Nieuwe serie Tygo in de Flakka: 'Het was bijna dodelijk deze keer'

Hij spreekt gebruikers, hulpverleners en politie, loopt mee tijdens arrestaties, en zoekt naar manieren om grip te krijgen op een probleem dat zich met name afspeelt in Zeeland en West-Brabant. De serie is rauw, confronterend en soms hartverscheurend.

Alles kwijtgeraakt

Tygo kijkt gebruikers in de ogen die alles kwijt zijn geraakt: hun werk, hun woning, zelfs hun kinderen. Maar hij komt ook op plekken waar nog hoop gloort. Zoals in Vlissingen, bij Joke Bux (64). Zij houdt de deur open als anderen hem sluiten.

In een voormalig restaurant aan de rand van de binnenstad van Vlissingen runt Joke al tien jaar een huiskamer voor mensen die nergens anders terechtkunnen. Ze is geen behandelaar, geen maatschappelijk werker, maar een vast gezicht en een warm mens. Haar aanpak is simpel én doeltreffend: iedereen is welkom, zolang er respect is.

Mensen vallen razendsnel af en zien er grauw en ziek uit

Geen drempel

De ruimte voelt als thuis. Er staat een lange tafel, waar bezoekers kunnen aanschuiven. Er is koffie, een warme maaltijd, en een plek om even op adem te komen. “Het moet aanvoelen als een woonkamer”, vertelt Joke. “Je mag hier zijn, precies zoals je bent. Een bezoeker zei eens: ‘Het is hier niet laagdrempelig, want jij hebt helemaal geen drempel.’” Joke glimlacht: “Dat vond ik misschien wel het mooiste compliment.”

Toch is de realiteit vaak hard. “Laatst kwam er een vrouw binnen die al maanden op straat leeft. Ze heeft een hond en mag daardoor nergens naar binnen. Geen opvang accepteert haar. Ze is al meerdere keren mishandeld. Overdag komt ze hier, maar ’s avonds moet ik zeggen: ‘Sorry, je moet weer de straat op.’ Dat breekt mijn hart.”

Zwartgeblakerde vingers

Door de jaren heen zag Joke veel drugs voorbijkomen. Maar de eerste keer dat flakka haar huiskamer binnendrong, schrok ze. “Je rook die chemische lucht meteen, vingers zwartgeblakerd van het pijpje. En de gebruiker was totaal niet aanspreekbaar. Alsof er wel een lampje brandde, maar niemand thuis was.”

Flakka geeft – kort – een gevoel van euforie. Maar de keerzijde is heftig: hallucinaties, agressie en psychoses die weken kunnen aanhouden. “Mensen vallen razendsnel af en zien er grauw en ziek uit. Hun gezondheid holt achteruit.”

Bijna dodelijk

Een van de vaste huiskamerbezoekers, Merrill, vertelt Tygo openhartig over zijn ervaring. “Ik kom net uit mijn derde flakka-psychose. Het was bijna dodelijk deze keer. Ik liep midden op de snelweg. Dacht dat ik achtervolgd werd en doodgeschoten zou worden. Ik zag het gebeuren in mijn hoofd. Hoorde schoten, zag mensen neervallen. Zo erg heb ik het nog nooit meegemaakt.”

Vluchten voor de pijn

De impact van de drug is niet alleen psychologisch, maar ook neurologisch. Dick Trubendorffer, directeur van de gelijknamige verslavingskliniek, legt uit: “Achtervolgingswaanzin ontstaat door een neurologische ontregeling. Flakka maakt zelfs hersencellen kapot en je brein raakt totaal van slag. Het is alsof een gps ineens ‘Sla linksaf’ zegt, terwijl je rechts moet. Je verliest alle grip op de werkelijkheid, en dat is doodeng.”

Wat Joke ziet, is dat mensen flakka niet gebruiken om te feesten, maar om te vluchten. “Veel van mijn bezoekers hebben trauma’s, psychiatrische problemen of zijn gewoon heel eenzaam. Flakka helpt hen – tijdelijk – om dat niet te voelen. Maar het keert zich altijd tegen je.”

Je verliest alle grip op de werkelijkheid, en dat is doodeng

Nu clean

Tussen alle ellende ziet Joke gelukkig ook verandering. “Er was een man die veertig jaar lang gebruikte. Dankzij erkenning en begeleiding is hij nu clean. Iedere vrijdag gaat hij naar de markt voor verse vis en nootjes. Dan zegt hij: ‘Dit is kwaliteit van leven.’ En dat is het ook.”

Voor Joke zit de waarde van haar werk niet alleen in grote doorbraken: “Een goede dag is als iemand zich hier veilig voelt. Even uitbuiken op de bank, ogen dicht. Dat is wat telt: je mag hier gewoon zijn.”