Hoe help je je vriendschappen (niet) om zeep?

Vriendschapskiller 1: Schuld 

Astrid: “Ik had Janneke beloofd om met haar te gaan winkelen, maar toen vroeg een andere vriendin of ik mee wilde naar de sauna. Eigenlijk was ik daar veel meer aan toe. Ik had een drukke week gehad en winkelen is voor mij geen ontspanning. Omdat ik Janneke niet wilde teleurstellen, loog ik dat ik ziek geworden was en ben toen met die andere vriendin naar de sauna gegaan. Steeds als ik Janneke zie, voel ik me hier schuldig over. Ik merk dat ik haar probeer te ontlopen en daardoor is onze vriendschap nu behoorlijk bekoeld.” 

Gerrie: “Draait Astrid om de waarheid heen omdat ze Janneke niet wil teleurstellen of is het te pijnlijk voor haar om Jannekes teleurstelling te verdragen? In feite zegt Astrid niet waar het echt over gaat; dat is de vriendschapskiller hier. Durf je je vriendin te zeggen wat je nodig hebt en mag zij dan in alle openheid reageren wat zij wel en niet voor jou kan betekenen?” 
 

Vriendschapskiller 2: Teleurstelling 

Tineke: “Door problemen met onze kinderen zat ik een tijd niet lekker in mijn vel. Mijn vriendin zei: “Ik wil er altijd voor je zijn.” Ik verwachtte dat ze me nu wel wat vaker zou bellen, maar dat gebeurde niet. Mooie vriendin ben je, dacht ik. Je wilt er voor me zijn, maar ik hoor niks van je.” 

Gerrie: “De vriendschapskiller hier is dat Tineke haar verwachtingen niet gecheckt heeft en ze ook niet heeft uitgesproken naar haar vriendin. Ze had kunnen vragen: ‘Hoe wil je er voor me zijn?’ of kunnen zeggen: ‘Fijn dat je er voor me wilt zijn, wat ik dan nodig heb is dat je me wat vaker belt’.” 

Tineke: “Ik had het zelf ingevuld, zonder dat mijn vriendin wist wat ik nodig had. Ik voelde me niet gezien door haar, maar was dat ook werkelijk zo? Deed ik haar geen onrecht in haar goede intenties? Erover praten helderde veel op. Mijn vriendin zei: “Ik kan jou dat niet geven, want zo zit ik niet in elkaar. Ik zou in mijn agenda kunnen zetten dat ik je moet bellen, maar zelfs dan zou ik er niet aan denken.”

Ik moet ermee leven dat Annie mij niet vaker belt nu ik dat nodig heb, en dan maar naar Sofie gaan, want die kan wel iedere dag langskomen. Annie hoef ik daarmee niet af te schrijven, want zij is op andere punten belangrijk voor mij.” 
 

Vriendschapskiller 3: Jaloezie 

Petra: “Ik ben door een echtscheiding gegaan. Het was moeilijk voor mij, omdat ik er niet voor gekozen had, maar ik wist dat ik moest loslaten en kreeg daarvoor kracht van God. Daardoor was ik er eigenlijk vrij snel overheen en heeft de buitenwereld weinig van mijn verdriet gemerkt. Nu merk ik dat vriendinnen jaloers op me zijn. Jaloers dat het bij mij altijd zo makkelijk gaat, zelfs in een moeilijke situatie”. 

Gerrie: “Petra heeft haar ex zijn eigen keuze gegund, en daarmee zichzelf ook recht gedaan. Ze heeft losgelaten wat niet meer mogelijk was en is daardoor niet verbitterd geraakt. Anderen kunnen daar jaloers op zijn. Ze voelen aan: dat zou ik ook nodig hebben, maar vergeten dat ze daarvoor eerst zelf verantwoordelijkheid moeten nemen voor hun eigen situatie. Jaloers zijn betekent dat je iets wat je bij een ander ziet ook ontwikkeld wilt hebben in jouw eigen leven, maar waar je eigenlijk zelf geen moeite voor wilt doen om het te verwerven. Het is Petra echt niet aan komen waaien; zij heeft keuzes moeten maken die niet gemakkelijk zijn, waardoor zij nu iets heeft waar anderen jaloers op kunnen zijn.” 

Hoe kom ik af van jaloezie? 

Stel, je bent single en jaloers op je getrouwde vriendinnen met kinderen. Dan is het belangrijk dat je goed naar jezelf durft te kijken. Richt je je op het ideaalplaatje of durf je onder ogen te zien welk verlangen eronder zit, dat je met dit plaatje probeert te vervullen? Wat zou er opgelost zijn als je getrouwd ben en kinderen hebt? Misschien kom je er dan achter dat het er eigenlijk om gaat dat je niet alleen wilt zijn. Vervolgens kun je jezelf afvragen: zou ik dit op een andere manier kunnen oplossen? Hoe zou ik mijn leven zin kunnen geven door wat ik wel in me heb? Hoe doe ik mezelf recht in deze situatie: door hierover te kniezen of door gewoon de pot te zijn zoals ik door de Pottenbakker ben gemaakt?

Mijn vriendin kan goed piano spelen, ik niet. Dan kan ik dat ook wel willen, maar ik kan beter met veel plezier naar haar gaan luisteren.
 

Vriendschapskiller 4: Competitiedrang en vergelijken 

Sandra: “Ik had mijn vriendin Irene uitgenodigd voor een lekker etentje bij mij thuis. Daarna vroeg ze mij terug. Ze had haar best gedaan, maar het was geen succes. Het leek alleen om het eten te gaan, alsof ze mij wilde overtroeven. Ik had veel liever met haar op de bank een boterham met pindakaas gegeten en een echt gesprek met haar gevoerd.” 

Gerrie: “Wat hier speelt is dat Irene gezien wil worden door Sandra, maar ze vraagt daar niet eerlijk om, ze speelt het uit doordat ze zichzelf probeert te bewijzen. Achter competitiedrang en vergelijken schuilt dat iemand zichzelf niet geaccepteerd heeft zoals ze is en ook de ander niet erkent in wie zij is en hoe zij in elkaar zit. Irene vergelijkt zichzelf met Sandra en legt daarmee de maatstaf buiten zichzelf, in plaats van te kijken naar wat ze zelf in huis heeft en van daaruit iets van zichzelf te geven.

Irene had ook kunnen zeggen: ‘Jij bent goed in koken, ik niet, maar ik vind het super leuk om je te zien; ik zou heel graag wandelen, vind jij dat ook leuk?’” 
 

Vriendschapskiller 5: Oordelen 

Eline: “Anja heeft me laatst opgebiecht dat ze een relatie heeft met een getrouwde man. Ik heb haar duidelijk laten merken dat ik dit afkeur. Ik moet toch eerlijk tegen haar kunnen zijn? Ze wil graag met mij over haar relatie praten, maar ik kan hier helemaal niets mee.” 

Gerrie: “De vriendschapskiller hier is Eline’s overtuiging dat je geen relatie hoort te hebben met een getrouwde man. Die staat tussen Anja en Eline in, waardoor Eline er voor Anja niet kan zijn. De kunst is eigenlijk om niet overal iets van te vinden. Durf je je eigen mening los te laten en iets gewoon te laten bestaan, ook als je het er niet mee eens bent?

Je mag best je overtuiging hebben, maar iets wat voor jou waardevol is, hoeft dat niet te zijn voor je vriendin. Mag zij het anders doen dan jij en kun je er dan toch voor haar zijn? Je conclusie kan zijn dat je er niet in mee kunt gaan, omdat dat voor jou te lastig is. Als je daar eerlijk over bent, kunnen jullie de vriendschap op een goede manier stoppen.” 

Hoe bouw je echte vriendschappen? 

Je kunt vriendschapsrelaties alleen maar bouwen op wat je zelf in huis hebt en wat de ander in huis heeft. Als je iets van je vriendin verwacht wat zij jou niet kan geven, dan moet je daarmee leven en als je dat niet kunt, kom je in emoties terecht als teleurstelling, boosheid, irritatie of jaloezie. Hoe kom je daar vanaf? Door onder ogen te durven zien waar je ten diepste naar verlangt, dat naar je vriendin uit te spreken en haar vervolgens niet verantwoordelijk te houden als zij jou niet kan geven wat jij nodig hebt. Je bent namelijk zelf verantwoordelijk voor hoe jij met je verlangens en behoeften omgaat.

Andersom: als jouw vriendin van jou iets vraagt wat jij niet kunt geven, durf je dat dan ook te zeggen? En kun je er tegelijkertijd mee leven dat zij het lastig heeft omdat jij niet kunt geven wat zij nodig heeft? Jullie zijn niet verantwoordelijk voor elkaars geluk, maar wel voor duidelijkheid en openheid in jullie relatie. Bespreek eens met elkaar: wat willen wij samen, waar liggen onze mogelijkheden en tekorten, wat hebben wij echt van elkaar nodig en hoe vullen we elkaar aan? De echte vriendschapskiller onder alle emoties is dat je niet transparant bent over wat jou vanbinnen beweegt. 
 

Gerrie Reijersen van Buuren is contextueel therapeute.

Jannie verloor naar haar scheiding veel vrienden. Ze vertelde haar verhaal aan Eva.

Tekst: Jolande Bijl