‘Ik ben niet die witte vrouw die wel even Jemen komt redden’

We overbruggen de 5500 kilometer tussen Hilversum en Gerriannes kantoor in Zuid-Jemen online via Teams. Zij achter haar bureau, ik vanachter het mijne. Als blijkt dat we ook nog ongeveer hetzelfde whiteboard vol planningen achter ons hebben hangen, lijken de overeenkomsten compleet. Totdat Gerrianne begint te vertellen over de schietpartijen die haar uit haar slaap hielden. Of over wat ze hoort als ze projecten van ZOA bezoekt. 

Totaal onnodig gaan er kinderen dood

Sinds januari bewaakt ze als kwaliteitsmanager de voortgang en resultaten van deze projecten. Schoon drinkwater is bijvoorbeeld een acuut en levensbedreigend probleem, dus zet het team vol in op de aanleg van waterpompen op zonne-energie. Tijdens haar werk vertellen inwoners haar verhalen die ze maar moeilijk los kan laten. “Ik was laatst nog in een dorpje waar een moeder me aansprak. Ze was een paar dagen eerder haar kindje verloren tijdens de bevalling. Alleen maar omdat er geen geld was voor benzine om haar naar het ziekenhuis te brengen. Dit zijn voorbeelden van leed die me het meest raken. Totaal onnodig gaan er kinderen dood. In Nederland had dit baby’tje het gewoon overleefd.” 

In datzelfde Nederland wordt ons beeld van Jemen de laatste jaren enorm bepaald door dit soort heftige verhalen. Welke andere kanten van het land zie jij ook? 

“Je benoemt nu precies het interne conflict waar ik steeds last van heb. Ik moet vaak vertellen over hoe moeilijk het is in Jemen en hoe hard er hulp nodig is. En dat is natuurlijk ook zo. Tegelijk is er dus ook een Jemen wat hierdoor totaal uit beeld raakt. Ik ben afgelopen weekend nog door de eeuwenoude binnenstad hier gelopen. Dat is dus gewoon Unesco-werelderfgoed. Dan loop je over die straatstenen van duizenden jaren oud, ruik je de kruiden op de markt en zie je mensen elkaar ontmoeten en lachen. Ook de gastvrijheid is hier geweldig. Vanmorgen zei de bewaker van ons pand nog dat ik voor een lege maag moest zorgen, want hij had speciaal lunch voor me gemaakt. Dat is dan bijvoorbeeld een dun, plat brood met een heerlijke saus van yoghurt, munt en anderen kruiden.” 

Je omschrijft Jemen nu als een schitterende plek. Is het daarom niet extra frustrerend dat de situatie maar niet verbetert? Eenentwintig miljoen Jemenieten zijn al jarenlang afhankelijk van humanitaire hulp. 

“Het klinkt misschien gek, maar ik heb meer hoop dan ooit dat er nu eindelijk iets verandert. Het gaat langzaam en het herstel is kwetsbaar, maar ik zie mooie ontwikkelingen. Er wordt weer wat meer aan de lange termijn gedacht bijvoorbeeld. Directe noodhulp is nog steeds keihard nodig en die bieden we als ZOA ook zeker. Maar ook dit gaat anders dan voorheen. Zo zijn we gestopt met voedselpakketten uitdelen. In plaats daarvan doneren we aan de meest kwetsbare gezinnen cash geld, vaak een bedrag per maand. Daarmee geven we hen niet alleen geld, maar ook een stukje waardigheid terug. Want wie zijn wij om te bepalen wat zij in hun specifieke situatie het hardst nodig hebben? En dat dan in een afgepast pakket te stoppen? Dat kunnen en moeten ze zelf doen. Maar we investeren ook in projecten voor economisch herstel. Hulp bij het opzetten van eigen bedrijfjes bijvoorbeeld, en vergoedingen voor het repareren van belangrijke wegen en andere infrastructuur.” 

Wie zijn wij om te bepalen wat zij het hardst nodig hebben?

Raken de gevolgen van de oorlog, zoals werkeloosheid en armoede, de bevolking bijna harder dan de bommen en kogels zelf? 

“Je moet wel bedenken dat er vier miljoen Jemenieten ontheemd zijn geraakt omdat ze zijn gevlucht voor het oorlogsgeweld. Maar het overgrote deel van de bevolking lijdt vooral onder de armoede inderdaad. Mijn Jemenitische collega’s hier in Sana zeggen ook eerlijk dat alleen hulporganisaties als de onze hen nog een salaris betalen waar ze rond van kunnen komen. Een collega werkte voor de oorlog bij een olieraffinaderij. Zodra het kan, gaat ze daar gelijk weer naar terug. Het is natuurlijk ontzettend ongezond dat bijna een hele economie draait op humanitaire organisaties. Maar zo is de situatie nu wel. De inflatie is zo hoog, dat bijvoorbeeld de typische Jemenitische broodjes die ze hier dagelijks eten vrijwel onbetaalbaar zijn geworden.” 

Hoe blijf jij zelf op de been in deze extreme omstandigheden? 

“Vooropgesteld: ik bevind me natuurlijk in een enorm bevoorrechte situatie ten opzichte van de mensen in Jemen. Tegelijk moeten we met steeds minder mensen steeds meer werk doen, omdat donoren voortdurend bezuinigen op kosten voor medewerkers. Dat maakt de werkdruk torenhoog. Ik probeer niet meer dan vijftig uur in de week te werken en daarnaast ben ik dagelijks in de gym van ons guesthouse te vinden. Dat heb ik echt nodig om te ontstressen. Het is ook best vaak eenzaam hier. Ik heb geen partner en geen kinderen en door de onveiligheid is mensen ontmoeten buiten kantoor lastig. Toen ik laatst tijdens mijn verlof bij een vriend in Egypte was, hebben we elkaar ook echt maar even een extra dikke en lange knuffel gekregen. Puur vanwege de behoefte aan fysiek contact en de steun die je daar uit kunt halen.” 

Het is vooral de kracht van de Jemenieten die me hoop blijft geven

“De andere kant is dat ik ontzettend geniet van mijn werk. Ik krijg enorm veel mooie kansen, kan me volledig ontplooien en durf gerust te zeggen dat ik goed ben in wat ik doe. Maar zet me in je artikel vooral niet neer als witte vrouw die wel even Jemen komt redden hoor. Ik ben maar een heel klein puzzelstukje. Ik maak op mijn manier verschil, maar het is vooral de kracht van de Jemenieten zelf die me hoop blijft geven. Wie zijn wij dan om de hoop op te geven? Een enkel gebed, of gift maakt al verschil de situatie van de mensen hier!”

EO Metterdaad zamelt met de actie '21 voor Jemen' geld in voor Jemen. Wil jij ook helpen? Klik hier om te doneren.

Tekst: Matthijs Bats
Dit artikel verscheen eerder in het Metterdaad magazine van september.