'Ik verlang heftig terug naar partijen die deals durven te sluiten'

Toen PvdA en VVD in 2012 gingen regeren, werd besloten tot een onorthodoxe aanpak van de formatie. Al op de eerste dag had informateur Wouter Bos kaartjes gemaakt met daarop thema’s die voor de twee partijen belangrijk waren: inkomens, belastingen, hypotheekrenteaftrek, enzovoorts. Op die eerste dag mochten VVD en PvdA om de beurt een kaart kiezen. 

Er werd niet gezocht naar bloedeloze compromissen, er werden deals gesloten: op het ene onderwerp krijg jij je zin, op een ander onderwerp ik.

In de kabinetten Rutte III en IV ging het anders. Daar werd en wordt eindeloos gepraat en gepolderd. Zeker de laatste tijd wordt duidelijk dat dat leidt tot weinig (niets klinkt zo onsympathiek). Het meest pregnante voorbeeld daarvan is de asiel- en migratieportefeuille. D66 en CU willen graag veel meer opvangplekken voor asielzoekers, VVD en CDA willen dat er veel minder mensen naar ons land komen. Omdat ze elkaar in de greep houden, lukt beide niet.

Hetzelfde zien we op een ander groot dossier: stikstof. D66 en de top van de VVD willen hard ingrijpen op stikstof – CDA, CU (en gewone VVD’ers) zijn veel minder happig. Gevolg: al vier jaar, sinds de rechter in 2019 uitsprak dat stikstof nu echt serieus gereduceerd moet worden, gebeurt er niets. Ondanks de poging de verschillen van mening met grote bedragen af te kopen.

De uitruilstrategie van PvdA en VVD tussen 2012 en 2017 leidde ertoe dat de PvdA bij de verkiezingen van 2017 werd gedecimeerd. Er bleef vrijwel niets van over. Ik kan me voorstellen dat dat de partijen die na 2017 met de VVD gingen regeren kopschuw heeft gemaakt om dezelfde strategie te volgen.

Maar in 2012 was er nog iets anders aan de hand: er moest fors bezuinigd worden na de economische crisis van 2008. Belangrijke PvdA-sectoren werden daardoor hard getroffen. Me dunkt dat dat een veel belangrijkere verklaring is voor de decimering van de PvdA.

Ik verlang ondertussen heftig terug naar partijen die durven deals te sluiten, die over hun eigen schaduw heen durven te springen. De strategie van Rutte IV leidt tot heel hoge kosten (die weer tot nieuwe bezuinigingen gaan leiden, let maar op), maar ook tot totale stilstand op gebieden waarop we ons voor de toekomst van ons land geen stilstand kunnen veroorloven. Dit moet stoppen.