Ga naar submenu Ga naar zoekveld

In de greep van het coronavirus

‘Wie wil je zijn? Daar komt het nu echt op aan’

Hoe reageer je op je eigen of andermans angst voor het coronavirus? Wat kan de kerk nu betekenen voor de samenleving? Welke lessen kun je trekken uit deze crisis? We stelden deze vragen aan EO-presentator Jurjen ten Brinke en ‘Visie-dominee’ Jan Willem van der Straten.

Deel:

De eerste kerkgangerloze zondag is net achter de rug. Voor BEAM, de jongerenafdeling van de EO, verzorgde Jurjen ten Brinke die dag een online kerkdienst vanuit de EO-kapel. Er was muziek van de BEAM-worshipband en samen met presentator Joram Kaat beantwoordde Jurjen vragen van kijkers.

Creatieve vormen

“Dat was leuk om te doen,” begint de presentator van Nederland Zingt Dichtbij enthousiast. “Vooraf was ik sceptisch over kerkdiensten via livestreams. Zoek als kerk vooral naar creatieve vormen, zoals een gebedswandeling in kleine groepen, vind ik. Maar in dit geval bereikten we veel jongeren die de kerk op zondagochtend niet meer bezoeken. Live keken er 3800 mensen, een dag later was de uitzending al door 22.000 belangstellenden bekeken. Ter vergelijking: een gemiddelde livestream bij BEAM is goed voor 750 live kijkers.”
In zijn woonplaats Amsterdam merkt Jurjen dat hij behoort tot de nuchteren, “of, zo je wilt, de naïeven. Ik heb vandaag gewoon nog een-op-een afspraken gemaakt, maar ik merk dat er in het leidersteam van onze kerk, Hoop voor Noord, ook mensen zijn die willen skypen. Dat mag ik natuurlijk niet negeren. Ik voel me gezond, heb een optimistische levensgeest, en maak op basis daarvan mijn keuzes. Voor mensen naast mij ligt dat soms anders.”

Hamsteren

Jurjen ten Brinke. Beeld: Willem Jan de Bruin
Jurjen ten Brinke. Beeld: Willem Jan de Bruin.

Hoe hij de coronacrisis tot nu toe beleeft? “De Bijbel blijkt waar te zijn,” antwoordt Jurjen ad rem. “Zo’n crisis roept het mooiste van het mooiste in mensen boven, maar ook het slechtste van het slechtste. Ik kan me ontzettend kwaad maken over mensen die enorm zijn gaan hamsteren. Het egoïsme dat daaruit spreekt…”
In de BEAM-kerkdienst stelde de Amsterdamse voorganger dat de angst groter lijkt dan het virus dat nu rondgaat. “Dat zeg ik wel in het besef dat ik gezond ben en niemand heb verloren aan dit vreselijke virus. Tegelijk heb ik een ernstig zieke zus, die heel kwetsbaar is. We zijn als familie behept met een bepaalde nuchterheid en daarom hebben we zaterdag gewoon haar verjaardag gevierd. Zonder handen schudden en knuffelen weliswaar.”

Ongrijpbaar

Omdat het bezoeken van ouderen en kwetsbaren niet kan, belt Jurjen vooral met zijn gemeenteleden. De reacties van de mensen die hij tot nu toe sprak zijn divers. “Sommigen zijn bang en weten niet wat hen overkomt. Anderen vragen me of deze crisis een teken van de eindtijd is. Wat ik dan antwoord? ‘Dit soort dingen horen zeker bij de eindtijd, maar hoe lang de eindtijd duurt, weten we niet.’ We moeten elke dag God kunnen ontmoeten. Begrijpelijk dat je bang bent voor zoiets ongrijpbaars, maar juist dan roept de Bijbel ons op vast te houden aan God.”
Het respect voor de vervolgde kerk kregen veel christenen in Nederland van huis uit mee. En ze leerden liederen van vertrouwen. “Nu komt het erop aan of we dat vertrouwen echt hebben,” vervolgt de EO-presentator. “We kunnen uit volle borst ‘Jezus Overwinnaar’ zingen, belijden dat we pelgrims zijn, maar dat dwingt ons ook om de angst niet de boventoon te laten voeren. Al voeg ik daar direct aan toe: het hangt er ook maar net vanaf met welk karakter je bent geboren. Niet alles kun je afdoen met ‘meer of minder gelovig’. Ik hoop dat ik met mijn nuchtere karakter iets voor anderen kan betekenen die van nature sneller geneigd zijn bang te worden.”

De onrust die je in je hart ervaart, heeft aandacht nodig

Twee meter afstand

Jan Willem van der Straten, die wekelijks onder de titel ‘dominee Baardmans’ een vlog maakt voor Visie, deelde in zijn vlog juist iets van de angst en onrust die hij in zijn eigen hart aantreft. Hij roept zijn kijkers ertoe op de onrust aandacht te geven, want juist dan verdwijnt ze als sneeuw voor de zon. Twee dagen in de week werkt Jan Willem als geestelijk verzorger in verpleeghuizen in Haarlem en Bloemendaal. Na een crisisberaad besloten de zeven leden van zijn team door te gaan met hun zorg. “Ik moet zeggen dat ik wel even een knop moest omzetten, maar nu ik eenmaal bezig ben, geeft het me ook voldoening om voor anderen van betekenis te kunnen zijn,” vertelt hij door de telefoon. “Tegelijk houd ik echt twee meter afstand en was ik om de haverklap mijn handen.”
De zorgen bij de ouderen die hij begeleidt, zijn groot, merkt Jan Willem. “Hoe gaat het met mijn kinderen? Wat staat ons nog meer te wachten? Wat betekenen de genomen maatregelen voor mij precies? Ik herken de vragen, maar ik ben jong en heb meer afleiding dan deze mensen.”

Lege straten

Jan Willem van der Straten. Beeld: Geertje Vierhout Fotografie
Jan Willem van der Straten. Beeld: Geertje Vierhout Fotografie.

De angst die de theoloog bij zichzelf en anderen ziet, wordt volgens hem gevoed door beelden in de media. “Alles verloopt anders dan gebruikelijk. Je ziet lege straten, ik stond vanochtend niet in de file – dat is natuurlijk lekker, maar dat het dagelijks leven ingrijpend anders is, doet ook iets met je. Tegelijk stelt je ratio je weer gerust, en dat probeer ik bij de mensen hier ook te doen. Luisteren naar hun vragen, doorvragen, begrip tonen.”
In zijn vlog vertelt Jan Willem dat hij even op de bank ging zitten om te luisteren naar zijn onrust, hij pakte de Bijbel erbij en las Psalm 23. “Het helpt me om mijn angst, mijn onrust tegen het licht te houden. Als je naar de angst durft te kijken, is het vaak niet zo spannend als het eerder leek. De onrust die je in je hart ervaart, heeft aandacht nodig, en gaat niet vanzelf weg. Hart en hoofd zijn daarbij ook voortdurend met elkaar in gesprek.”

Mensen maken ruzie om een pak wc-rollen

Angst en onrust om Coronavirus

Jan Willem bevindt zich zowel in de christelijke als in de seculiere bubbel, vervolgt hij. Of de reacties op het virus in deze werelden verschillen? “Ik denk het niet. We zijn allemaal mens, en we geven een taal aan wat we meemaken en denken. Die taal is misschien anders. Christenen gingen zondag om 13.00 uur massaal bidden en ‘Jezus Overwinnaar’ zingen. Ikzelf heb daar niet zo veel mee. Mijn vader vertelde me hoe bang hij als kind was voor de Koude Oorlog. Dat stemde mij tot nadenken. Wat vertellen wij onze kinderen? Ze voelen de angst en onrust van hun ouders haarscherp aan.”
Of God iets te zeggen heeft met deze crisis? Onafhankelijk van elkaar geven Jan Willem en Jurjen nagenoeg hetzelfde antwoord. Jurjen: “Het kan een wake up-call zijn. We proberen onze economie volgens onze normen en waarden in te richten, maar dat lukt niet zo goed. Deze crisis zorgt er ineens voor dat we onze klimaatdoelstellingen voor dit jaar wél halen. Geen smog meer boven Chinese steden en in Venetië zie je de vissen weer zwemmen in het normaal troebele water. Of dat van God komt? Hij staat het toe.”
Jan Willem: “Ik vind het wel opmerkelijk dat in China de smog verdwenen is. Het geeft me het gevoel alsof alles door elkaar wordt geschud. En je ziet dat er mooie dingen ontstaan tussen mensen, zorg voor elkaar. Dat is zeker iets van God. Anderzijds maken mensen ruzie om een pak wc-rollen. Wie wil je zijn? Daar komt het nu echt op aan.”

Beeld: Wijtze Valkema

Geschreven door

Reinald Molenaar

--:--