Ga naar submenu Ga naar zoekveld

'Ik zie Jezus weer stukgaan' | Jezusfilms in de 40-dagentijd

Jezus als knappe held, zingende hippie of slachtoffer van gruwelijk geweld; films hebben de afgelopen decennia verschillende gezichten van hem laten zien. Jaap-Harm bekijkt in de 40-dagentijd de meest sprekende films en wordt aan het denken gezet.

Deel:

Wil de echte Jezus opstaan? Is het de knappe held uit The Passion of the Christ wiens lichaam steeds verder gehavend raakt gedurende de film? De man die worstelt met zijn roeping in The Last Tempation of Christ als de gedachte aan een seksuele relatie en het stichten van een gezin een serieuze beproeving is. Of toch de zingende hippie uit Jesus Christ Superstar die zich, ondersteund door pakkende rocksongs, gedwongen ziet de weg naar het kruis te gaan?

Beeldenstorm

Sinds films een steeds grotere rol in mijn leven zijn gaan spelen, laat ik mijn eigen opvattingen graag hard botsen op de beelden die ik over Jezus had ontwikkeld. Dat is vaak confronterend, maar het scherpt me ook. Uiteindelijk zijn er 3 beelden over de betekenis van Jezus’ leven en dood voor ons mensen in de 21e eeuw waar ik telkens weer op terugkom. Het gaat om Jezus als offer, als voorbeeld en als overwinnaar.

In mijn opvoeding kwam het eerste beeld sterk naar voren. Door alle verkeerde dingen die ik doe, laad ik een schuld op mij en alleen Jezus’ dood aan het kruis kan dit weer goedmaken. 

Door me te verdiepen in het werk van schrijvers als Reinier Sonneveld, Rob Bell en Tom Wright kreeg Jezus als overwinnaar steeds duidelijker vorm in mijn denken. In een wereld waar verval en uiteindelijk de dood de enige zekerheden lijken, doorbreken Jezus’ dood en opstanding deze natuurlijke gang van zaken. Er is een nieuw begin mogelijk, hoop dat de wereld zoals deze zich nu aandient niet het laatste woord heeft. 

Heen en weer bewegend tussen die twee beelden, ontdekte ik zelf – onder andere door het lezen van de Bergrede – dat Jezus dichterbij ons staat als mens dan ik ooit had gedacht. Hij doet niet alleen iets voor ons of in onze plaats, maar hij doet ons ook iets voor. Niet alleen zijn dood, maar ook zijn leven hebben betekenis. Hij heeft laten zien wat het is om volkomen mens-in-verhouding-tot-God te zijn. Zijn woorden en daden schreeuwen erom nagevolgd te worden, zodat het goede leven waar hij over sprak ook in onze tijd gestalte krijgt. 

Jezus prijst kwetsbare mensen gelukkig

Hierbij een uitnodiging om mee te kijken in de 40-dagentijd. Welke beelden van Jezus hebben zich gevormd in jouw hoofd? Durf je ze te bevragen aan de hand van de kunstzinnige verbeelding van filmmakers? Als het gaat om Jezus als offer stel ik twee richtingen voor. De eerste wordt zichtbaar in Il Vangelo Secondo Matteo van de Italiaanse regisseur Pier Paolo Pasolini. Een film uit 1964. Een sobere hervertelling in zwartwit van het Jezusverhaal waarbij de regisseur met name letterlijke tekst gebruikt uit het evangelie van Matteüs. 

afbeelding
afbeelding.

Het verhaal is niet sentimenteel en toch raken de scènes waarin geschonden mensen bij Jezus komen. De één heeft een misvormd gezicht, de ander kan slechts steunend op krukken vooruitkomen. Jezus kiest eenvoudigweg hun kant en geneest hen. De vreugde die ze daardoor ervaren straalt van hen af. Het deed me inzien dat Jezus’ offer niet alleen te maken heeft met het feit dat hij mijn schuld op zich neemt, maar ook dat hij radicaal de kant kiest voor het zwakke, gebrokene en zondige. Het is niet voor niks dat de zaligsprekingen expliciet benoemd worden in de film. Die prijzen kwetsbare mensen gelukkig. Jezus deelt in hun lijden, zodat zij kunnen delen in het leven dat hij brengt. 

Weer zie ik Jezus stukgaan

The Passion of the Christ heeft een veel traditionelere opvatting van het offer. Dat kan ook haast niet anders in een film die een zin uit Jesaja 53:5 als motto neemt: zijn striemen brachten ons genezing. Regisseur Mel Gibson kiest ervoor die striemen, dat fysieke lijden van de Christus expliciet in beeld te brengen. Al dat bloed en dat grove geweld vind ik niet echt nodig. Mag het alsjeblieft een onsje minder?

Met zo’n beeld van Jezus als offer heb ik door de jaren heen steeds meer moeite gekregen. En toch kom ik er niet los van. Elk liefdeloos woord dat ik spreek of elke verbeten stilte die ik laat vallen. Elke racistische gedachte die ik toelaat of elk moment dat ik mijn telefoon belangrijker dan mijn kinderen laat zijn. De in erbarmelijke omstandigheden geproduceerde broek die ik draag, alle schadelijke stoffen die mijn auto in de natuur uitstoot, de goedkope en snelle keuzes in de supermarkt die ik maak. 

Ik kom er niet mee weg door te zeggen dat het mijn schuld niet is of dat de gevolgen wel meevallen. Dan zie ik Jezus weer stukgaan. Alles geven. Zijn onschuld compenseert mijn schuld, neemt die zelfs weg. Zolang ik de fout in ga, achtervolgt dat offer mij. En steeds meer zie ik dat het liefde is die me daar op de hielen zit. 

Foto bovenaan: still uit The Passion of the Christ

Geschreven door

Jaap-Harm de Jong

--:--