Joop en Rina zijn getrouwd, maar wonen maar enkele maanden per jaar samen

Jullie werken in verschillende landen en zijn maar een paar periodes per jaar samen. Zijn jullie elkaar zo snel zat?

“Nou, deze vorm heeft wel als voordeel dat ons huwelijk heel fris blijft”, lacht Joop. “We zijn altijd dolblij als we elkaar weer zien”, vult Rina aan. “Dan zijn we ook net een pasverliefd stelletje hoor. Veel hand in hand lopen, knuffelen op de bank, kletsen bij de vleet.” Toch was de directe aanleiding voor hun huwelijk op afstand niet zo romantisch. Zelfs hun gedeelde passie om minderbedeelden te helpen, speelde nauwelijks mee. Toen ze in 2009 - na een periode in Afghanistan - weer terug naar Nederland wilden, kon Joop hier simpelweg geen baan krijgen. Hij solliciteerde zich suf, maar bleef uiteindelijk voor het gezinsinkomen in Afghanistan werken. 

Er volgde een pittige tijd voor Rina. Ze vond het lastig om haar draai te vinden in Nederland. “Toen heb ik wel vaak gedacht: ‘Waar zijn we aan begonnen?!’” Een master international development gaf haar iets om zich in vast te bijten. Toen de kinderen volwassen werden, vertrok Rina regelmatig naar het buitenland om hulporganisaties ter plekke te adviseren. Ook Joop werkte in verschillende landen. Hij is nu landendirecteur in Zuid-Sudan voor hulporganisatie ZOA. Omdat ze niet op dezelfde plek een baan vonden die hen beiden genoeg voldoening gaf, bleef de routine van hun huwelijk op afstand min of meer in stand.

Vinden jullie je werk voor de mensen die het minder hebben belangrijker dan jullie huwelijk?

Joop: “Ik snap best dat dit van een afstand misschien zo lijkt, maar wij vinden de kwaliteit van onze relatie belangrijker dan de kwantiteit. We hebben het ontzettend goed samen, maar kunnen ook goed onze eigen dingen doen.” Voor Rina is het heel belangrijk dat ook zij als vrouw zich ten volle kan ontplooien en inzetten voor wat zij belangrijk vindt. “Ik kan wel bij Joop in zijn studiootje in Zuid-Sudan gaan zitten, maar daar is voor mij niets te doen. Ik zou binnen een paar weken gillend gek worden.”

“Ik zou binnen een paar weken gillend gek worden”

Gelijkwaardigheid voor vrouwen ziet Rina in bijvoorbeeld Pakistan zo weinig terug, dat ze zich met hart en ziel inzet voor projecten die hun positie versterken. “In dit soort landen is de ongelijkheid tussen mannen en vrouwen zo ontzettend groot. We hebben ten tijde van de Taliban in Afghanistan gewoond en gewerkt. Hun vrouwbeeld is echt afschuwelijk. In hun beleving kan een vrouw vrijwel niets naast koken en kinderen baren. Maar ook in onder andere Pakistan worden vrouwen vaak extreem minderwaardig behandeld. Ze mogen zelden een opleiding volgen, worden vroeg uitgehuwelijkt en kunnen letterlijk niets zonder toestemming van hun man.”

Joop, hoe was het voor jou als man om in deze vrouwonvriendelijke cultuur te leven?

“Wat me het meeste raakte was het huiselijk geweld tegen vrouwen. Je vrouw slaan is niet de uitzondering, maar de norm. Als een vrouw niets waard is, rechtvaardigt dit geweld. Zelfs de collega’s van de lokale hulporganisatie waarmee we samenwerkten, keken raar op toen ik hen hier op aansprak. Dat het niet normaal was om je vrouw te slaan, ging er ook bij hen maar moeilijk in.” Rina herinnerde zich nog goed het eerste praatje dat ze met haar buurvrouw maakte. “Joop slaat jou niet he?”, zei deze dame vol verbazing.

Joop denkt dat het goede voorbeeld geven in deze cultuur een van de belangrijkste dingen is die je kunt doen. Dat leidt tot vragen en gesprekken. “Maar het is een dikke muur waar je doorheen moet hoor”, erkent hij tegelijkertijd. “Dit vrouwbeeld zit zo diepgeworteld in religie, cultuur en economie.”

“Als een vrouw niets waard is, rechtvaardigt dat geweld”

Lukt het jou om door deze muur van vrouwongelijkheid in Pakistan heen te breken, Rina?  

“Wat bij mijn werk voor de zelfhulpgroepen enorm helpt, is dat we ons richten op christelijke vrouwen. Dan spreek je in ieder geval een gemeenschappelijke taal. En dat is nodig ook. Ik word namelijk regelmatig weggezet met de reactie ‘dat ik nu eenmaal uit een heel andere cultuur kom en niet begrijpt hoe het in Pakistan gaat.’ Ik citeer vaak Psalm 8 voor deze vrouwen. Over hoe God ons bijna goddelijk heeft gemaakt en Zijn werk aan ons toevertrouwt. Dat het dus niet normaal is als je geslagen wordt, niet naar buiten mag, geen kans op onderwijs krijgt.”

Er zijn gelukkig veel vrouwen de deze boodschap oppakken. Zoals die grootmoeder, die haar kinderen en kleinkinderen stimuleert zichzelf te ontwikkelen. Maar ook Rina merkt nog vaak hoe diep het probleem zit. “Een vrouw die verloofd was vertelde dat ze van haar verloofde haar studie af mocht maken. Ik rekende op bijval van de andere vrouwen. Maar die gaven haar juist op haar kop. Het was niet eervol naar haar verloofde toe om zo’n keus te maken.”

“Ik verwachtte bijval, maar ze kreeg op haar kop”

Hoe is het met de gelijkwaardigheid in jullie eigen huwelijk?

Rina vertelt dat ze uit een groot gezin komt, waar moeder huisvrouw was. “Daar genoot ze echt niet altijd van. Het was ook de vraag of dit haar eigen keuze was. Ik had in ieder geval andere ambities.”

Toch moet ze eerlijk erkennen dat ze in haar eigen huwelijk ook last heeft gehad van een traditioneel rolpatroon. “Joop heeft mij ontzettend gestimuleerd om mezelf te ontwikkelen, laat ik dat vooropstellen. Maar hij - en ook mijn omgeving - verwachtte toch wel altijd dat mijn prioriteit bij de kinderen lag. Joop was hoofdkostwinner. Op dat moment zelf, maar ook nu achteraf baal ik daar best wel eens van.” Omdat hun kinderen inmiddels al lang het huis uit zijn, speelt dit verschil in opvatting nu niet meer zo tussen dit stel. Hoewel het Rina af en toe nog wel dwarszit. “Mijn hele omgeving, inclusief Joop, zou het nu prima vinden als ik fulltime zou werken. En ik ben ook heel blij met alle kansen die ik nu krijg. Maar ik blijf het toch apart vinden dat dit voor mij specifiek als vrouw anders lag toen de kinderen nog kleiner waren.”

”Apart dat dit voor mij als vrouw anders ligt”

Is jullie werk in Zuid-Sudan, Afghanistan en Pakistan af en toe ook niet enorm frustrerend?

“Natuurlijk!”, beaamt Joop volmondig. “Maar naast de teleurstellingen, zien we gelukkig nog concrete voorbeelden waarin onze hulp echt verschil maakt. Zoals die man in Zuid-Sudan, die met onze steun de hele gemeenschap positief beïnvloedt en zijn inkomen deelt. “Ik ben af en toe ook gewoon bloedchagrijnig hoor”, bekent Rina. “Als ik in Nederland ben ga ik dan hardlopen om stoom af te blazen. In Afghanistan kan dat niet vanwege de veiligheid. Dan wordt het een domme Netflix-film, om even helemaal nergens aan te hoeven denken.”

Ondanks deze frustraties, zitten jullie nog steeds vol passie voor mensen die in ongelijkheid leven. Wat zou voor onze lezers een goede eerste stap zijn om hier ook iets mee te doen? 

Joop: “Wij zijn wel in voor avontuur, dat helpt, maar je hoeft echt niet ook meteen naar het buitenland. Begin gewoon eens met je heg te snoeien en een praatje te maken met mensen die langslopen. En luister dan ook echt naar wat zij te vertellen hebben. Je zult verstelt staan wat je hoort en welke nood er soms zit bij mensen.” Rina vertelt dat ze de schutting in overleg met de buren bewust een plank lager hebben gemaakt. Om het onderlinge contact te bevorderen. Naast dat we geloven dat voor God iedereen gelijk is en die gelijkheid dus ook iedereen gunnen en daaraan willen werken, is de zin in avontuur ook gewoon een factor hoor.” 

We zorgen goed voor onszelf, maar vergeten de ander

Het is een vorm van gastvrijheid en openheid die ze erg misten toen ze na hun periode in Afghanistan terugkwamen in Nederland. “Het is hier allemaal erg gestructureerd en afgepast”, zegt Rina. “Na de kerk spontaan een gezamenlijke maaltijd organiseren komt zelden voor. Dat was daar juist aan de orde van de dag.” Joop: “Het is allemaal erg naar binnen gericht. We zorgen goed voor onszelf, maar vergeten de ander, ook buiten de kerkmuren. Daarin kunnen we inderdaad veel leren van de gastvrije cultuur in bijvoorbeeld Zuid-Azië.” 

EO Metterdaad voert campagne om de positie van Pakistaanse meisjes en vrouwen te versterken. Help mee aan het opzetten van zelfhulpgroepen, onderwijs en eigen bedrijfjes. Dat kan via Metterdaad of scan de QR-code hieronder.

Lees ook: Vrouwenrechten volgens Job