Kerst met tv-kok Rudolph van Veen: 'Een diner is veel meer dan alleen lekker eten'

Je hebt onlangs meegewerkt aan Het Kerstfamiliediner, dus extra leuk om je wat vragen te stellen zo rond kerst. Om maar met je passie te beginnen: wat is jouw favoriete kerstgerecht?

"Weet je wat het is - en dat meen ik heel serieus - ik voel mij als kok de 'bruiloftsband'. Een bruiloftsband speelt als het goed is verzoeknummers. Als je aan zo’n band vraagt "Kunnen jullie Dancing Queen van ABBA spelen?" en ze zeggen "Nee, dat gaat helaas niet", dan druip je teleurgesteld af. Als je als band, om het maar even simpel te zeggen, je do-re-mi kent en je beheerst je vak, dan zou je elk nummer moeten kunnen spelen. Misschien moet je hooguit even oefenen.

Als kok vind ik het belangrijkste altijd dienstbaarheid. Dat heb ik al sinds ik met twaalf jaar naar de Kokschool ging. Bij mij staat alles in het teken van het creëren van plezier bij mensen en de verbinding die eten kan brengen. Ik kook dus niet persé wat ik zelf het lekkerste vind, ik maak gewoon heel graag andere mensen blij. Dat is de essentie van mijn beroep, wat ik al veertig jaar met zoveel liefde doe. Het verveelt me nooit."

Rudolph over tolerantie

We hoeven niet allemaal van rode kool te houden, maar dan hoef je nog niet iemand te veroordelen die het wél lekker vindt.

Ja, je voelt je echt verwend als er lekker voor je gekookt wordt…

"Ja en het gaat niet alleen over koken, maar ook over hoe je het opdient, wat je erbij vertelt, wat je erbij schenkt, hoe je rekening houdt met verschillende smaken. Ik kijk altijd – ook met kerst – wat voor gezelschap er aan tafel zit.

Om een voorbeeld te noemen: op dit moment verwacht mijn dochter haar eerste kindje. Ergens midden in januari hoop ik opa te worden. Mijn dochter houdt normaal gesproken van tonijn of een rood gebakken biefstuk, maar dat zijn natuurlijk allemaal dingen die ze nu niet mag. Dan vind ik het niet leuk om dingen te maken waarvan zij moet zeggen: jammer dat ik het niet mag. Dan wil ik iets maken waar zij van kan genieten en wat voor de andere mensen ook lekker is. Dat ‘inleven’ bij het koken, dat vind ik mooi om te doen. Een diner is dan veel meer dan alleen 'lekker eten'."

Niet dat er aan jouw kookkunst te tippen valt, maar stel dat iemand jou zou willen verrassen met een kerstdiner. Waar zou je dan blij van worden?

"Ik moet je zeggen dat ik het altijd leuk vind om aan te mogen schuiven! Een keer niks hoeven doen en lekker gast zijn!  Als ik dat niet meer zou kunnen, dan was er wel wat mis met me denk ik. Bij koken gaat het me niet om de prestatie, maar als ik het mag doen, dan doe ik het vol overgave. Wat ik zelf verrukkelijk vind met kerst is reefilet. Geen hert, maar ree. Heel zacht, heel rose, kort gebraden en dan het liefst op rode kool die de hele dag gestoofd heeft. Cranberries erin, rode port, kaneel, appeltjes… En dan daarop één zo’n stukje reefilet. Ook die kleuren, met dat scharlaken rood, helemaal kerst!"

En wat moet daar dan idealiter voor of na?

"Als voorgerecht zou dan een hele mooie gerookte zalm lekker zijn. Een echt goede, met een versgebakken blini of een aardappel rösti die lekker krokant is. Crème fraiche en wat dille erin. Dat vind ik echt snoepen. En daar mag bijvoorbeeld gerust een kwartel spiegeleitje op. En ja, dan als dessert... Even denken hoor. Het ultiemste vind ik nog steeds de Engelse Christmas pudding. Die ouderwetse Engelse pudding, vaak met whisky of brandy of rum. En dan met een custard: een lekkere, warme vanillesaus erbij. Je bent direct terug in de tijd van Charles Dickens."

Dat klinkt heerlijk. En wat betekent kerst überhaupt voor jou?

"Voor mij is het een rustmoment in het jaar. Een moment waarop iedereen, uit verschillende culturen en uit verschillende landen even wat gas terugneemt. Stilstaan bij onderwerpen, bij mensen die we misschien ook weleens per ongeluk voorbij rennen. Ik maak tijd voor reflectie, doe het even wat rustiger aan, zeker in de week tussen kerst en oud & nieuw. Mijn ouders leven al heel lang niet meer, maar ik draai elk jaar nog de plaat ‘Tussen Kerstmis en Nieuwjaar’ van Johnny Jordaan en Willy Alberti. Het doet me terugdenken aan de periode in België waar ik geboren ben en de tradities die we daar kenden."

Heb je een mooiste kerstherinnering?

"Dat is eigenlijk elk jaar, er valt er niet één tegen. We zijn een paar keer naar Zuid-Engeland geweest, heel traditioneel, met de hele familie. In zo’n Harry Potter achtig hotel. Ik heb dat altijd heel speciaal gevonden. En dan allemaal spelletjes doen, zowel binnen als buiten. Tegelijkertijd moet ik ook aan vroeger denken, toen ik met mijn ouders naar de Nachtmis ging in Tilburg. Ik was elf jaar en ik mocht van mijn vader voor het eerst een glas rode wijn drinken. En natuurlijk worstenbroodjes na afloop. Het mocht dan lekker laat worden. Ik bewaar daar warme herinneringen aan."

Als je stil wordt – zo tussen kerst en oud & nieuw - is er dan iets wat je ons als samenleving toewenst?

"Ik moet je eerlijk zeggen, ik leef het hele jaar een beetje in een bubbel. Ik lees nooit een krant en kijk nooit het nieuws. Ik doe geen vlieg kwaad, ik ben altijd bezig met culinaire dingen, verzorging en verbinding en iedereen mag aanschuiven. Ook zoiets als sport: ik zal geen wedstrijd kijken. En dat terwijl ik het wél weer leuk vind, als ik een sporter spreek, om de passie van diegene te horen. Het is geen naïviteit, maar meer: ik heb een hele grote passie. Al heel lang. Daar geef ik al mijn tijd aan - en dat is tegelijkertijd mijn bijdrage aan onze samenleving. Voor mij is dat genoeg."

Wat zijn jouw plannen voor de aankomende feestdagen?

"Voor de kerst ben ik druk met mijn theatertour. Ik geef een twee uur durende liveshow die gaat over koken, bakken, bezinning, muziek, poëzie, liedjes… Met kerst (en de week erna) maak ik graag tijd voor familie, vrienden en buren die ik te lang niet gezien heb. Er komt dan eigenlijk elke dag wel iemand óf we gaan bij iemand langs. Gewoon even lekker thuis en in de buurt aanwezig zijn."

Heb je iets met geloof, hoop en liefde?

"Ik zie dat heel erg breed. Mijn vader was best klaar met alles wat ‘kerk’ was, mijn moeder minder. Ik heb als kind in de rooms-katholieke kerk mooie ceremoniële dingen meegemaakt zoals communies. Dat vond ik heel mooi. De terughoudendheid van mijn vader zit ook een beetje in mij. Ik vind het mooi als geloof mensen houvast en verbinding geeft. Het brengt mensen aan de ene kant bij elkaar en spijtig genoeg zet het mensen af en toe ook recht tegenover elkaar.

Ik word verdrietig als ik eraan denk hoe vaak het geloof misbruikt is. ‘God zij met ons’ werd ook geroepen bij dingen in de geschiedenis waar we liever niet aan herinnerd worden. Ondanks dat voel ik me verbonden met het katholieke Brabant waar het geloof altijd een rol speelde. Laten we de mooie dingen houden, kracht putten uit bepaalde verhalen en vooral openstaan voor de diepere betekenis ervan.

Ik denk vaak: 'Het zou super zijn als mensen van verschillende religies meer compassie voor elkaar zouden hebben.' We hoeven niet allemaal van rode kool te houden, maar dan hoef je nog niet iemand te veroordelen die het wél lekker vindt. Geloof mag over tolerantie gaan. Laat elkaar! Ook in de verschillen. Dat vond ik ook zo mooi aan de opnames van Het Kerstfamiliediner. Mensen waren bij elkaar, raakten in gesprek. Iedereen zat daar met zijn of haar eigen, pijnlijke verhaal en je zag dat mensen steun, connectie en begrip vonden. Ik vind dat Bert van Leeuwen dat elke keer weer zo mooi doet. Ondanks dat er dan veel gebeurd is, was hier een soort harmonieuze blijdschap. Dan mag ik als kok mensen verzorgen, mooi eten voor ze maken, ze letterlijk voeden en bijdragen aan dit soort verbinding. Mooier wordt het voor mij niet."