Lazarus staat op | Binnen en buiten opgeheven

Goedemorgen en van harte welkom bij de PopUpGedachte, ofwel Lazarus Staat Op. Ik ben Rikko Voorberg en ik schrijf overwegingen om de dag mee te beginnen. Vanochtend met de titel: Binnen en buiten is opgeheven

Volgens de grote filosoof René Girard definiëren de meeste groepen zich aan de hand van datgene wat ze niet willen zijn. Samenlevingen versterken zich door ongewenste elementen of ongewenste culturen buiten te houden. De identiteit ontstaat door: zo doen wíj de dingen. Je kunt er onderdeel van gaan uitmaken, maar dan moet je dus aanpassen, integreren, assimileren soms. Het zijn de gebruiken van een kerk, het geloof dat jij wel hebt en de ander niet, je vlag, je manier van thee visites of verjaardag vieren, al die dingen. En daar zit iets krachtigs in, want het bindt de mensen samen die erbij horen. En het is ook ingewikkeld, want het sluit zomaar mensen uit als ‘die anderen’.

We zien dat heel sterk in de manier waarop sommigen onderscheid maken tussen verschillende beschavingen. Je hebt de onbeschaafden en beschaafden of je hebt de westerse wereld met haar vormen en de oosterse wereld en die worden dan als onverenigbaar beschouwd. Daarom moet je opvangen in de regio, of moet er een verlichte vorm van de islam worden ontwikkeld of moet je niet teveel van ‘dat soort mensen’’ – hoor het woord – in ons land krijgen, want dat zou het evenwicht kunnen verstoren en de insiders in de minderheid brengen.

Het Joodse volk heeft ook altijd z’n cultuur bewaard en nauwgezet ook. Weet dat je anders bent dan de anderen, ken je geschiedenis, de keuzes van je voorouders, weet dat je niet zomaar op de aarde bent. Een helder binnen en buiten. Niet lelijk, niet afwijzend, maar wel helder. Wie erbij wil horen, heeft een lange weg te gaan.

En er is iets vreemds aan dit alles, omdat het natuurlijk ook enigszins kunstmatig is. In gesprekken met mensen ver buiten de grenzen van onze cultuur en gewoontes vind ik soms meer overeenkomsten dan met de buurman op het tuinpark. Toch zit die buurman in mijn taalveld en cultuur en beschaving en de ander niet. Ben ik dan een oikofobe (= angst voor het eigene) cultuurvernietiger of is het concept van beschavingen en het grote verschil daartussen artificieel. Is het mogelijk de bron te eren waaruit je bent opgevoed en opgegroeid, het huis dat je heeft voortgebracht, zonder een al te gemakkelijk onderscheid te maken tussen het eigene en het andere.

Jezus roept ergens: zo’n groot geloof heb ik in heel Israël niet gevonden, een vrouw buiten de grenzen van de gemeenschap die hem op een prachtige manier beantwoordt. Outsiders als Ruth en anderen die in de geschiedenis van het volk een grote rol hebben gespeeld. Zijn dat uitzonderingen die de regel bevestigen? Of zijn het manieren om de harde vanzelfsprekendheid van binnen en buiten te bekritiseren?

Vandaag schrijft Paulus dit: Want Hij, Jezus is onze vrede, Hij die de twee werelden een gemaakt heeft, en de scheids­muur heeft neergehaald, door in zijn vlees de vijandschap,
de wet der geboden met haar verordeningen, te vernieti­gen. Hij heeft vrede gesticht door in zijn persoon uit de twee een nieuwe mens te scheppen

En ik dacht meteen: welke twee. Maar besef dat het wel moet gaan over de insider en de outsider, uit die twee wordt een nieuw geheel gesmeed.

Want door Hem hebben wij beiden in een Geest de toegang tot de Vader.
Zo zijt gij dus geen vreemde­lingen en ont­heemden meer, maar medeburgers van de heiligen en huisgenoten van God, gebouwd op het fundament van de apostelen en profeten,
terwijl de sluit­steen Christus Jezus zelf is, die het hele bouwwerk in zijn voegen houdt.

Een architectonische verandering in de manier waarop de mens samenlevingen bouwt. Niet langer is geschiedenis en roots bepalend, maar waar je in gelooft. Opeens zijn uit de klei getrokken noorderlingen kinderen van de Abraham, die toch echt uit die ‘andere’ beschaving kwam. Een universeel denken met de mens als eenheid die elkaar onderling altijd kan herkennen, huisgenoten van God. Dat is slikken voor de insiders en vreemd voor de outsiders, maar voor hen die met heel hun hart vrede zoeken een gouden kans.

Hier vind je drie tekstgedeelten die Rikko vanochtend las.