Lazarus staat op | Het dilemma van het hart

PopUpGedachte donderdag 11 juli – het dilemma van het hart

Zou het zo zijn dat we twéé hartkamers hebben om op het meest basale biologische niveau ons duidelijk te maken dat dilemma’s altijd en overal een deel van ons leven zullen zijn? Dat eenheid niet voortkomt uit het verdwijnen van worstelingen en keuzes, maar dat binnen eenheid altijd twee kanten zullen vragen om aandacht? Dat die twee kanten elkaar in evenwicht houden?

Vandaag een stuk uit een lezing over mensen die verteld wordt dat hen een worsteling te wachten staat, met dat wat hun lief is, met degenen die hen lief zijn, met dat wat dichtbij is en belangrijk. Zoals ik naar mijn lieftallige kinderen van 4 en 8 kijk en weet dat ze op een gegeven moment gaan puberen en dat mij dit gaat raken ergens onderhuids, omdat het puberen hoogstwaarschijnlijk gericht zal zijn tegen degenen die hen het meest na staan en laat ik nou net de vader zijn van die twee fantastische kleine mensversies. Je weet dat ze een strijd te wachten staat, om puur biologische, psychosociale redenen: een mens moet zelfstandig worden. Op die manier zegt Jezus van Nazareth tegen zijn leerlingen de volgende woorden vandaag:

“In die tijd zei Jezus tot zijn leerlingen: Denkt niet, dat Ik vrede ben komen brengen op aarde; Ik ben geen vrede komen brengen, maar het zwaard. Tweedracht ben Ik komen brengen tussen een man en zijn vader, tussen dochter en moeder, schoon­dochter en schoon­moeder; en iemands huisge­noten zullen zijn vijanden zijn.”

Iedereen die zat te slapen, is dan gelijk wakker in JC’s omgeving. De man van de vrede komt een zwaard brengen, tweedracht tussen geliefden, familie, huisgenoten. Interessant genoeg overigens niet zomaar tussen willekeurige huisgenoten, maar tussen de generaties, zo lijkt het. Vandaar dat mijn gedachten onwillekeurig naar dat puberen gingen. JC laat aan een de wereld een zelfstandige manier van denken en handelen zien, die een conserverende generatie niet mee gaat maken. Hij kwam de tempel afbreken en in drie dagen weer opbouwen, hij kwam voorgaan in het sterven en verliezen in plaats van in het politieke verzet en het winnen. Hij kwam leven met de verschoppelingen en uitgekotsten in plaats van de plek in te nemen naast de rabbi’s en de geleerden. Het vraagt mensen -jong van geest en lenig van hart - om te zien hoe zijn weg de toekomst is. En degenen die het zien, zullen aanlopen tegen degenen die het niet zien en dan is daar het dilemma. De hartkamer waarin de roep van de generaties echoot en de hartkamer die klopt voor een nieuwe interpretatie, een eigen verhaal, een zelfstandig leven. En het bloed wordt rondgepompt, de hartslagen gaan tekeer, want de loyaliteit is groot én het verlangen naar dat eigen nieuwe perspectief.

De Eeuwige introduceert generatie-conflicten op aarde. En niet dat de jongere generaties altijd nieuw willen en de oudere generaties altijd willen behouden. Er zijn ouderen die een vrijheid vinden waar een jongere generatie van fronst. De conservatieve rechtlijnigheid van de Forum voor Democratie-jeugd kan zomaar heel wat behoudzuchtiger zijn dan hun ouders thuis uitleven.

Het jodendom, waar het christendom uit voortkomt, heeft altijd haar teksten van zelfkritiek gekoesterd. Jesaja, die vanochtend in de tweede lezing losgaat op de offerdienst: Hou toch op met dat getier van uw liederen, zegt de profeet, die hele offercultus is een stank in de neus van de Eeuwige, ga recht doen als vorm van offeren, alstublieft.
Dat is geen christelijke vinding, dat is de Joodse profeet die stelt dat inhoud altíjd boven vorm gaat en dat er waar de vorm losgezongen raakt van de inhoud deze vorm op de vuilnisbelt gekieperd moet worden. Hoe fijn die rituelen ook voelen, hoeveel generaties ze ook uitgevoerd hebben, geen enkel respect te horen voor de lange lijn. Zonder de werkelijk bedoelde inhoud van rechtvaardigheid en engagement is het troep, al die gebruiken.

Christendom, in navolging van de joodse wijsheid, is nooit vrij van de vraag of het niet anders moet. De vormen gaan nooit garanderen dat het wel goed zit. Brood breken, wijn drinken, kerkgaan, bidden. Even ongemakkelijk gezegd: je kunt er nooit gerust op zijn. Altijd kan weer de stem klinken dat het tijd is om je af te vragen of niet de vorm is leeggeraakt en de lege huls bij het oud papier mag. Of plastic. Ligt eraan waar die huls van gemaakt is.

Dilemma is inherent aan idealen en hoop, omdat wat er is en wat er mogelijk is met elkaar in de clinch ligt. Daarom lezen, gemeenschappen vormen, jezelf scherpen en vrienden en inspiratoren vinden die de beide hartkleppen in beweging houden. De liefde voor dat wat er is en het verlangen naar dat wat nu nog niet mogelijk lijkt, gebaseerd op de oude hoop van een rechtvaardige, goddelijke wereld voor mens, dier en alles wat leeft.

Goeds!

Hier vind je drie tekstgedeelten die Rikko vanochtend las.