Lazarus staat op | Het verstand en de controle
Rikko geeft op de vroege ochtend inspiratie om de dag bewust te beginnen. Hij leest om 6 uur de teksten uit een oud kerkelijk leesrooster en zo rond 7 uur deelt hij de gedachte die dan op-popt. Elke werkdag te lezen en te beluisteren.
PopUpGedachte maandag 15 juli 2019 – het verstand en de controle
Goedemorgen vanmorgen. Het is maandag. Een laatste week voor velen voor de vakantie, de eerste dag ook. Altijd een moeilijke. Dat bed uitkomen, nog even je ertoe zetten. Mijn hoofd heeft er geen zin in, maar ik zit hier goed nu. Zo achter de keukentafel. Wachtend op inspiratie. Buiten koeren de duiven, krijsen vogeltjes en is het verder stil. Binnen lees ik over angst. De angst van een land en ik kan ze wel begrijpen.
Ik ken angst niet zo heel goed. Ik ben weleens een bang geweest om dood te gaan. Op reis, in de bergen. Ik ken heel veel ingebeelde angst, waarvan ik weet dat het ingebeeld is en dan is het minder erg. Dat je na de geboorte van je kind soms twee keer per nacht even gaat checken of het nog ademt of dat je thuiskomt en denkt: Wat zou ik nu voelen, wat zou me gebeuren, als ik binnenkom en de mededeling krijg dat er iets gebeurd is, dat er iets mis is. Dat is dan zo erg dat ik het niet binnen laat dringen, ik durf het niet eens op te schrijven hier. Maar dat is een soort bedachte angst.
Echte angst voor hoe de wereld eruit zal zien, angst voor je toekomst of die van je kinderen, angst voor buitenlanders of voor mensen die je naar het leven staan. Ik ken het niet zo goed. Daarvoor ben ik te luxe en vol vertrouwen opgevoed. Velen van ons waarschijnlijk. Waardoor de controlezucht die zo vaak bij angst hoort ons ook vreemd is. En de hardheid.
Ik lees vandaag over het Joodse volk dat nog geen Joods volk was, maar een uitdijende familie van aartsvader Jakob, tijdelijk woonachtig in Egypte. Dit staat er:
‘Hij zei tegen zijn volk: ‘De Israëlieten zijn te sterk voor ons en te talrijk. Laten we verstandig handelen en voorkomen dat dit volk nog groter wordt. Want stel dat er oorlog uitbreekt en zij zich aansluiten bij onze vijanden, de strijd tegen ons aanbinden en uit het land wegtrekken!’
En vervolgens laat farao ze slavenarbeid verrichten. Onderdrukking als logische uitkomst van gezond verstand. Je moet de feiten onder ogen willen zien toch? Je moet het durven benoemen. Zeggen waar het op staat. En durven maatregelen nemen. Dus dwangarbeid. Want angst.
Er werden slavendrijvers aangesteld die de Israëlieten tot zware arbeid dwongen. Ze moesten voor de farao de voorraadsteden Pitom en Raämses bouwen. Maar hoe meer de Israëlieten onderdrukt werden, des te talrijker werden ze.
De maatregelen die voortkomen uit de angst hebben een contraproductieve werking. Goh, waar heb ik dat meer gezien. Maar in plaats van te evalueren, gaat het als volgt verder:
Ze breidden zich zo sterk uit dat de Egyptenaren een afkeer van hen kregen. Daarom beulden ze hen af en maakten ze hun het leven ondraaglijk met zwaar werk: ze moesten stenen maken van klei en op het land werken, en ze werden voortdurend mishandeld.
De onderbuik begint op te spelen, de gewone hardwerkende Egyptenaar krijgt een gevoel van afkeer bij de afstammelingen van Jakob. Niet vóórdat er overheidsmaatregelen zijn getroffen, maar daarná. Interessant. Op z’n minst. En in plaats van minder dwangarbeid, want contraproductief. Méér dwangarbeid want paniek. En Farao wil geen paniek dus het verstand zegt dat er harde maatregelen nodig zijn:
“Toen gaf de farao aan heel zijn volk het bevel om alle Hebreeuwse jongens die geboren werden
in de Nijl te gooien; de meisjes mochten in leven blijven.”
Het is niet zo moeilijk om dit één op één politiek te vertalen. De grootste eetschuur van Europa, een kassencomplex dat zo waanzinnig groot is dat je het vanuit de ruimte kunt zien in Spanje, Alermia, heet Sea of Plastic en daar is slavenarbeid door migranten heel normaal. En zoals journalist Linda Polman het zegt, al heel lang is de dood van migranten een geaccepteerd migratie-controle-instrument. Zoals op zee. En er is geen toekomst voor een land of een werelddeel dat zo handelt. Dat gaat onherroepelijk ten onder, beloven de teksten keer op keer. Zonde van Europa.
En ikzelf? Europa en Egypte leggen hier ook de aard van de mens bloot. Het verstand dat heerst over medemenselijkheid, want lief en aardig zijn is oké, maar het kan ook gevaarlijk worden toch? Dus maatregelen. En indien contraproductief, diezelfde maatregelen, maar dan harder. Naar kinderen die uit de band springen, naar werksituaties.
Wat doe ik als ik bang ben? Bang om alleen te zijn? Bang om niet relevant te zijn? Bang om saai gevonden te worden. Wat dan ook? Hoe leer ik vertrouwen? Niet van het verstand, meestal. Maar van de gemeenschap, van anderen op wie ik op mag leunen, van degenen die mij leren dat het goede doen en medemenselijkheid, dat rust en waardigheid altijd een langere adem hebben. Dat ik God niet ben en nooit diens plek mag innemen in welke situatie dan ook. En dan ademen. En blijven ademen.
Heb het goed op deze maandag. Dat je rust en vrede mag vinden en winnen, steeds meer.
Hier vind je drie tekstgedeelten die Rikko vanochtend las.
Geschreven door
Rikko Voorberg