Lazarus staat op | Ken uzelve
Rikko geeft op de vroege ochtend inspiratie om de dag bewust te beginnen. Hij leest om 6 uur de teksten uit een oud kerkelijk leesrooster en zo rond 7 uur deelt hij de gedachte die dan op-popt. Elke werkdag te lezen en te beluisteren.
Ken Uzelve – PopUpGedachte vrijdag 11 maart 2022
'Ken Uzelve,' is het duizenden jaren oude motto van de Griekse wijsbegeerte, in marmer met gouden letters uitgebeiteld boven de ingang van de tempel van Apollo, ook wel het orakel van Delphi genoemd. Het was Socrates’ lijfspreuk en toegeschreven aan de grootsten van de Griekse oude dichters en filosofen.
Socrates onderwees mensen in het 'Gnooti seauton', ken jezelf. Hij had zich gerealiseerd dat veel mensen niet wisten wat ze wisten, en zo zei hij, ‘vaak onzin uitkraamden.' Dus ging hij zijn beroemde vragen stellen, zodat mensen zelf konden onderzoeken wat ze eigenlijk wel en niet wisten.
Ken uzelve en wat dat dan vandaag betekent. We wisten niet hoeveel energie er vrij zou komen als een land zo vlakbij ons werd bedreigd door oorlog, maar we wisten ook niet hoe bang we zouden kunnen worden. Er is zoveel dat we niet weten. Maar op basis van wat we weten proberen we dan maar het goede te doen, de één wat gemotiveerder dan de ander.
Jezus heeft het vandaag over dat proberen én over de zelfkennis, tenminste dat denk ik. Het begint met dat proberen. Hij zegt tegen zijn leerlingen vandaag:
Want Ik zeg jullie: als jullie gerechtigheid niet groter is dan die van de schriftgeleerden en de farizeeën, zullen jullie zeker het koninkrijk van de hemel niet binnengaan. Jullie hebben gehoord dat destijds tegen het volk is gezegd: “Pleeg geen moord. Wie moordt, zal zich moeten verantwoorden voor het gerecht.” Dit zeg Ik daarover: ieder die in woede tegen zijn broeder of zuster tekeergaat, zal zich moeten verantwoorden voor het gerecht. (NBV21, Matteüs 5: 20-22)
Schriftgeleerden en Farizeeën zijn spreekwoordelijk voor het pietje-precies zin op religieus gebied. De toonbeelden van degenen in wie God dan wel plezier zal hebben. De gewone mens wordt er een beetje tureluurs van, dat streven naar perfectie, de vroomheid waarbij nooit een scheve schaats gereden kan worden – je zou willen dat het een onsje minder kon. Maar bij hen niet. Gelukkig is Jezus wel een relaxte Messias, is de gedachte van de meesten. Hij legt de zweep er niet over, hij hangt rond met tollenaars en zondaars, zoals dat dan zo mooi geschreven staat. Hij maakt vet veel wijn en strijkt altijd met de hand over het hart.
Maar dat is maar de vraag. Vandaag zegt hij hier iets anders. Hier geen: doe maar relaxed, dan ben je een veel leuker persoon dan die farizeeën en schriftgeleerden. Integendeel: Als uw gerechtigheid die van hen niet ver overtreft – let wel – vér overtreft, dan is dat hele nieuwe koninkrijk wat op het punt staat te beginnen, niet een plek voor jou. Het gaat hier dus niet om naar de hemel gaan, maar om de manier van werken, leven en denken na kruisiging en opstanding. De revolutie van de gewone mens, het einde van het wachten op verlossing, het groepje volgelingen dat al snel over de hele wereld een gemeenschap van onbegrensde genade, samen delen en van hoop, geloof en liefde zal vormen met mensen van allerlei slag, sekse, kleur, cultuur, achtergrond. Dat is het rijk der hemelen. En dat is ontoegankelijk als je niet rechtvaardiger bent dan die farizeeën.
Hoe dan? Moet je al geen moordneigingen meer hebben? Moet je al je hele gedachtewereld op orde hebben, totaal gereinigd als een zwevende zen-monnik op de Tibetaanse bergen? Jezus is altijd iets ongrijpbaarder dan. Eerst is er de verrassing: nóg rechtvaardiger? Dan het besef: dat is onmogelijk. Misschien bedoelt de rabbi iets anders. De farizeeën proberen hun strafbaarheid te ontlopen door extreem hun best te doen – het besef van de leerlingen van JC van Nazareth zal moeten zijn dat vanuit het oogpunt van de eeuwigheid gezien, er geen ontkomen aan is. Aan de eigen strafbaarheid, of aan het eigen falen. Wat is meer rechtvaardiger dan degene die door kneiterhard te werken het minste faalt? Degene die erkent dat hij faalt. Dat is de simpele switch van de man van Nazareth. De gespannen werkende handen die zoeken naar gerechtigheid, draaien zich om en gaan open naar het licht – in het besef van het eigen onvermogen. Dat overtreft al het streven.
Ken uzelve, zeggen de oude Grieken. Inderdaad, zegt de man van Nazareth. Alleen met mensen die weten dat ze falen, of miskleunen of hoe je het ook noemen wilt, kan ik werken. Daar zit de toekomst en de betrouwbaarheid.
Tot zover vanochtend. Een hele goede vrijdag gewenst, en vrede ondanks alles – en alle goeds.
Hier vind je drie tekstgedeelten die Rikko vanochtend las.
Geschreven door
Rikko Voorberg
