Lazarus staat op | Richting in de kosmos en richting in ons leven

Ik wens je vandaag een fijne Valentijnsdag!
Ik liet gisteren alvast een bruiloftslied zingen in de kerk: 'Bron van liefde, licht en leven'. Dat was mijn bijdrage aan de feestdag dit jaar. Het was voor die kerk de eerste samenkomst sinds de sluiting in december, en we gaven elkaar en God weer even een soort ja-woord. In voor- en tegenspoed, en van dat laatste heeft die gemeente helaas net iets te veel. Een ontroerende zondag.

In mijn preek vertelde ik over die keer dat ik op school met medestudenten moest 'contemplatief Bijbellezen'. De bedoeling was dat we niet technisch, theologisch of exegetisch, maar met onze emoties, gevoel en hart een tekst lazen en bespraken. Omdat theologiestudenten daar (het was in Apeldoorn) niet alleen geleerden waren, maar ook gelovigen, en dominees in opleiding.

We lazen Psalm 1. 
Goede mensen zijn als een boom, geplant aan waterstromen, altijd vrucht gevend, altijd groene blaadjes, alles lukt ze.
(En andersom is het met 'wettelozen', die verwaaien als kaf.)

Mijn medestudent moest reageren en ging een heel eind door op die boom. 'Ik ben die boom, ik mag die boom zijn, geplant aan waterstromen, vruchtbaar en bloeiend, nooit dor en droog. Dat vind ik iets prachtigs', zei hij.

Toen kwam ik aan de beurt, maar ik werd juist chagrijnig van de tekst. 'Het klopt niet', zei ik, 'want iedereen weet dat het niet altijd goed gaat met goede mensen, en dat het met slecht levende mensen juist heel goed kan gaan. Daarom irriteert deze psalm mij.'

'Psalm 1 is de eerste psalm in het boek', antwoordde mijn docent. 'Je moet het zien als een toegangspoort naar alle andere psalmen. Daar staan ook klaag- en rouwliederen tussen, die moeten en mogen er ook zijn, maar bij de ingang van het Psalmenboek zetten we alles even op scherp. Daar benadrukken we dat er twee manieren van leven zijn, en dat een goed leven de juiste keuze is.'

Zo zie ik het sindsdien maar: de eerste psalm als een poort. Van veraf zie je hoe monumentaal die is, en hoe stevig het fundament staat. Het fundament van: er zijn twee wegen, en je moet altijd de koninklijke weg nemen. 
Maar als je dichterbij komt, zie je dat er geen poortwachter staat. Je ziet dat er onder de poort mensen om genade smeken, en mensen bedelen. Mensen die het goede spoor volgden, maar toch ellende te verduren kregen. Die zijn er namelijk, en veel ook.

Na de poort vertakt zich de weg meestal niet in één smalle en één brede weg. Het geheel is complexer, verdeeld over 70 wegen vol dwarsverbanden, hobbels, steentjes. Dat is het echte leven, dat veel complexer is dan een zwart-wit moralisme.

En toch staat de poort er niet voor niets; af en toe moeten we onszelf durven voorhouden dat er wel degelijk zoiets is als goed en kwaad, en gerechtigheid, en dat niet elke weg even goed is als alle andere wegen. Er zit richting in de kosmos, en er moet richting zitten in ons leven.

Wie altijd de goede kant op probeert te gaan, krijgt daar op de lange duur nooit spijt van.