Lazarus staat op | Rustig door doen

Rustig door doen – PopUpGedachte 27 ?pril 2020

Het zijn altijd de mensen met kritiek die de aandacht trekken. Het schijnt zelfs dat je als ouder elke kritiek op je kind met minstens vijf of 10 positieve opmerkingen moet compenseren. Ik geloof niet dat ik die ooit heb geteld of dat dit de bedoeling is, maar het is een interessante gedachte. Kritiek komt harder aan, niet omdat kritiek met meer kracht gezegd wordt – tenminste niet altijd – niet omdat kritiek belangrijker is. Het komt omdat ik die mensen voor in bus zet. Ze zitten niet aan het stuur van de bus van mijn leven, maar ze mogen best wel regelmatig de buschauffeur in het oor tetteren. Het zijn de vooraanstaanden en hooggeplaatsten in mijn leven. Mensen met serieuze kritiek. Gek eigenlijk, want niemand heeft ze daar geplaatst. Ik heb ze zelf die plek gegeven. Het grote voordeel is: als ik ze zelf die plek heb gegeven, kan ik ook zelf besluiten om af en toe niet te luisteren of ze zelfs wat verder naar achter in de bus te plaatsen.

Kritische stemmen, ze zijn vaak onredelijk maar lang niet altijd. Ze doen zich vaak zorgzaam voor. Alsof ze zich bekommeren om je, ze willen graag dat het je goed gaat, dat je boodschap goed over komt, dat je geen fouten maakt, dat soort dingen. Zo klinkt het althans. ‘Als je echt goed over wilt komen…’, ‘Als je impact wilt hebben dan …’ ‘Als je een goede leider wilt zijn, moet je natuurlijk niet …’. ‘Zo kom je wel heel onbetrouwbaar over …’ en ‘ik wil je best helpen maar niet als je …’. Zorgzaam toch? Het goede met je voor hebbend? En toch harde kritiek. Een stem die je tot stilstand brengt. En elke keer besluit je zelf weer te luisteren.

En logisch, we zijn evolutionair afgesteld op gevaar. En afwijzing is gevaar. Het bedreigt de kans op overleven. Want wat kun je in je eentje. Angst wordt getriggerd bij kritiek, een signaal dat er iets op het spel staat. En we gaan niet alleen na of de kritiek terecht is maar ook in wat voor gevaar we verkeren. Dat doen we bewust, maar net zo goed onbewust.

De oude spiritualiteit rondom de God van Abraham, Isaak en Jakob waaruit Christendom en Islam voortkwam, probeert de mens los te weken van de allesoverheersende macht van de kritiek. Én van de macht van de overlevingsdrift. Het doet een poging de mens te bewegen tot onafhankelijk denken door het los te weken van de afhankelijkheid van de vooraanstaanden in het leven en een eigen krachtbron te vinden – God genaamd – waardoor er vrijheid ontstaat tegenover de critici. Het is een poging om een check aan te brengen in de mens, zodat die niet automatisch de oren laat hangen naar degene die macht lijkt te hebben. Dat de mens niet automatisch eieren voor z’n geld kiest als haar of zijn bestaan bewust of onbewust bedreigd lijkt te worden. Een boventijdelijke, boven de mens én boven de machthebbers verheven wet, waar de ziel zich op kan beroepen als ze zich bedreigd voelt. Of dat nu door kritiek is, bedreigd door economische rampspoed, bedreigd doordat anderen je in de steek proberen te laten. De reflex is om alles te doen om dat te voorkomen – en dan is er de vraag van de Eeuwige aan de mens om het goede te blijven doen. Onafhankelijk. Wat de anderen ook zeggen. Wat er ook op het spel staat.

Dit staat vanochtend in één van de Psalmen

Al spannen ook vorsten tegen mij samen,
uw dienaar geeft acht op wat Gij beschikt.
Ik neem uw verordeningen ter harte,
zij geven mij goede raad.

Mijn wegen kent Gij, Ge hoort mijn gebeden;
leer mij wat Gij hebt beschikt.
Leid mij op de weg van uw bevelen,
dan zal ik uw daden indachtig zijn.
 

De dichter besluit zich altijd te herinneren dat degene met de meeste macht niet altijd gelijk heeft. Dat eerlijk het langst duurt én het krachtigste is. Dat degenen die hebben, soms zomaar in hun hemd staan. Wat vraagt de Eeuwige van mij, wat vraagt het geweten, wat staat me te doen? Overleven en gewaardeerd worden is niet het hoogste goed. Soms is er niet veel meer dan doen wat er aan goeds voor handen is, in lijn met wie je bent en waar je meent toe geroepen te zijn. En dan zal de geschiedenis het wel uitwijzen. Rustig door doen. Corona-tijden of niet. Of zoals een vriendin het gisteren zei: ‘we weten niet waar we heen gaan. Wel weet ik dat ik er nu ben en we de dagen aaneen moeten rijgen met lieve woorden en goed gedrag.’ Voor degenen die allergisch zijn voor ‘moeten’, vul vooral ‘mogen’ in. Zo eenvoudig.

Een hele goede maandag gewenst. En vrede en alle goeds

Hier vind je drie tekstgedeelten die Rikko vanochtend las.