Lazarus staat op | Verantwoord leven

Verantwoord leven – PopUpGedachte donderdag 7 november 2019

Helemaal het ding, deze dagen. Verantwoord leven. Maatschappelijk verantwoord natuurlijk, daar is zelfs een officiële bedrijfsdoelstelling voor in het leven geroepen. Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen, met bijbehorend potje en jaarlijkse verantwoording. Maar ook verantwoord eten, verantwoord sporten, verantwoord opvoeden, verantwoord omgaan met het klimaat. Fascinerend woord ook, verantwoord.

Blijkbaar kun je gewoon met de dingen omgaan en ‘verantwoord’, als in iets met een antwoord. Dat je in je omgaan met de dingen ook antwoordt op de vraag die de dingen aan je stellen, als de planeet je ter verantwoording zou roepen over jouw omgang met haar, dat je dan niet met de mond vol tanden staat om je af te vragen hoe het kan dat de planeet opeens kan praten, laat staan jou aanspreken op wat je met haar hebt gedaan.
Of dat er opeens een vertegenwoordiging van de vluchtelingen op aarde een rij stoelen heeft neergezet en ik daar dan in het beklaagdenbankje sta met de taak om antwoord te geven op hun vragen. Over gastvrijheid, mensenrechten, mijn keuzes, mijn stemgedrag. En dat ik dan twee keuzes heb: de middelvinger opsteken en weglopen; want waarom zou ik me moeten verantwoorden tegenover hen. Of bij mezelf te rade gaan, eventueel een advocaat raadplegen en vertellen welke keuzes ik heb gemaakt in het leven. Zo ook mijn kinderen.

Ik heb dat natuurlijk ook gedaan als kind, mijn ouders voor de rechtbank van mijn emoties gedaagd. Figuurlijk natuurlijk en absoluut niet fair, maar iedere puber doet het. Afwegen of je vindt dat je ouders je oké hebben opgevoed. Als twintiger doe je het al iets eerlijker, als dertiger iets milder en als veertiger hoop je in veel gevallen dat je het zélf een beetje oké doet of zou doen met eventuele eigen kinderen, pleegkinderen of tegenover de kinderen van anderen.

Blijkbaar vragen de mensen en de dingen zonder dat er expliciet om gevraagd wordt om een manier van omgaan. Wie een huisdier heeft, weet hoe dat werkt. Het is je eigen huisdier, maar alles in je geweten, in de wereld, in het beestje zelf, roept om een verantwoorde omgang. Alsof ook je kanarie uiteindelijk in de rechterstoel komt te zitten en jouw manier van voer geven en kooi verversen even analyseert.

Dit kan heel deprimerend zijn, hè? Al die rechters, al die ogen, al dat geoordeel. Zo deprimerend dat je het knorrig van je afschudt, dit beeld dan, en vindt dat iedereen niet zo moet zeuren. Je doet gewoon wat, klaar. Punt is: niemand ontkomt aan het geweten, aan de roep van de ander, aan een grondwet. Aan het antwoord dat de dingen en de mensen onuitgesproken van je vragen. En dat kan voor een falend mens, wat we allemaal zijn, behoorlijk onbarmhartig uitpakken. Want hoe je het in godsnaam goed? Richting kinderen, planeet, partner, jezelf. En wat als je het hebt verkloot? Hoe los je ooit nog op wat je allemaal niet hebt gedaan, terwijl de situatie en de ander er wel terecht om vroeg.

Dat is misschien wel de reden dat het christendom achter de dingen, achter alle rechters die oordelen over je leven, van kanarie tot Afghaan tot biomassa-boom, een God ontwaart. Die alle lagere rechters in de gaten houdt. Tegenover wie elke lagere rechter zich ook heeft te verantwoorden en die zelf zitting neemt en je eveneens om verantwoording vraagt. Maar dan als de Eeuwige, niet als de rancuneuze. Als de Maker, zonder eigenbelang met de mogelijkheid en het uitgesproken verlangen om voortdurend te vergeven.

Een vriendin van mij had hard afgerekend met christendom, omdat ze vond dat ze zelf verantwoordelijk was voor haar leven en die christenen schoven het allemaal maar af. Op God, op de Duivel, op de Zonde, wat dan ook. Dat christendom waar zij vanaf wilde, dat hoef ik ook niet. Dat is niet eens christendom. Het persoonlijk verantwoordelijk zijn, niemand om je achter te verschuilen, recht tegenover de Eeuwige zelf die dwars door je heen kijkt én mateloos van je houdt – gewoon omdat je mens bent, omdat je jij bent. Dat is de ziel van dat oude verhaal. Paulus zegt het vanochtend:

Met welk recht veroordeelt gij uw broeder? En gij, waarom kleineert gij uw broeder?
Allen zullen wij verschij­nen voor de rechter­stoel van God.
Want er staat geschreven: Zowaar Ik leef, zegt de Heer,
voor Mij zal elke knie zich buigen en elke tong zal God lofprijzen.
Zo zal dan ieder van ons rekenschap moeten afleggen voor zichzelf.

Het is niet anders. Rekenschap voor de Eeuwige. Ook voor vandaag. Niet om onder gebukt te gaan, dat zou zonde zijn. Figuurlijk gesproken dan, hè? Maar om mijn keuzes vandaag ook maar weer serieus te nemen. En de twinkeling in de ogen van de Eeuwige te zien bij elke mooie keus die we maken vandaag. Als een samenzwerende rechter die met jou en mij het allerliefst een mooie wereld ziet, een mooi samenleven, een onderling creatief liefhebben van de mensen, de dieren en de dingen.

Tot zover. Deel en reageer vooral, het is heel tof om te horen wat en waar dit wat mij raakt weer aan jou raakt. Ik probeer zoveel mogelijk daar ook weer op te antwoorden. Voor nu: Vrede. En alle goeds.

Hier vind je drie tekstgedeelten die Rikko vanochtend las.