Lazarus staat op | Woorden zijn ook daden

Woorden zijn ook daden – PopUpGedachte vrijdag 20 maart 2020

Met enige regelmaat citeerde ik de lijfkreet van de Randstedelijke tegenpool van Amsterdam; 'geen woorden, maar daden'. Zo’n kreet ligt me na aan het hart. Ik ken de kwalijke invloed van ‘mooie woorden’, hoe ze een zalvend net kunnen spannen waar je zelf in gevangen wordt. Ik ben gaan houden van theatermakers en kunstenaars die de rationele woordwerkelijkheid, de discussie, de uitleg achter zich lieten in een zoektocht naar daadwerkelijke ervaring.

Ik zie hoe ook in religie, spiritualiteit en christendom het zoeken naar het doen van het goede door gewoon maar ergens te beginnen zo’n rijke manier is om te ontdekken wat de ziel is van die spiritualiteit (in plaats van de bestudering en het weten om vervolgens daar een handeling aan te verbinden.) Al doende leert men, is zo’n waarheid als een koe juist in spiritualiteit. De handen vouwen en de ogen sluiten is een handeling die seintjes naar het brein stuurt, een verdergaande vorm is het islamitisch gebed.

Ik heb hier al weleens verteld hoe ik werd uitgenodigd om mee te bidden – en om in die handelingen mijn gebed te richten tot degene waartoe ik mijn gebed wilde richten – en dan ga je dus door de knieën, hoofd op de grond, weer staan, weer knieën, weer hoofd op de grond. Waar vind je dat nog, mensen die middels de fysieke houdingen aan zichzelf leren dat ze niet de grootste, de beste, of de meest belangrijke zijn. Dat er iets groters is.

De yoga doet dat natuurlijk ook met z’n handelingen. En Jezus doet het met z’n genezingen, met het delen van brood, het maken van wijn. Praktische, uitdelende handelingen die hij vraagt om na te volgen. Ontdek dat je gelooft of beter gezegd wát je gelooft, terwijl je aan het doen bent wat goed is voor een ander, de wereld. Maar je weet toch niet wat goed is? Daar malen hele filosofenscholen hun hersenen op kapot. Precies, dat weet je niet. Daarom begin je eraan. Fijne paradox. En als het een paradox is dan is het vaak waar. In het echte leven.

Maar vandaag dus – ondanks deze hele grote voorliefde voor daadwerkelijkheid – een pleidooi voor woorden die ook daden zijn. Dat het formuleren en uitspreken werkelijk impact heeft. Ik geloof dat dit technisch performatief spreken heet, ofwel een taaldaad. Met heel je hart zeggen dat je van iemand houdt, is een handeling. Hardop zeggen: het spijt me is werkelijk onvervangbaar door goedmaakhandelingen. Je kunt soms zíen dat het iemand spijt, maar als de woorden dan over de lippen komen, gebeurt er iets. Ik ben me daar nog meer bewust van in onze Walk Of Shame, waar mensen blijven vragen of het wel zinnig is om te zeggen dat je je kapotschaamt. In dit geval aan een vluchteling die lijdt aan het dramatische grensbeleid van Europa. En ja, dat blijkt van enorme betekenis. Er gebeurt iets daadwerkelijks met woorden.

Vandaag staat er dit in de lezing. Zo spreekt de Heer: “Bekeer u, Israël, tot de Heer uw God, want over uw schuld zijt gij gestruikeld. Kom met uw woorden als gave, bekeer u tot de Heer en zeg Hem: Gij vergeeft toch alle schuld, aanvaard ook onze goede wil: wij zullen onze woorden als offerdieren geven. Assur kan ons niet redden, wij zullen niet meer op paarden rijden en tegen het maaksel van onze handen zeggen wij nooit meer: Gij zijt onze God. Gij Heer, zijt immers degene bij wie de wees ontferming vindt.

Mensenwoorden hebben scheppingskracht. Spreek het uit en het is er. Gefaald? Kom dan met uw woorden als ‘gave’. Briljante zin, denk ik dan. Woorden als offerdieren – scheelt weer een hoop bloed van dieren – eigen bloed, zweet en tranen kunnen er wel aan te pas komen. Spijt én verwoording van het voornemen. ‘wij zullen dit niet meer doen, wij zullen zo niet meer doen, maar wij wijden ons toe aan … ‘
Wie twijfelt of het zin heeft om te zeggen: ‘ik hou van je’ moet het maar eens proberen met heel het hart. Tegen je ouders, kinderen, vrienden, opa’s en oma’s. En dan niet alleen registreren wat er met de ander gebeurt, maar ook met jezelf. Dat geldt ook voor ‘het spijt me’ en er zijn er mogelijk meer. Woorden als offergave. Ik vind het een mooie gedachte, beste profeet Hosea. Kunnen we wel mee de dag in, gok ik.

Tot zover vandaag. Een hele goede vrijdag en een goed weekend. Maandag hoop ik hier weer terug te zijn. Voor nu: vrede gewenst, en alle goeds.

Hier vind je drie tekstgedeelten die Rikko vanochtend las.