Lazarus staat op | Er werd niet gebogen

Er werd niet gebogen – PopUpGedachte woensdag 1 april 2020

Werd er gisteren nog in de PopUpGedachte beweerd dat het essentieel was om te weten wanneer te buigen, vandaag wordt er vooral niet gebogen. Al vaker blijkt dat de paradox meestal de werkelijkheid het dichtst benadert, de schijnbare tegenstelling die recht doet aan de ingewikkeldheid van het leven.

Het is vroeg. De lucht kleurt roze. De ramen aan de straatkant reflecteren de opkomende gloed. Vogels gaan los. Het is stil. Nog even en iedereen staat weer op en gaat weer niet naar z’n werk, gaat weer niet de kroeg in, zoekt weer geen vrienden op en raakt geen anderen aan.
Gisteren stuurde iemand een benauwd bericht. Hoe lang gaat dit duren en wie bepaalt dat eigenlijk? Wat als het wél jaren duurt? Moet ik dan buigen voor staatsmachines die me zeggen dat lang-leven-op-afstand de voorkeur heeft boven kort-leven-in-nabijheid? Een pracht van een filosofische vraag waar ik geen antwoord op heb. En de angst voor staatsmacht is niet ongerechtvaardigd natuurlijk. Wie bepaalt eigenlijk? In Nederland doet Rutte het goed, zou je zeggen. Hij laat het aan de burger, hij blijft benadrukken dat het om een gezamenlijke inspanning gaat. Dat kan ook manipulatief zijn, maar het lijkt werkelijk bedoeld als poging om samen iets het hoofd te bieden wat alleen gezamenlijk kan. Hij zegt bijna letterlijk: ik heb geen macht om de Nederlandse burger in het gareel te duwen. Niet nu, niet zo, niet in grotere mate dan we het nu doen met oproepen en lokale boetes uit te vaardigen door burgemeesters.

Een ander uiterste vinden we bij vriend Orbán in Hongarije. Hij heeft een soort militaire dictatuur uitgeroepen met als gedachte dat hij de enige is die kan redden. Wie redt er nu eigenlijk en wat is gered worden?

Vandaag in de lezing is de grote wereldheerser Nebukadnessar van Perzië weer eens bezig om zijn eigen macht te symboliseren. Hij heeft een waanzinnig gouden beeld voor zichzelf opgericht en iedereen moet buigen. Drie uit hun land weggevoerde Joodse jongens vertikken het. De koning roept hen bij zich en wil hen dwingen. Maar dat lukt niet zo goed. Op zijn vraag welke god hen uit zijn hand zal redden als hij hen wegens ongehoorzaamheid in een brandende oven gooit, zeggen ze:

'Nebukadnessar, wij vinden het niet nodig op uw vraag een antwoord te geven. Hij is in staat ons te bevrijden uit het laaiende vuur van een oven en Hij zal ons ontrukken aan uw greep, koning. Maar de koning zij ervan overtuigd, dat, ook als God ons niet redt, wij uw god niet zullen vereren en het gouden beeld dat u hebt opgericht niet zullen aanbidden.'

Effe voor de goede orde. Als hij ons redt, hebben we geluk. Dan hebben we niet gebogen en leven we toch. Als hij ons niet redt, hebben we pech, maar buigen doen we niet. En aldus geschiedde. Natuurlijk worden de jongens uit het vuur gered. Goddelijk ingrijpen, koning op de knieën, mooi.

Punt is hier: buigen is mooi, stijfkoppigheid ook. Geen mens gaat redden, God misschien ook wel niet, maar dat betekent nog niet dat je opeens voor een mens hoeft te buigen. Of die nu Orbán heet of een andere zelfbenoemde redder-des-Vaderlands. Zelf denken, zelf buigen, zelf blijven staan.

Social distancing is essentieel. Verantwoordelijk gedrag. Maar er zijn grenzen. Wanneer zijn die bereikt? Die grens is overgeschreden wat betreft vluchtelingenkampen, dat is duidelijk. Daar is de Europese macht ver buiten z’n boekje gegaan. En hoe zit dat met ons?

Het zijn allemaal vragen. Gevaarlijke vragen wellicht. Maar gelovige vragen ook. Kijk maar naar de drie Joodse jongens. Er is er maar één die redt, die mag orders uitdelen. De rest adviseert. Zoiets.

Veel goeds vandaag gewenst. En vrede en alle goeds op deze woensdagochtend.

Hier vind je drie tekstgedeelten die Rikko vanochtend las.