Lazarus tipt: podcast met Zeeuwse zanger Broeder Dieleman
De Zeeuwse zanger Broeder Dieleman was te gast in het radioprogramma 'Onderweg' van Elsbeth Gruteke. Hij vertelde er over zijn gereformeerd-vrijgemaakte jeugd, zijn kijk op God en religie en natuurlijk liet hij een paar liedjes horen. Je kunt de podcast van het gesprek nu alvast beluisteren.
Tonnie groeide op in Zeeuws-Vlaanderen en ging met zijn ouders naar de gereformeerde kerk vrijgemaakt. Van zijn afkomst heeft hij zijn handelsmerk gemaakt: hij zingt in het dialect en de religieuze taal uit zijn jeugd gebruikt hij nu in zijn liedjes en in zijn artiestennaam.
‘Mijn eerste bandje heette ‘mannenbroeders’. Dat vonden we erg grappig omdat er ook vrouwen in zaten.’ De liefde voor het woord broeder is gebleven, vandaar dat hij het ook in zijn huidige artiestennaam heeft verwerkt. ‘Als mensen het gebruiken gaan ze meteen een relatie met je aan. Of ze nu willen of niet. Qua muziek vind ik dat leuk, als alter-ego.’
Naar buiten kijken
Hoewel hij in een liefdevol gezin werd grootgebracht, was hij er in zijn puberteit al van overtuigd dat hij niet paste in de gemeenschap waar hij opgroeide. De ruimte die hij van de een wel kreeg om zich te ontwikkelen en te zoeken naar waarheid, miste hij bij anderen. En: ‘de gemeenschap als geheel kan je die ruimte alleen nooit geven, omdat er consensus is, de leer vastligt en dat wat je geacht wordt te doen.’
Vasthouden aan futiliteiten
Nu kijkt hij met dubbele gevoelens terug. ‘De vrijgemaakte zuil brokkelt af. Ik vind het treurig dat ze zo lang iets hebben vastgehouden aan wat er totaal niet toe doet. Dat ze zich gefocust hebben op futiliteiten als geen vrouwen op de preekstoel – who cares? - , niet schaatsen op zondag of om 12 uur thuis zijn op zaterdagavond. Wel jammer dat zo’n gemeenschap dan ook afbrokkelt als die dingen verdwijnen. Ze zullen wel moeten nadenken wat daarvoor in de plaats komt, maar dat is alleen maar mooi. Wie ben je nog als je niets meer hebt om aan vast te houden? Maar dat is de vraag van religie, denk ik.’
In de uitzending laat hij een nummer horen van soefi-muzikanten Fareed Ayaz & Abu Muhammad. 'Ze zijn bezig met de abstractie van God. Ik ben verbaasd hoeveel overeenkomsten er zijn tussen Arabische en Perzische poëzie en de Bijbel. Het is zo erg dat het allemaal uit elkaar is gegroeid. Ik ben fel tegenstander van hoe er in de Nederlandse media over de islam wordt gepraat. Hoe makkelijk er wordt geoordeeld over minstens zo'n rijke cultuur als ons christendom. Daar mag wel met wat meer respect over gepraat worden, ook bij de EO.'
De komma
Tonnie speelt in de uitzending het nummer Deborah dat hij maakte naar aanleiding een verhaal van theoloog Alain Verheij en hij zingt het nummer Omer II van zijn album Komma, gewijd aan ‘wilde priester’ Omer Gielliet.
‘Kom jij uit een traditie waar die punt gezet werd en ben je zelf meer in de komma terechtgekomen?’, vraagt interviewer Elsbeth Gruteke hem. ‘Ja, dat klopt. De gereformeerde traditie is er een van ‘op het woord zitten’ en van exegese. Interessant en fascinerend. Maar zodra je daar een mening van een hoger wezen op legt, dan wordt het extreem gevaarlijk: extremisme. Er zit geen vrijheid in. Religie is niet orthodox, maar wordt orthodox in de handen van mensen die het gebruiken.’
Zaterdagavond 25 mei is de uitzending te horen op NPO radio 5 om 22.00 uur. Meer info vind je hier.
Foto boven: Mechteld Jansen
