Leven na een scheiding

De intimiteit ontbrak, een van beiden ging vreemd of er was sprake van geweld; redenen voor de betrokkenen in dit verhaal om de stekker uit het huwelijk te trekken. De gevolgen van die keuze lijken op de bubbels uit een bubbelbad, zo verwoordt gescheiden vader Michiel*. “Je hoopt dat het water rustig wordt, maar er blijven maar bubbels bovenkomen.” Gescheiden moeder Eva* kan dat beamen. En Ilse Balder, kind van gescheiden ouders, weet nog maar kort dat de gevolgen van een scheiding zo heftig kunnen zijn. “Waar kan ík terecht met mijn verhaal?”

Geweld
Eva is drie jaar geleden gescheiden. Zij vroeg zelf de scheiding aan, omdat haar man hun vier kinderen stelselmatig kleineerde en met geweld tot de orde riep. “Lange tijd dacht ik gewoon dat hij overmatig driftig was en bufferde ik tussen hem en de kinderen. Uiteindelijk ging hij in therapie, maar dat hielp niet. Na lang wikken en wegen viel het besluit om bij hem weg te gaan. Omdat ik de scheiding aanvroeg, iets waar mijn kinderen overigens heel blij mee waren, was ik de schuldige. Vooral in de kerk werd ik opeens gemeden. De dominee zei dat we opnieuw in therapie moesten, maar de koek was op.”
Samen met haar kinderen verhuisde Eva naar een andere woonplaats en moest daardoor ook van baan veranderen.
“Mijn leven stond compleet op z’n kop, en nog steeds. Mijn schoonzus met wie ik goed kon opschieten, is opeens mijn schoonzus niet meer. Van onze gezamenlijke vrienden zijn er maar weinig over en ik mis een maatje. Mijn man is opnieuw in therapie gegaan, maar de kinderen willen hem eigenlijk niet meer zien. Ik voel me vaak schuldig naar God; had ik nog langer moeten blijven buffelen? Wat ik nog het meest moeilijk vind, is dat ik door mijn levensstijl altijd een getuige van God wilde zijn. Maar in plaats van een positieve getuige, voel ik me vaak een afschrikwekkende getuige. Ik sta nog steeds achter mijn beslissing, maar moet mijn positie in de maatschappij, in de kerk en ten opzichte van God helemaal opnieuw ontdekken.”

Verwijt
Ook Michiel, vader van twee jonge kinderen, was anderhalf jaar geleden de initiatiefnemer tot een scheiding. “De intimiteit tussen ons was verdwenen en na huwelijkstherapie werd het niet veel beter. Het vertrouwen en de veiligheid waren weg. We woonden af en toe al tijdelijk apart en ik besefte dat ik dat zo niet langer aankon.”
De gevolgen van zijn keuze overrompelden hem. “Over de meest belangrijke stappen in je leven word je het minst voorgelicht, en dat moet anders!” Op vrijwel alle vlakken in zijn leven werkte de scheiding door. “Mijn geloofsleven is op een laag pitje komen te staan, omdat ik het gevoel heb dat ik niet recht voor God kan verschijnen. Ook mijd ik de kerk tot op de dag van vandaag. Waarom?” Hij blijft even stil, verwoordt dan aarzelend: “Heel eerlijk gezegd heb ik vanbinnen een verwijt naar de kerk. Juist in de tijd dat ik het keihard nodig had, miste ik de opbouwende gesprekken. Ik had meer vragen en ondersteuning verwacht. Niet vanuit een oordelende houding, maar vanuit liefde. Empathisch confronteren noem ik dat.”

Romantisch
Ook op relationeel vlak is er voor Michiel veel veranderd. “Met mijn schoonfamilie heb ik weinig tot geen contact meer en dat mis ik. Als we elkaar ontmoeten, komt er veel pijn naar boven, net als bij een verkering die is uitgegaan. Van onze gezamenlijke vrienden zijn er niet veel meer over en omdat ik weinig individuele vrienden had, is mijn leven een stuk eenzamer geworden. En de kinderen…” zijn adem stokt. “Ik heb ze een aantal dagen per week, maar mis de continuïteit; dat je ze elke avond ziet als je thuiskomt en geniet van hun gezelligheid of zelfs humeurigheid. Ik mis de helft van hun leven!
Veel mensen maken zich zorgen om mijn nieuwe financiële situatie,” vervolgt Michiel, die inmiddels in een huurflat woont. “Maar daar valt mee te leven. Financieel hebben we goede afspraken gemaakt. We hebben ons huis verkocht, wonen beiden in een huurflat en ik moet gewoon meer op de kleintjes letten.” Van zijn beslissing is hij niet gelukkiger geworden. “Mensen die de romantische gedachte hebben dat ze rust krijgen na hun scheiding, kan ik uit de droom helpen; het tegendeel is waar! Natuurlijk ben je verlost van de vervelende kanten van je huwelijk, maar je krijgt er andere vervelende dingen voor in de plaats. Ik wil niet zielig doen, want het was mijn eigen keuze. Ik zal de rest van mijn leven de gevolgen van die keuze moeten dragen.”
Zou hij op de ‘trein’ gestapt zijn als hij had geweten dat deze route in het verschiet lag? Aarzelend: “Daar had ik dan nog wel eens heel goed over nagedacht. Ik hoop in die zin dat mijn verhaal een waarschuwing voor anderen is.”

Ongelukkig
De verhalen van Eva en Michiel laten de gevolgen voor de gescheiden partners zelf zien, maar de consequenties treffen een veel wijdere kring. Om een citaat van een gescheiden man te gebruiken: “Een telefoonboek is te dun om te beschrijven wie of wat er door mijn scheiding overhoop is gehaald.” Neem de kerk, je buren, je vrienden, familie en natuurlijk als grootste slachtoffers de kinderen. ‘Een dode ouder is voor een kind beter te verdragen dan een gescheiden ouder,’ beweerde klinisch pedagoge Liesbeth Smulders-Groenhuijsen tijdens een congres over dit onderwerp. Ilse Balder, een jonge moeder van twee kinderen, kan daarin meekomen. Afgelopen zomer hoorde ze dat haar ouders na 37 jaar huwelijk uit elkaar gingen en sindsdien staat ze ermee op en gaat ze ermee naar bed. “In de verhalen gaat het vaak over jonge kinderen die zoiets meemaken, maar op mijn leeftijd is het minstens zo confronterend. Omdat ik volwassen ben, denk ik veel meer mee in het proces en wil ik het verhaal van twee kanten horen. Nu vang ik mijn moeder op als zij intens verdrietig op de stoep staat, en spreek ik mijn vader aan op zijn gedrag. En hoe moet dat straks als mijn kinderen ter communie gaan? Moet ik opa en oma dan allebei uitnodigen en ons verdriet daarmee een stempel op de dag laten drukken?” Haar vader is de initiator van de scheiding en woont inmiddels bij zijn nieuwe vriendin. ‘Als ik terug zou gaan, is iedereen gelukkig, maar ben ik ongelukkig,’ zei hij onlangs tegen zijn dochter. Ilse, fel: “Nou, dat is dan maar zo. Mijn moeder wil hem nog terug. Al deed hij het alleen maar voor ons! Ik heb wekenlang gehuild.”

Wolven
Als het over scheiding gaat, laaien de emoties hoog op. Om die reden is het vaak taboe om openlijk over het onderwerp te spreken. Verantwoordelijken en schuldigen zijn er in alle kampen aan te wijzen, en verwarrende gedachten en gevoelens zorgen bij menigeen voor een groot – terecht of onterecht – schuldgevoel. In gesprekken met een bevriende coach heeft Michiel daarom meegewerkt aan het opzetten van een traject voor gescheiden vaders (zie kader ‘Hulp’). “Niet om als een stel mannelijke wolven zielig te huilen in het bos, maar om constructief te leren omgaan met schuldgevoelens naar jezelf, je ex, je kinderen en God. Mannen zijn niet zulke praters,” weet Michiel. “Toch wil ik ze oproepen om mee te doen aan dit traject.” Lachend, maar serieus: “Desnoods moeten hun moeders ze maar opgeven! Leven na een scheiding kun je niet alleen, daar hebben we elkaar voor nodig.”

*De namen van Michiel en Eva zijn gefingeerd. De mensen op de foto hebben geen relatie met dit artikel.

Tekst: Mirjam van der Vegt