Maarten van Rossem schaamt zich voor Nederland

Tijdens het interview is in Nederland de verkiezingscampagne op zijn hoogtepunt. Maarten van Rossem – een PvdA-poster naast de voordeur – maakt zich er druk over. "Mark Rutte heeft gezegd dat de PvdA een gevaar is voor Nederland. Dat vind ik lamentabele, treurige en tenhemelschreiende onzin. Die jongen is een historicus, die zou zich diep moeten schamen dat hij dit soort goedkope propaganda uitkraamt. U hoort het aan mijn stem, daar kan ik me enorm over opwinden."

Gekluns

Het tekent de historicus, die regelmatig als Amerikadeskundige ("een kul-term") wordt opgevoerd: kritisch, scherp, nooit om een mening verlegen. Een mening die hij met een enorme woordenschat en krakende stem ventileert.

Waar komt uw fascinatie voor Amerika vandaan?
"Die is begonnen in de jaren '60. Ik vond als student de Nederlandse politiek stom- en stomvervelend. Toen las ik een boekje over de Amerikaanse presidentsverkiezingen. Die fascineerden mij enorm. Ik dacht: 'Dit wel iets anders dan dat primitieve gekluns van al die Nederlandse heren in die nette pakken die nooit iets interessants zeggen. Dit is echte politiek!' Daar ben ik overigens volledig van teruggekomen; politiek is altijd boeiend. Zelfs de gemeentepolitiek van Lutjebroek kan uiterst fascinerend zijn."

Is de Nederlandse politiek meer op de Amerikaanse gaan lijken?
"Nee, dat geloof ik niet. Het systeem in Nederland is heel anders, bovendien is Nederland veel kleiner. Je ziet wel internationale tendensen, zoals de opkomst van rechts populisme."

Daar heeft u niet veel mee op?
"Totaal niet, nee. De PVV vind ik een weerzinwekkende vertoning. De Republikeinse Partij is in veel opzichten daarmee te vergelijken; denk aan de Tea Party. Ik ben van mening dat zij zo min mogelijk greep op het beleid moeten krijgen. Als hun opvattingen alleen maar dom waren, zou het niet erg zijn. Maar het is ook nog discriminerend, strijdig met onze grondwettelijke beginselen. Denk aan al die idiote wetsvoorstellen: het boerkaverbod en het verbod op het dubbele paspoort. Allerlei nutteloze symboolpolitiek. Ik zwijg nog van het uitwijzen van kinderen die hier al jaren en jaren wonen en volledig ingeburgerd zijn. Ik heb me de laatste jaren geschaamd voor Nederland.
En dat het CDA daar dan in mee is gegaan... Je gaat uit van bijbelse inspiratie. Er staan twee Bergredes in de Bijbel, vol teksten over liefde. Hoe kun je dan in zo'n gedoogkabinet gaan zitten?"

Kletskoek

Hij kan er zich flink kwaad om maken, lijkt het. "Het schijnt dat ik bekendsta als een onverstoorbare man, maar dat ben ik totaal niet. Als er kletskoek wordt gedebiteerd, kan ik me behoorlijk opwinden."

Zijn er ook zaken die u vrolijk stemmen?
"Ja, absoluut! De Dikke en de Dunne, daar kan ik enorm om lachen. Je hebt zoveel geestige en lollige dingen. Zo'n zwaarmoedige man ben ik écht niet."

Toch kennen de meeste mensen u als kritisch, op het cynische af.
"Zelf vind ik dat helemaal niet. Ik gebruik mijn gezonde verstand, en in het algemeen ben ik vrij positief gestemd. Dat de meeste mensen verschrikkelijk stompzinnige ideeën hebben, begrijp ik totaal niet. Daar móet ik een kritisch tegengeluid over laten horen."

Ziet u dat als een missie?
"Een missie, een missie – nee, dat kan ik niet zeggen. Ik ben wel onderwijzerig ingesteld; je zou me een seculiere dominee kunnen noemen, een boodschapper die uitlegt hoe de wereld in elkaar steekt. Ik heb nu eenmaal een hoop meningen over van alles en nog wat, en die zijn over het algemeen bijzonder redelijk. Dat komt omdat ik vanaf mijn veertiende de krant heb gelezen. Daarnaast heb ik geschiedenis gestudeerd en zodoende pik je een hoop opvattingen op. Allerlei mensen die ik op de televisie zie, hebben volkomen onredelijke opvattingen. Dus daar voeg ik de mijne graag aan toe."

Grote zegen

"Of dat zin heeft, weet ik echt niet," erkent hij. "Wel zou ik veel meer invloed willen hebben dan ik nu heb. Dat zou een grote zegen zijn voor Nederland."

Twijfelt u wel eens aan uw eigen opvattingen?
"Een enkele maal, vooral bij de complexe, maatschappelijke vraagstukken. Weet ik hoe de zorg hervormd moet worden? Eigenlijk niet, in ieder geval niet precies. Maar dat zijn uitzonderingsgevallen."

Heeft u iets met het christelijk geloof?
"Ik geloof helemaal niet. Mijn overgrootvader was dominee. Hij is rond zijn 45e levensjaar z'n geloof kwijtgeraakt. De rest van zijn leven heeft hij in ledigheid doorgebracht. Sinds die tijd is mijn familie niet meer gelovig, en ik ben dat dus ook niet."

Toch heeft u wel eens gezegd dat u ooit een religieuze ervaring had.
"Op een zonnige lentedag liep ik eens de Haarlemse Sint Bavo binnen. Ik ging in die prachtige kerk zitten. Precies op dat moment begon het orgel te spelen. Het is een van de mooiste en grootste orgels van Nederland. Toen had ik bepaalde vage, mystieke sentimenten. Zodra ik de kerk uitliep, was dat afgelopen. Ik kan me levendig voorstellen dat een dienst in zo'n kerk, met zo'n orgel dat een mooi stukje Bach speelt, een enorme impact op je heeft, maar bij mij heeft die ervaring geen bekering teweeggebracht."

U gaat 'Van Rossem for President' presenteren. Wat zou u doen als u écht president van de Verenigde Staten zou worden?
"Het is heel droevig voor veel Amerikanen, maar de belastingen zouden fors omhooggaan. Dat geld zou ik gebruiken om de infrastructuur enigszins boven jan krijgen, want die is in ieder opzicht totaal verwaarloosd. Telkens als ik in Amerika ben, schrik ik weer van de lamentabele staat waarin de wegen en bruggen verkeren. Het is een roestig land. Daarnaast zou ik de hervormingen van de gezondheidszorg doorzetten, en ik zou zeker iets doen aan de zeer sterk toegenomen inkomensongelijkheid. Allemaal zaken die de komende jaren zeker niet zullen gebeuren in de werkelijke Verenigde Staten. Amerika is het rijkste en machtigste land ter wereld, en het heeft maar één verwoestende, satanische vijand: Amerika zelf. Dat is de tragiek van dit land."

Tekst: Pieter-Jan Rodenburg

Beeld: Ruben Timman