Marleen Stelling: ‘Kom tevoorschijn, verstop je niet’
Het is zo makkelijk, dat staren naar je smartphonescherm. Maar het gaat Marleen hoe langer hoe meer tegenstaan. Geïnspireerd door de verhalen die ze als presentator te horen krijgt in Café Lazarus wil ze streven naar een andere weg: die van verbinding met anderen.
Nederland heeft burgerslachtoffers gemaakt in Irak. Ik lees het op een maandagochtend op mijn telefoon, in de trein. Nieuws dat pas vier jaar later naar buiten komt. De verantwoordelijke minister bracht de premier toentertijd zodanig op de hoogte dat het begrijpelijk is dat de premier het vergat. ‘Ik heb het wel gezegd, maar op niet alarmerende toon’, staat erbij.
Een uitspraak die resoneert in mijn hoofd. Verderop in de trein zie ik een leeftijdsgenoot, grijnzend typend, met oortjes in. Ik nies en niemand kijkt op.
Ik wil niet beweren dat de smartphone het begin is van alle kwaad. Ik voer online regelmatig romanwaardige gesprekken, vind als zoekende ziel niet zelden steun bij een online gemeenschap. Maar deze maandag proef ik een groeiende irritatie ten aanzien van het massale schermstaren. Een gechargeerde verklaring vind ik dichtbij. Als de volksvertegenwoordiging zich al blindstaart op hun eigen kop en niet kijkt naar de werkelijke ellende: de onnodige doden, waarom zou het volk dan anders doen?
Verbinding maken
In een vorig leven was mijn individuele leven het ultieme leven. Zonder opgeruimde binnenkant geen buitenkant. Ook mijn geloofsleven vond vooral in mijn cocon plaats. Dingetje van vroeger. Al toen ik op de basisschool gepest werd, dacht ik: als ik alleen ben, ben ik bij God, en veilig. In bed mag ik huilen, hoef ik mijn tranen niet te verhullen. Dat zette door met de jaren. Waar mensen onvoorspelbaar zijn, waar meningen je van hot naar her kunnen sturen, daar is God in de stille bries. Als altijd aanwezige kenner van mijn hart.
Theoloog Rowan Williams werpt nieuw licht op deze zaak. In zijn boek Holy Living (in het Nederlands verschenen onder de titel Wat is heilig?) vertelt hij over genezingen van Jezus. Die gaan altijd over meer dan alleen het beter worden van het vlees, zegt hij. Het vlees is een huis voor de geest. In bewoonde staat wordt het een lichaam dat onderdeel uitmaakt van een gemeenschap.
Ziekte brengt het lichaam in een sociaal isolement. Genezing heft dat op. Het zorgt ervoor dat een mens niet meer verstoten is, maar verbinding kan maken met alles dat zich om ons heen en boven ons begeeft. Niemand leeft voor zichzelf.
Een relatie met elkaar
De mensen die ik ontmoet in Café Lazarus geven aan het inzicht handen en voeten. Don Ceder, bijvoorbeeld. Hij is advocaat en politicus en zegt dat de wereld schreeuwt om ‘bewogenheid’. Alleen met open ogen nemen mensen weer hun verantwoordelijkheid, ten aanzien van God en van de ander.
Ik denk aan Anouk Kragtwijk, journalist en cabaretier in huiskamers. ‘Laat je raken’, zegt zij, ook nog nadat zij in een depressie terechtkwam toen de zorgen om de toekomst van onze planeet haar te veel werden.
Ik vat samen wat Rowan Williams verkondigt: dat een relatie met God begint bij een relatie met elkaar. Waar dan ook. Dat ik hier als individualist pur sang nog ‘ns toe zou komen.
Ik begrijp het, zeker nu in mijn huis een mensje woont dat ik elke avond toefluister: ‘Tot morgen, lieverd. En tot overmorgen, overovermorgen.’ Dat ik het schaapje vervolgens nog heel wat keren tref in de nacht, doet niets af aan de betekenis ervan. Onze levens blijven altijd vervlochten, in welke vorm dan ook. Hoe bijzonder is het om met kerst stil te staan bij een God, verpakt in zo’n zelfde, kwetsbare baby?
Meer dan ‘leven en laten leven’
Misschien is de trein wel de ideale oefenweide om te ontdekken wat we elkaar nu echt te bieden hebben. Welke reiziger stapt het gevaarte niet in met zorgen van die dag? Ik heb me op dat moment vaak al overrompeld gevoeld door mijn eigen schaapje dat ik wegbracht, en door de oudere kindjes die ik wiegend en dapper op de fiets in het verkeer meters heb zien maken. God, bewaar ze – het ligt voortdurend op mijn lippen.
In de trein tref ik vervolgens tieners die zich opladen voor weer een dag school, vaders en moeders die hun kinderen in alle haast en hectiek wegbrachten, singles vol van een nieuwe vlam, of van vurig verlangen. Hebben we elkaar meer te bieden dan de vermoeide, verdwaasde blikken van koeien in een megastal? Meer dan het onverschillige ‘leven en laten leven’? Zeker als we toch al veelal zielloze nieuwsberichten op onze news feed te verstouwen hebben.
Een zin van diezelfde wijze theoloog, maar nu over het kloosterleven, geeft richting. I promise that I will not hide from you – and that I will also at times help you not to hide from me or from yourself. Verstop je niet, zegt hij. De aanmoediging van Williams is geheel in lijn met woorden van die man die hem tweeduizend jaar eerder voorging. Kom tevoorschijn, zei hij. Ook in de trein, vanachter je beeldscherm vandaan. Soms is een korte uitwisseling van blikken genoeg om de eenzaamheid een dag lang op te heffen.
Je ziet Marleen de komende weken op zondagavond in Café Lazarus, waar ze gasten ontvangt die op hun eigen manier onze wereld een betere plek maken. Vanavond ontvangt ze cabaretier Anouk Kragtwijk.
Café Lazarus, om 23.40 uur op NPO 2 (en je kunt het natuurlijk op je eigen tijd nakijken via NPO Start).
Geschreven door
Marleen Stelling