Mart de Kruif in Adieu God: 'Ik bid nog elke avond'

In Adieu God? gaat hij in gesprek met Tijs van den Brink over geloof, verantwoordelijkheid en wat er gebeurt als de dood dagelijks werk wordt. “Ik bid nog elke avond,” zegt hij. “Dat deed ik daar ook. Soms was het een stil gebed. Soms was het een schreeuw.”

Zingeving in oorlog

De Kruif weet hoe essentieel zingeving is voor wie in oorlog moet leven en leidinggeven. “Als er mensen omkomen door jouw besluiten, kun je dat niet los zien van je geweten. En dus ook niet van je geloof. Je moet kunnen uitleggen waarom iemand gestorven is – niet alleen aan de familie, maar ook aan jezelf.”

Toch brak hij jaren geleden met de kerk, na een pijnlijke ervaring. “Een dominee zei tijdens een preek dat militairen moordenaars zijn. Toen ben ik weggelopen. Ik voelde: als dit is hoe jullie naar ons kijken, dan hoor ik hier niet meer bij.”

Een geloof zonder rituelen

Hoewel hij de kerk verliet, bleef zijn geloof in God intact. “Het is een geloof zonder rituelen geworden, maar niet zonder inhoud. Minder formeel misschien, maar niet minder diep.”

Zijn geloof gaf houvast, juist op momenten dat alles wankelde. “Je moet ergens op kunnen leunen. Voor mij was dat God. Ik heb fouten gemaakt, ik ben geen heilige – maar ik geloof nog steeds. Omdat ik niet anders kan.”

• Bekijk hier Adieu God? met Mart de Kruif