Matthias Olthaar en Paul Schenderling schreven boek over eerlijk handelen

“Het boek is de uitkomst van een jarenlange interesse in deze thematiek,” vertelt Matthias, die als lector circulaire economie werkzaam is aan NHL Stenden Hogeschool. Samen met Paul, econoom bij adviesbureau Berenschot, schreef hij een ‘moderne gelijkenis’ over de fictieve ondernemer Johan. Zo willen Paul en hij het thema ‘eerlijk handelen’ op de kaart zetten.

Twee keer zoveel

“Om de handelsketens in Afrikaanse landen te onderzoeken, deed ik veel veldwerk in Ethiopië, Ghana en Burkina Faso,” vertelt Matthias. “Daarbij kwam ik tot de ontdekking hoe moeilijk het is handelsverkeer op een rechtvaardige manier te laten verlopen.” Daarnaast kreeg Paul op zijn beurt in 2019 de vraag hoeveel mensen in niet-westerse landen werken voor onze spullen in Nederland. Hij maakte een berekening en kwam uit op een totaal van 13,8 miljoen arbeiders. Matthias: “Per huishouden komt dat neer op 1,8 fte, wat bijna gelijkstaat aan twee voltijdbanen. In Nederland werken we per huishouden gemiddeld 0,9 fte, nog net geen voltijdbaan. Met andere woorden: mensen uit niet-westerse landen doen twee keer zoveel werk voor ons dan wij voor onszelf.”

De twee publiceerden hun bevindingen en kregen daar veel reacties op. Verschillende mensen dachten bijvoorbeeld dat de Nederlandse consument nu juist werk creëert voor die 13,8 miljoen mensen. Hoewel dit klopt, is dat volgens Matthias slechts één kant van het verhaal. “De problematiek van dit handelssysteem zit best ingewikkeld in elkaar. We besloten een boek te schrijven waarin we proberen de kwestie begrijpelijk te maken en een helder totaalbeeld te schetsen. Wat gebeurt er wanneer wij spullen consumeren die in niet-westerse landen zijn gemaakt? Wat zijn de effecten op de natuurlijke omgeving van mensen en op hun werkomstandigheden? En krijgen zij ook het loon waar ze recht op hebben? We laten de ecologische en de sociale, maar zeker ook de geestelijke kant van die wereld zien.”

‘Rechtvaardigheid zorgt voor rust’

“Ontevredenheid zorgt er mede voor dat onze economie continu op groei is gericht,” vervolgt Matthias. De econoom haalt opnieuw een citaat uit het Bijbelboek Jesaja aan: “Wee degenen die zich huis na huis toe-eigenen, die akker na akker samenvoegen, totdat er voor niemand meer ruimte is en zij alleen het land bewonen.” Matthias ziet deze tekst als een oproep tot tevredenheid. “En tevredenheid kan leiden tot een economisch systeem waarin puur winst maken niet centraal staat, waarin verschillen dus kleiner worden en waarin mensen een rechtvaardiger behandeling krijgen. Jesaja zegt bovendien dat rust een gevolg van rechtvaardigheid is. Als je bezig bent met de ander, ook de mensen ver weg, levert dat dus ook vreugde voor jezelf op.”

Tekst: Lukas ten Napel
Beeld: Jaap Schuurman