Medelijden met Shell

Ik ben geen fan van Shell. Elk jaar weer, als het bedrijf zijn winst bekendmaakt, rol ik met m’n ogen: twaalf, dertien miljard winst was de afgelopen jaren geen uitzondering. Niet omdat ze olie maken, maar alleen omdat ze dit goedje (“door God in de grond gestopt,” vertelden Amerikanen me tijdens God, Jesus, Trump) delven en gebruiksklaar maken. Hoezo mag je daar zo rijk mee worden?

Komt nog eens bij dat Shell zich in het verleden niet altijd even netjes gedroeg, bijvoorbeeld in Nigeria. Om die reden reed ik jarenlang Shell-pompen voorbij.

Maar nu heb ik ineens met ze te doen, merk ik. De rechter heeft uitgesproken dat het Klimaatakkoord van Parijs niet alleen voor landen geldt, maar ook voor Shell. Dus wordt het bedrijf verplicht wereldwijd zijn eigen CO2-uitstoot met 45 procent terug te brengen ten opzichte van 2019, vóór 2030. En het heeft ook nog een ‘zware inspanningsverplichting’ om de CO2-uitstoot als gevolg van het gebruik van Shell-benzine, door u en door mij, met 45 procent terug te brengen, tot 2030.

De rechter baseert zich bij die uitspraak op de mensenrechten. Kennelijk is een stabiel klimaat een mensenrecht, zo omschreef een klimaatjurist de uitspraak. Shell houdt zich niet aan ‘een ongeschreven zorgvuldigheidsnorm’, analyseerde hoogleraar milieurecht Gerrit van der Veen in NRC. “Die norm kan door rechters min of meer worden ingevuld zoals zij vinden dat die moet luiden. Hier is die norm zeer verstrekkend gebruikt.”

Ik ben geen jurist, dus ik baseer me op dit soort deskundigen als ik zeg dat een rechter die zelf mag weten hoe zij een ongeschreven norm toepast, me een weinig rechtvaardig gevoel geeft. Ik geloof niet dat Shell deze uitspraak had kunnen zien aankomen. Dit voedt het gevoel van willekeur: het maakt kennelijk nogal wat uit welke rechter je treft als je door een actiegroep voor het gerecht wordt gesleept.

Overigens, geen misverstand: ik ben er hartstikke voor dat Shell en al die andere oliebaronnen zich milieuvriendelijker gaan gedragen! Dat mag van mij al vóór 2030. U en ik kunnen ons afval scheiden en zonnepanelen op onze daken leggen, als de olieboeren zich klimaatvriendelijk gaan gedragen heeft dat natuurlijk veel meer impact.

Maar please: besluit daar zelf toe, Shell! Of laat de politiek ze dwingen.

Hopelijk pakt deze uitspraak goed uit voor het klimaat. Anders is het vertrouwen in de rechtsstaat voor niets aangetast.