Podcast-special naar aanleiding van overlijden Huub Oosterhuis

Oosterhuis werd geboren in 1933: “Ik ben een oorlogskind. Die oorlog heeft mijn hele leven bepaald.” Woonachtig in de Amsterdamse Rivierenbuurt zag hij met eigen ogen wat er met de Joden gebeurde. “Ik heb al mijn leeftijdgenoten en ouders weggesleept zien worden. Op 20 juli 1943 was er een grote razzia in Amsterdam-Zuid. Voor onze deur werden de Joden verzameld. Je stond je te schamen omdat je niets kon doen. Het was van een ongelooflijk beslissende kracht. Alsof er iemand uit de menigte riep: ‘En jij! Hoe ga jij nu verder?’.”

‘Mensen kunnen niet zonder zulke woorden’

Het gezin van Oosterhuis maakte deel uit van een katholieke parochiegemeente. “Daar stond een hele sterke pastoor”, vertelde Huub in Onderweg. “Hij protesteerde tegen de Jodenvervolging. Én hij vertolkte de hoop zoals ik dat zelden in mijn leven meer heb horen doen. Hij wist zeker dat het goed zou komen. Dat zijn simpele woorden natuurlijk, maar mensen kunnen niet zonder zulke woorden. Het zou goedkomen. Daar ging je met elkaar vanuit, want anders kon je niet overleven.”

Perfectionist

Vanaf de jaren ’50 verschenen er van Huub Oosterhuis vele dichtbundels en liederen. “Ieder boek is een debuut”, vertrouwde hij Elsbeth Gruteke toe. “Het is altijd weer spannend. Bij schrijven ben je nooit helemaal zeker van jezelf. Je moet dingen laten liggen, toetsen aan anderen… Tot het moment dat je denkt: ‘Nu is het af. Hier kan ik niks meer aan toevoegen’. Dat is een bedrieglijk moment, want twee dagen later zie je ineens dat die of die alinea toch nog beter of scherper kan.”

Voortschrijdend inzicht

Huub Oosterhuis liet zich regelmatig leiden door voortschrijdend inzicht: “Ik heb de bekoring om soms in liederen nog een regel te veranderen; ook als ze algemeen bekend zijn en in allerlei bundels staan. Dat doe ik niet altijd hoor. Met name het lied is niet meer van jezelf zo gauw het door velen gezongen wordt.”

Nalaten

De dichter wilde zijn werk zo goed mogelijk nalaten: “Zodat het te vinden is en te gebruiken is door mensen die dat willen. Dat er geen ‘troep’ achterblijft; geen dozen vol knipsels en aantekeningen waar mensen hun nek over breken.”

Creativiteit en liefde voor de Bijbel

EO-presentator Elsbeth Gruteke zag tijdens het gesprek een duidelijke rode draad in het leven van Huub Oosterhuis. “Proberen iets van het mysterie van God te vangen in taal die voor alle mensen toegankelijk is. De taal die hij aanreikte helpt mensen hun geloof te beleven.” Ook zegt ze: “Huub Oosterhuis beschikte over een bijzondere creativiteit en zijn liefde voor de Bijbel was groot. Mooi hoe hij steeds de verbinding zocht tussen die Bijbel en de huidige tijd.”