Scheppingsdrift ondekt het verhaal van Ruth door kunst en muziek
Ontdek het gedicht en de beeldende reflectie bij deze aflevering
De tweede aflevering van het derde seizoen van 'Scheppingsdrift', dé podcast op het snijvlak van Bijbel en kunst. Waarin het verhaal van Esther wordt behandeld. Een verhaal over vriendschap en trouw waarin vrouwen de hoofdrol spelen. Presentator Allard Amelink bespreekt het verhaal met radiopresentator Ab Nieuwdorp, conservator Lieke Wijnia en theoloog Alain Verheij. Illustrator Jedi Noordegraaf maakt bij elke aflevering een beeldende reflectie van het onderwerp. Anne Broeksma sluit de aflevering af met een bijpassend gedicht.
In deze aflevering hoor je over:
Naomi and Ruth, Op. 27 door Mario Castelnuovo-Tedesco (1947)
Ruth and Naomi door Ary Scheffer, (ca. 1855-1856)
‘Whither thou goest, I will go’ uit Ruth van Lennox Berkeley (1956)
Dykes to Watch Out For van Alison Bechdel (1985)
Ruth and Naomi van Philip Hermogenes Calderon (1886)
De slapende Boaz van Martinus Nijhoff (1943)
Boaz in de poort van Jan Victors (1653)
Joy van Sudabeh Mortezai (2018)
‘The marriage feast of Boaz and Ruth’ en ‘And out of our loving union..’ uit Ruth van Franz Waxman (1960)
Emigreren door de hongersnood
Het verhaal start in Bethlehem, wat broodhuis betekent, met een familie dat geen eten heeft door een hongersnood. De familie bestaande uit Elimelech en Naomi met hun zoons Machlon en Kiljon verhuist naar de vijandige oosterburen in het land Moab. Hier trouwt Machlon met de moabitische vrouw Orpa en Kiljon met de moabitische vrouw Ruth.
Maar in Moab komt een pandemie, welke het leven kost van de drie mannen in het gezin. “Wat het een soort mannengriep maakt bij elkaar.”, grapt Alain. “De namen van de beide zoons betekenen al iets als ziek, zwak en misselijk.”
Terug naar Bethlehem
Naomi, een joodse vrouw, blijft over met Ruth en Orpa zonder mannen in Moab. Totdat ze het nieuws krijgt dat het in Bethlehem weer wat beter gaat. Alain zegt: “Naomi heeft het idee dat er geen toekomst ligt in Moab voor haar. Ze spreekt de taal misschien niet helemaal, de kans op een nieuwe partner in Moab is niet groot en ze is kwetsbaar. Een migrantenvrouw zonder familielid.” Dus ze gaat terug met het idee dat er misschien wel nog verre familie in Bethlehem woont. Lieke vult aan: “Ze is ook op leeftijd, en dat maakt haar vast ook extra kwetsbaar.” “Ja, en de kans dat er voor haar gezorgd wordt is groter in haar eigen land. Want de oudedagvoorziening die zitten hem in je kinderen en kleinkinderen in die tijd en plaats.” antwoord Alain.
Orpa, Ruth en Naomi
Wanneer Naomi besluit terug te keren naar Bethlehem gaat ze het gesprek met beide schoondochters aan. Ze wil dat Orpa en Ruth in Moab blijven om weer te trouwen en hun leven verder te zetten. Orpa blijft in Moab waar Ruth graag mee wil met Naomi naar Bethlehem. “De naam Orpa betekent ‘zij die haar rug toekeert’” verklaart Alain. Ruth zegt tegen Naomi: “ik blijf bij jou, Naomi. Waar jij gaat, ga ik en jouw god is mijn god.” Presentator Allard Amelink ziet deze gelofte als een soort huwelijksgelofte. Alain zegt daarover dat het de trouwtekst van onze koning Willem-Alexander is: “Hij had een echtgenote die uit een ander land kwam. Die koos jouw land is mijn land, vrij letterlijk. Máxima als Ruth.”
De wetten van Mozes redden Naomi en Ruth
“Voor Naomi begint een re-integratietraject en voor Ruth een integratietraject” start Allard het gesprek weer. Ruth moet aren gaan lezen: alle koren die zijn achtergelaten of laten vallen door de oogstwerknemers oprapen. Dit is een wet van Mozes voor de vreemdelingen, weduwen en de wezen. Dit doet ze op het land van de boer Boaz die deze wet kent. Boaz blijkt familie van Naomi te zijn en Naomi stimuleert Ruth om naar Boaz te gaan. De vonk slaat over en Boaz voelt zich vereerd met Ruths aandacht want ze had ook een jongere man kunnen uitkiezen. Hij voelt zich verantwoordelijk voor Ruth en zorgt ervoor dat door de wetten die er zijn dat de grond van Elimelech in de familie blijft en de kinderen die verwekt worden erfgenaam zijn van Elimelech.
Uiteindelijk trouwt Boaz met Ruth en verbindt zich daarmee ook aan Naomi. Ze krijgen kinderen die als nakomelingen van Elimelech gelden. Op deze manier is er dankzij de wetten van Mozes en Boaz een toekomst veiliggesteld voor Naomi en Ruth. Alain omschrijft deze wetten als een “sociale wetgeving voor de armen.”
Gedicht 'Waar je ook heengaat'
je kunt een Bijbel op een statige tafel leggen
onderzoeken hoeveel boeken zich in elkaar hebben gevouwen
als een harmonica van tijden, plaatsen
trektochten, offers, festijnen
je kunt het gewicht gebruiken
om diepte uit bloemen te duwen
de pagina’s dun als vlindervleugels
door je handen laten glijden, proberen te voelen
wat zoveel mensen voor jou hebben gevoeld
muziek maken, schilderijen
ook zijn er mensen die de Bijbel reduceren tot getallen
figuren en diagrammen
zij tellen veertien scenes waarin twee of meer vrouwen
een gesprek met elkaar voeren
waarvan zes gesprekken niet gaan
over mannen
soms zit een vrouw zelf te tellen
kiest ze ervoor om te gokken
zon op haar wang, krekels op benen
iets heeft haar vertrouwen gegeven
als je het boek van de tafel pakt, de rug naar boven
kun je het graan voor haar uit de halmen kloppen
Anne Broeksma
Over de podcast Scheppingsdrift
Bijbel en kunst zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden. In de podcast Scheppingsdrift duikt presentator Allard Amelink, samen met theoloog Alain Verheij en kunstkenners Lieke Wynia en Ab Nieuwdorp, elke aflevering in een Bijbelverhaal. Aan de hand van muziek, literatuur, film en beeldende kunst gaan ze op zoek naar de verhalen achter de kunst en naar de betekenis van die eeuwenoude verhalen voor vandaag de dag.
