'Sneu­vel­be­reid zijn, is iets heel groots'

Een (social media)-ongelukje zit in een klein hoekje. Dat merkte ik weer eens na de eerste aflevering van 'Dit is Tijs' op de zaterdagavond.

Te gast waren BBB-staatssecretaris Gijs Tuinman van Defensie en een aantal dienjaarrekruten. Dat zijn jonge mensen die een jaar lang werken voor Defensie en op die manier intensief kennis maken met het leger. Meer dan de helft van de rekruten besluit na dat jaar daadwerkelijk militair te worden.

In het gesprek met de dienjaarders vroeg ik aan één van hen: “Ben je bereid te vechten voor ons land? Ben je sneuvelbereid zelfs?” De jongeman antwoordde bevestigend. Waarna ik, te lichtzinnig, tegen de andere dienjaarders zei: “Zo, klinkt goed toch?”

Dat fragment werd door kijkers losgeknipt en ging een eigen leven leidde op X. Dagenlang werd ik geconfronteerd met verschrikkelijke foto’s van verminkte lijken. Veel boze landgenoten verweten me onderdeel te zijn van een oorlogspropagandamachine – ik zou de geesten rijp maken voor het sturen van Nederlandse troepen naar Oekraïne bijvoorbeeld.

Liever gevechtsbereidheid dan sneuvelbereidheid

Dat was allemaal absoluut niet mijn opzet. Het woord sneuvelbereidheid kende ik vooral van een uitzending van het EO-programma Dit is de Kwestie, tweeënhalf jaar geleden. In die uitzending onderzochten we die bereidheid. Wat bleek? Nederlanders waren nauwelijks bereid zijn om ons land te verdedigen als we aangevallen zouden worden, slechts 16 procent gaf aan te willen vechten voor ons land.

In de dagen na de uitzending gaf staatssecretaris Tuinman aan liever te spreken over gevechtsbereidheid dan over sneuvelbereidheid. Dat lijkt me een goed voorstel. Sneuvelbereid zijn is iets heel groots, waar ik te gemakzuchtig over sprak. Dat had ik zorgvuldiger moeten doen.

Tegelijkertijd denk ik dat onze vrijheden en waarden het waard zijn om verdedigd te worden. Als we niet bereid zijn dat te doen, kunnen we ze ook zo maar verliezen. Ik realiseer me dat ik dat gemakkelijk kan roepen in een tv-studio en gemakkelijk kan typen in een column.

Toch zie ik niet zo goed wat het alternatief is van gevechtsbereidheid in een wereld waarin niet-democratische machten zich groot maken. Macht vraagt om tegenmacht. Uiteraard kun je als individu voor jezelf de afweging maken daar niet aan mee te doen, pacifisme is een legitiem standpunt.

Tegelijkertijd lijkt me het goed als een land wel degelijk een leger heeft – met mensen die bereid zijn alles wat ons lief en dierbaar is te verdedigen. Uiteraard met de zeer uitgesproken hoop dat dit – net als de afgelopen tachtig jaar – lukt zonder oorlog te moeten voeren.