Sophie is slachtoffer van huiselijk geweld en raakte haar kinderen bijna kwijt

“We waren een jaar of achttien toen we elkaar leerden kennen. Voor ons allebei was het de eerste relatie en we waren best onzeker. Mijn onzekerheid zat met name in de angst om afgewezen te worden: ik kom uit een gezin met ouders die erg gericht zijn op prestatie en geen inlevingsvermogen hebben. Mijn ex-man had in het begin van onze relatie vooral geruststelling nodig. Dan controleerde hij zo’n twintig keer of de deur op slot was.”

Zielig verhaal

“In dat eerste jaar samen heb ik een aantal keer op het punt gestaan om onze relatie te verbreken.  Sommige dingen waren namelijk gewoon heel raar. Als ik bijvoorbeeld geen zin had om samen de hond uit te laten, moést ik van hem mee. Wat ik ook moeilijk vond, was dat hij veel naar porno keek. Hij zei dan: ‘Dat is mijn toetje, jij bent het hoofdgerecht.’ Er was nooit begrip voor wat ik zei of voelde. Bij alles was het: ‘stel je niet aan’, of ‘doe niet zo raar.’  De keren dat ik bij hem langs ging om het uit te maken, vertelde hij dat hij spijt had en me niet kwijt wilde. Ik wilde geloven dat het een dipje was en we happily ever after verder gingen. Ik was niet sterk genoeg om het uit te maken. Daarnaast voelde ik de druk vanuit mijn conservatieve opvoeding: je stapt ergens in, dan is het niet de bedoeling om er zomaar uit te stappen. Achteraf kan ik mezelf wel voor mijn kop slaan: hoe kon ik nou niet doorhebben wat er gebeurde? Maar ik had het niet door.”

Verwarrend 

Het allereerste moment dat het echt spaak liep, was toen we bijna een half jaar verkering hadden. Hij had veel zin om te vrijen, maar ik wilde een liveshow op tv kijken. Hoewel ik duidelijk aangaf dat ik niet wilde, begon hij me toch te zoenen. Op een gegeven moment lag ik op mijn rug op het matras en realiseerde: ik wilde niet, maar het is toch gebeurd. Dat was zó verwarrend. Daarna was het bijna altijd een combinatie van: hij drong aan en ik gaf me uiteindelijk gewonnen. Hij heeft me nooit geslagen of mishandeld, maar op sommige momenten dacht ik: was dat er maar wel, dan had ik een reden om me ellendig te voelen. Hij was mijn vriend, dan kon het toch geen verkrachting zijn?”

‘Die emotionele veiligheid die ik nodig had, was er niet’ 

“Ik had het er weleens met anderen over, maar vertelde nooit hoe erg het was. Vanuit huis had ik immers geleerd om alles wat ik dacht en voelde voor mezelf te houden.” Sophie stopt en vertelt met trillende stem verder: “Je moet je groot houden, want op een ander kun je niet rekenen. Juist die emotionele veiligheid die ik nodig had, was er niet.” 

Uit elkaar

“Omdat ik wegkwijnde, zijn we na bijna elf jaar toch uit elkaar gegaan. Het duurde lang om alles financieel rond te krijgen, we hadden net een paar jaar daarvoor samen een huis gekocht. Voor mij voelde het alsof het falen van ons huwelijk aan mij lag, dus de eerste jaren was het contact nog goed. Hij zorgde regelmatig voor onze kinderen en nadat de echtscheiding na drie jaar officieel was uitgesproken, kozen we voor co-ouderschap.”

Toch blijft het niet goed gaan. “Een jaar na onze scheiding kreeg hij een nieuwe relatie. Vanaf dat moment ging het langzaam van kwaad tot erger. Hij wilde bijvoorbeeld dat ze meekwam naar de verjaardag van een van onze kinderen, bij mij thuis. Dat vond ik te snel. Ik wilde eerst zeker weten dat hun relatie stabiel was. Dat begreep hij niet: ‘Als zij niet welkom is, kom ik ook niet’.”

De situatie escaleert aan het einde van de zomervakantie, in het weekend voor de kinderen op hun nieuwe basisschool beginnen. “Precies in dit weekend gingen zij ook samenwonen. Ik weet nog als de dag van gisteren dat ik ze ophaalde en mijn auto parkeerde, toen het hoge woord er bij mijn kinderen uitkwam. ‘We vinden het niet meer leuk bij papa. Hij doet alleen maar wat híj wil’, vertelden ze. Toen ik dat met mijn ex besprak, was hij eerst hevig geëmotioneerd. Later belde hij me: hij ge-loofde niet dat de kinderen dat hadden gezegd. Volgens hem was ik een jaloerse ex die hem geen greintje geluk gunde.” 

Opeens was er een melding van Veilig Thuis

“In de weken daarna zag ik het gedrag van onze kinderen veranderen. Ze waren allebei al zindelijk, maar hadden opeens vaak ‘ongelukjes’. Ook waren ze prikkelbaar. Bovendien hadden mijn ex en mijn dochter regelmatig ruzie met elkaar: volgens hem was ze verwend en ondankbaar. Ik besloot mijn huisarts om advies te vragen. Hij raadde aan met de kinderen naar een psycholoog te gaan, zodat ze wat weerbaarder konden worden.”

Een paar maanden daarna deed diezelfde kinderpsycholoog een melding bij Veilig Thuis: ik zou labiel zijn en mijn kinderen geestelijk mishandelen. Wat bleek? Mijn ex-man had contact met die psycholoog opgenomen en een melding van mishandeling gedaan. Hij had wéér een zielig verhaal opgehangen en de psycholoog had sympathie voor hem. Ik voelde me niet gehoord, niet begrepen en niet gezien, terwijl het ging over het meest fundamentele waarvoor ik op aarde ben: mijn kinderen.”

Vechtscheiding

Een turbulente tijd vol juridische strijd volgt, waarbij de Raad voor de Kinderbescherming wordt in-geschakeld, een Onder Toezichtstelling volgt en de kinderen meerdere hulpverleningstrajecten doorlopen. Ook worden de kinderen uit elkaar gehaald. “Er zijn wat incidenten voorgevallen. Zo belde mijn zoon me op een ochtend terwijl ik onderweg was naar mijn werk. Hij was bang en wilde naar huis, dus ben ik hem op gaan halen. Daarover heb ik mijn ex-man gemaild, zowel voor als na die tijd. Maar toen ik thuiskwam, stond de politie op de stoep. Ik was geschokt en bang, maar heb zo rustig mogelijk de kinderen naar boven gestuurd. De agenten vertelden me dat er melding was gemaakt van kinderontvoering. Ik dacht echt: ‘Man, wat gaat er mis in je hoofd?’”

Zowel tijdens de rechtszittingen, tijdens de onderzoeken van de Raad van de Kinderbescherming als bij het Centrum voor Jeugd en Gezin, vertelt Sophie over haar ervaringen met haar ex-man. “Ik zei: ‘Luister nou, jullie gaan uit van een vechtscheiding, maar er is een situatie van geweld geweest. Dit ís niet alleen een vechtscheiding, maar psychisch geweld’. Het enige dat ze zeiden was: ‘Dat is heel vervelend, maar we willen ons focussen op wat nodig is voor de kinderen. Wat u heeft meegemaakt is uw beleving, daar gaan wij niks van vinden’. Huilend: “Dan leg je je meest kwetsbare ervaringen bloot bij mensen die veilig zouden moeten zijn en word je weer afgewezen. De grootste angst - dat mensen je niet geloven - speelt zich af. Terwijl je eindelijk je mond opentrekt, word je aan je lot overgelaten. Dat vind ik het meest mensonterend: je verwacht niet nóg verder van huis te zijn.”

‘Als ik deze boom pak, dan ben ik er vanaf’  

“Hoewel ik erg moest huilen op de zittingen, probeerde ik wel altijd heel netjes mijn verhaal te doen. Zo konden ze me niet afserveren als ‘dat mens dat niet spoort’. Na afloop van de zittingen was ik vaak een wrak. Simpel boodschappen doen lukte niet meer. Dan stond ik bij de kassa met een volle tas en wist ik mijn pincode niet meer.” De wanhoop is zo groot, dat Sophie op een gegeven moment niet meer weet waar ze het moet zoeken. “Je voelt je steeds zwakker worden, wegglijden. Ik heb de afgrond in de ogen gekeken. Ik weet nog dat ik de kinderen naar school bracht, na een gesprek met de Raad voor de Kinderbescherming en dacht: als ik deze boom pak, dan ben ik er vanaf. Daar schrok ik enorm van: ik wilde mezelf en mijn kinderen niks aandoen. Wie moest ze beschermen als ik er niet meer was? Deze kinderen verdienen een toekomst.” 

Verandering

Met hulp van haar huisarts en een psycholoog weet Sophie zich staande te houden. “De steun uit mijn omgeving was minimaal. Mijn moeder heeft me er jarenlang van geprobeerd te overtuigen dat ik een foute beslissing had gemaakt. Hij was tenslotte zo’n lieve vader voor de kinderen. Vrienden vonden het lastig omdat ze het gevoel hadden dat ze tussen ons moesten kiezen. Dat wilden ze niet. Dat zorgde ervoor dat ik me nog geïsoleerd en eenzamer voelde. Gelukkig waren er drie goede vrienden die me wel onvoorwaardelijk steunden. Al vond ik het ook lastig om hen te belasten met mijn pijn. Ik droeg de meeste pijn dus in mijn eentje en hield mezelf een mantra voor: hoe slecht het ook gaat, het kan altijd erger. Kom op, je moet volhouden. Er komt een tijd van verandering.”

Ze heeft gelijk. Tijdens de laatste zitting wordt besloten dat de kinderen volledig bij haar komen wonen. Ze willen niet meer naar hun vader. Bovendien komt Sophie er met hulp van een therapeut zelf ook weer bovenop. “Ik heb mezelf heel schuldig gevoeld naar mijn kinderen toe. Als ik vroeger betere keuzes had gemaakt, hadden zij dit allemaal niet mee hoeven maken. Ik vond mezelf een stomkop: ik ben hoogopgeleid en heb notabene een juridische achtergrond, maar ik heb niet gezien wat er in onze relatie gebeurde. Het is net als zo’n kindertekening waarbij je de cijfers aan elkaar moet verbinden: pas als je het totaalplaatje ziet, zie je dat het allemaal met elkaar in verbinding staat.”

Erkenning

En hoewel ze haar leven weer aardig op de rit heeft, komt het verdriet af en toe nog hard binnen. “Ik hou niet vast aan boosheid of woede om wat hij ons heeft aangedaan. Als je iemand niet vergeeft, vergiftig je alleen jezelf daarmee. Hij kon het waarschijnlijk niet accepteren dat ze niet meer naar hem toe wilden. Inmiddels heeft hij een nieuw gezin en denk ik dat hij oprecht opgelucht is dat al het gedoe van de baan is. Maar als ik zie dat de kinderen het moeilijk hebben om alles wat er is gebeurd, maakt het me wel verdrietig. Dan denk ik: wat heb je toch gedaan?”

Lees ook: Ik durfde pas te slapen als hij sliep