Ver­kie­zings­pro­gram­ma's: 'Wilde ideeën en hier en daar een vergezicht'

Deze vragen zijn belangrijk, omdat ze dieper graven dan de concrete ideeën. In debatten en gesprekken gaat het vaak over de poppetjes (je vertrouwt iemand wel of niet) of over de concrete plannen (je vindt een idee stom of juist briljant). Maar daaronder ligt een visie. En daar hebben we het bij Visie graag over. 

1. De eerste vraag: wat is het mensbeeld van deze partij? Onder alle voorstellen, plannen en maatregelen zit een mensbeeld verscholen. Zijn mensen geneigd tot het kwade en moeten ze daarom begrensd worden of moet je ze juist alle ruimte geven? Kiezen mensen altijd voor zichzelf of zijn ze juist sociaal? Hebben ze hulp nodig of zijn ze zelfredzaam?

2. Vraag twee volgt daaruit: waar is de overheid voor? Moet die zich zo terughoudend mogelijk opstellen, zodat de samenleving zelf aan de slag gaat (wat je bijvoorbeeld bij de VVD ziet)? Of heb je een sturende overheid nodig, omdat het anders een rommeltje wordt (wat je meer bij GroenLinks-PvdA ziet)? Waar is de overheid verantwoordelijk voor en waar niet – denk bijvoorbeeld aan gezondheidszorg, openbaar vervoer, milieu of onderwijs. In hoeverre moet de overheid zich daarmee bemoeien?

3. Vraag drie: wat is nou echt belangrijk? Waar geef je als overheid prioriteit aan? In een tijd waarin de media voortdurend uitroeptekens de ether in slingeren, is het goed om een stapje terug te zetten en te bedenken: waar willen we in investeren? Is veiligheid belangrijker dan privacy? Is het de economie waar de samenleving op draait? Krijgt bescherming voorrang boven gastvrijheid? Wat mag het milieu kosten? Kortom: wat verdient aandacht, geld en tijd?

4. Een vierde vraag: is het uitgangspunt negatief of positief? Is het een reactie op wat er mis is – of dat nu immigratie, verloedering, criminaliteit, klimaatverandering of wat dan ook is? Of wordt er ingehaakt op positieve ontwikkelingen? Proef je vooral angst of woede, of hoop en verwachting?

5. En tot slot: hoe ziet de toekomst eruit op de lange termijn? Veel verkiezingsprogramma’s zijn reactief – dit is nú aan de hand, dus daar moeten we wat mee. Maar de vraag ‘wat dan wel?’ is minstens zo belangrijk als de vraag ‘wat niet’. Dus: hoe ziet volgens deze partij een ideaal Nederland eruit? Niet over vier jaar, maar voor de volgende generaties. Welke bewegingen zetten we nú in gang, waar onze (hypothetische) kleinkinderen de vruchten van plukken?

Veel kiesplezier gewenst.