Vreugde in isolatie

Hoe doet Paulus dat?

8 april 2020 · Leestijd 5 min ·

We zitten momenteel allemaal een beetje in een gevangenis. Net als Paulus. In zijn brief aan de Filippenzen zie je zijn hart. Hoe blijf je overeind als je vrijheid hevig beperkt wordt?

Liever luisteren dan lezen?

Onderaan dit artikel vind je een luisterlinkje!

In elke fase van je leven gaan Bijbelteksten anders tot je spreken. Het kan zomaar dat je in dezelfde passage elk jaar een andere laag ontdekt. In tijden van sociale onthouding kunnen we ons misschien beter met Paulus identificeren, omdat hij zelf opgesloten heeft gezeten.

Er zijn vier brieven van hem uit die periode bewaard: aan de Efeziërs, Filippenzen, Kolossenzen en Filemon. Er is discussie over wanneer ze precies geschreven zijn: sommigen zeggen rond het jaar 54, in een gevangenis in Efeze, anderen schatten rond het jaar 60, onder huisarrest in Rome. Hoe dan ook, het was een van zijn duisterste periodes. Als hij erop terugkijkt, schrijft hij: “De tegenspoed in Asia [de streek waar Efeze ligt] was uitzonderlijk groot. We hadden het zwaar te verduren, zo zwaar dat het onze krachten te boven ging. We vreesden ernstig voor ons leven, we waren er zelfs zeker van dat het doodvonnis al over ons was uitgesproken” (2 Korintiërs 1).

In elke alinea benadrukt Paulus zijn eigen blijdschap

Vreugde ervaren

Paulus vreest dus zelfs voor zijn leven. In de Filippenzenbrief is hij het meest persoonlijk. Laat ik nagaan hoe hij ons in onze ‘gevangenschap’ kan inspireren. Zeker omdat hij er zelf vraagt: “Volg mij na?”
Verrassend genoeg is Filippenzen juist Paulus’ opgewekste brief. Het is duidelijk dat hij worstelt, maar in elke alinea benadrukt hij zijn eigen blijdschap en hij vraagt diverse keren expliciet aan zijn lezers om dat ook te ervaren. “Wees verheugd,” zegt hij drie keer letterlijk. “Samen met mij.”
Als hij dat zo nadrukkelijk vraagt, hoe doet hij dat dan? Hoe blijft hij zelf verheugd, in een situatie die waarschijnlijk zwaarder was dan de onze?

Focus op het goede

Hij geeft zelf een samenvatting van zijn houding. Laat je niet afleiden, maar focus op het juiste: “Ten slotte, broeders en zusters, schenk aandacht aan alles wat waar is, alles wat edel is, alles wat rechtvaardig is, alles wat zuiver is, alles wat lieflijk is, alles wat eervol is, kortom, aan alles wat deugdzaam is en lof verdient” (Filippenzen 4:8).

Dit is het geheim van hoe Paulus het volhoudt in de gevangenis, met de dreiging van een doodvonnis – dat inderdaad is gekomen. Zie in alle ellende de schoonheid van het moment. Richt je op wat waardig is. Focus op de waarheid. Prioriteer alles wat zachtaardig is. Zie God in alle dingen.

Door zelf Jezus-achtig te leven, wordt Paulus min of meer onkwetsbaar

Licht in de duisternis

Dat betekent niet dat hij naïef is. Hij ziet zijn situatie glashelder en weet uitstekend dat hij kan sterven – zoals boven ons allemaal momenteel een ‘doodvonnis’ hangt. Alleen, hij blijft niet hangen in de ellende, maar investeert al zijn energie in het licht dat er ook is, overal en altijd: “Ik beeld me niet in dat ik het al heb bereikt, maar één ding is zeker: ik vergeet wat achter me ligt en richt mij op wat voor me ligt. Ik ga recht op mijn doel af: de hemelse prijs waartoe God mij door Christus Jezus roept. Hierop moeten wij ons allen als volmaakte mensen richten. Volg mij na, broeders en zusters, en kijk naar hen die leven volgens het voorbeeld dat wij u gegeven hebben” (Filippenzen 3).

Weer die focus dus. Door zelf Jezus-achtig te leven, wordt Paulus min of meer onkwetsbaar. Want Jezus ging bewust Zijn ondergang tegemoet, maar juist daardoor kon Hij opstaan uit de dood. Zelfs het ergste wat Hem overkwam, leidde nog tot iets moois. “Laat die houding ook bij jullie zijn,” zegt Paulus, want dan kun je alles aan: “Ook al zou mijn bloed als een offer worden uitgegoten, toch ben ik vol vreugde. Wees dus ook vol vreugde, samen met mij” (Filippenzen 2).

Leren relativeren

Daarom kan hij in alles plotseling iets moois zien en elke ellende in perspectief plaatsen: “U moet weten, broeders en zusters, dat wat mij is overkomen er juist toe bijdraagt dat het evangelie wordt verspreid. (…) Wat telt is dat Christus verkondigd wordt. Of het nu uit valse of oprechte motieven gebeurt – dát het gebeurt verheugt me” (Filippenzen 1).

Juist zijn gevangenschap geeft kansen, merkt hij, om weer aan anderen het evangelie te verkondigen. Wat er ook gebeurt, hij kan er daardoor altijd licht zien schijnen. “Enerzijds verlang ik ernaar te sterven en bij Christus te zijn, want dat is het allerbeste; anderzijds is het omwille van u beter dat ik blijf leven” (Filippenzen 1:23-24).

Dit is wat Paulus ons meegeeft in onze isolatie. Zie de leegte en de ellende eerlijk aan, maar richt je vervolgens op alles van God dat er ook is, en draag daaraan bij. Dan heb je een vreugde die niemand je kan afnemen.

Beeld: Shutterstock