Waarom hulp vragen zo moeilijk is

Helpen doen de meesten van ons graag. Er is weinig plezieriger voor ons hart dan van betekenis zijn voor een ander. En toen stuitte de redactie van Eva bij het volgen van de woestijnreis van de Israëlieten op Exodus 17 en het verhaal van Mozes en de strijd tegen de Amalekieten. “De handen van Mozes werden echter zwaar; (…) Aäron en Hur ondersteunden zijn handen, de een aan de ene en de ander aan de andere kant. (…) Zo overwon Jozua Amelek en zijn volk met de scherpte van het zwaard.” Mozes, dé leider, redt het niet alleen. Anders dan voor de Rode Zee, anders dan bij Mara (bitter water) en in de woestijn Sin (honger) heeft hij behalve God meer hulptroepen nodig. En dat werd een reflectiemomentje. Want hulp ontvangen is heel andere koek. 

Hyperactueel, noem Wim Dekker, lector informele netwerken aan de Christelijke Hogeschool Ede, het thema zelfs. “Hulp kunnen vragen en ontvangen wordt in de nabije toekomst urgent. Als ik straks grijs ben, hebben we te maken met een cohort ouderen waar je eng van wordt. Ouderen die hulp nodig hebben in een samenleving waarin de professionele zorg verder is uitgekleed. Als je dan nooit hebt geleerd hulp te vragen en te ontvangen, kom je klem te zitten, vereenzaam je. Dat is waar we op dit moment op afstevenen.” 

Hulp kunnen vragen en ontvangen wordt in de nabije toekomst urgent.

Verhaal mislukt

Volgens Dekker is het moraal in de samenleving dat je verantwoordelijk bent voor je eigen leven. Hulp vragen is een teken van zwakte, met name in het westerse deel van de wereld. ‘Als je om hulp moet vragen, is je verhaal toch wat mislukt¯” spiegelt Dekker. Dat is ook wat systeemcoach Gijs Eikelenboom (coachgijs.nl) in zijn praktijk tegenkomt. “We hebben elkaar aangepraat dat hulp vragen gelijk staat aan ‘minder competent’ of ‘labiel’ zijn. Maar ook het verlies van controle, moeite met het vertrouwen van anderen of de angst een ander te overvragen kan ervoor zorgen dat je het liever zelf doet.”

Het is heel goed voor je karakter om je grenzen te zien en te accepteren.

Ontvangen is geven

Dekker ziet de grote nadruk op autonomie – als gevolg van de individualisering – als oorzaak van de moeite die mensen hebben met het vragen of ontvangen van hulp. “Maar ook de groeiende welvaart, mobiliteit en technologisering hebben ons minder afhankelijk van de directe omgeving gemaakt. Als de melk op is, rijden de meesten van ons liever naar de supermarkt een paar kilometer verderop dan bij de buren aan te bellen. Het kan ook, de meeste winkels zijn tot ver in de avond open. Daarbij hoef je ook niet dankbaar te zijn, of een hulpvraag van de buren terug te verwachten. Je hebt betaald en daarmee is het geregeld. Prettig, maar het heeft ons vermogen om hulp te vragen ondermijnd. Het hoort bij het mens-zijn om te ontdekken dat je het vanaf een bepaald punt zelf niet meer kunt.

Sterker nog, het is heel goed voor je karakter om je grenzen te zien en te accepteren. Daarvoor moet je je trots, hoogmoed en schaamte aan de kant zetten. Nederig durven zijn in de goede zin van het woord. Want op het moment dat je erkent dat je hulp nodig hebt, stap je als het ware van je voetstuk af. En daar word je veel meer mens van, meer benaderbaar voor anderen.” 

"Een hulpvraag zorgt voor contact", vertelt coach Gijs. “Het creëert een vorm van intimiteit tussen mensen die veel makkelijker is voor de gever dan voor de ontvanger. Het raakt aan je vermogen je kwetsbare kern te laten zien. Daarbij is ‘hulp(verlening)’ een ongelukkig woord. Alsof je iets ondergaat. In werkelijkheid gaat het over een relationeel proces waarbij geven en ontvangen voortdurend in beweging zijn. Als ontvanger ben je namelijk net zo goed aan het geven. Dankbaarheid, erkenning, blijdschap, een goed gevoel.”

De moeite waard

“Heb God lief boven alles en je naasten als jezelf,” citeert Gijs Eikelenboom. “Hoor je het? Als jezelf. Je bent niet alleen op aarde om te dienen, je eigen olielamp moet ook gevuld blijven. Zelfzorg en compassie voor de ander zijn twee zijden van dezelfde medaille. Als je hulp kunt ontvangen, ben je ook beter in staat om te geven. De Bijbel zegt: je bent zelf vreemdeling geweest in Egypte. Met andere woorden: vanuit de ervaring die je hebt opgedaan, kun je uitdelen. En God, de IK ZAL ER ZIJN, staat daarboven als Degene die zowel gever als ontvanger omsluit en ondersteunt.” 

Dekker: “Ik wandel niet in dingen die te groot en te wonderlijk voor mij zijn,” staat er zo mooi in Psalm 131. Daar zit het besef achter dat je als mens zo kwetsbaar bent dat je God en mensen nodig hebt om te overleven. Erken waar nodig dat je het zelf niet kunt. Maar ook: durf te geloven dat de ander jou de moeite waard vindt om hulp aan te bieden.”   

Toen leerde ik: God biedt ook – of misschien wel juist – hulp via mensen.

Judith en Miranda vertellen over hun ervaring met hulp vragen. Beiden kwamen ze in een situatie waar ze wel hulp moesten vragen.

Judith Nagel (34) is getrouwd en moeder van vier kinderen.

“Toen ik negen weken platlag tijdens de zwangerschap van onze tweeling, leerde ik hulp vragen. Iets wat ik nog steeds regelmatig doe. Het moest wel, zonder dat ik iets terug kon doen. Ik merkte dat anderen het fijn vonden om te geven; hulp vragen is ook iemand gunnen iets voor je te doen. Tegelijkertijd zie ik dat veel mensen hulp vragen moeilijk vinden. Ik werk in het onderwijs, daar vallen veel collega’s uit met een burn-out. Daardoor werd ook mijn bordje te vol. Ik geniet van mijn werk, maar vind het niet waard eraan onderdoor te gaan. Toen ik daar open over werd, merkte ik dat anderen de worsteling herkennen, begrip hebben of ruimte maken om taken over te nemen.”

Miranda van de Velde (42) is getrouwd en moeder van twee kinderen.

“Ik doe het liefst alles zelf. Echt, ik vind het heel moeilijk om iets van iemand aan te nemen. Het grappige is, dat ik het wel heel leuk vind om iemand te helpen, met liefde zelfs. Toch ben ik bang mensen te veel te belasten. Het afgelopen jaar heb ik diverse buikoperaties ondergaan. Een heftige periode. Maar als mijn moeder zei: ‘Ik kom morgen nog een keer helpen hoor,’ wimpelde ik het af met: ‘Je hebt al zoveel gedaan, morgen vraag ik een ander.’ Wat ik dan niet deed. Soms baal ik ervan, want eigenlijk zou ik die hulp best eens fijn vinden.

God vraag ik wel makkelijk om hulp. Ook in die moeilijke periode. Toen leerde ik: God biedt ook – of misschien wel juist – hulp via mensen. Als ik zijn hulp wil ontvangen, mag ik hun aanbod niet afwijzen.”  

Het complete artikel lees je in Eva 7. Wil jij niks missen van Eva? Word dan lid van Eva met korting!

Lees ook: Waarom we zo weinig om hulp vragen - en het wel zouden moeten doen