Ga naar submenu Ga naar zoekveld

Wat vertelt de Bijbel ons over slapen?

'Als God wakker is, kun jij rustig slapen'

Wat vertelt de Bijbel ons over slaap? Visie-hoofdredacteur Marco van der Straten zocht het uit en ontdekte waarom hij ’s nachts rustig zijn ogen kan sluiten. Blijf je nog even wakker?

Deel:

De 17-jarige Rad Gardner vestigde in 1964 een record door elf dagen wakker te blijven. Sindsdien is dit door niemand verbroken. Dat is maar goed ook, want slapen is van levensbelang. Uit studies blijkt dat je na een nacht zonder slaap al vergeetachtiger wordt, en het komt je humeur ook niet ten goede. Nachtenlang niet slapen kan zelfs leiden tot de dood. Slapen is niet alleen heel prettig, maar ook belangrijk om als mens te kunnen functioneren.

Kwetsbaar

Als we slapen zijn we op ons kwetsbaarst. Toen mijn kinderen klein waren, ging ik graag even bij ze kijken als ze sliepen. Liever dan slapend zag ik ze nooit. Ik ging dan bij ze zitten en genoot van hun overgave aan de nacht, in volkomen ontspanning. Psalm 127 bevat een bekende tekst over slapen: ‘Hij geeft het zijn lieveling in de slaap’. Eigenlijk gaat deze psalm vooral over het besef dat we van God afhankelijk zijn. Het is een prachtig beeld: terwijl wij niets doen dan intens uitrusten, krijgen we van God wat we nodig hebben. Dat betekent niet dat we geen eigen verantwoordelijkheid meer hebben om te werken voor ons dagelijks brood. Spreuken 20: 13 moedigt ons aan om niet te lang te slapen en juist vroeg op te staan, zodat we genoeg te eten hebben.

Lees ook: Anesthesioloog Paul Lieverse blijft liever wakker
Lees ook: Anesthesioloog Paul Lieverse blijft liever wakker

Rusteloos

Zelf ben ik een redelijk goede slaper. Het gebeurt niet vaak dat ik wakker lig. Als het wel gebeurt, probeer ik weleens heel bewust, zoals Psalmen voor Nu 16 zingt, aan God te denken. Het kan frustrerend zijn als je de slaap niet kunt vatten, zeker als je weet dat er weer een drukke dag op je wacht. Natuurlijk versterkt het een het ander: hoe meer je je zorgen maakt, hoe minder snel de slaap komt. Opvallend genoeg is ook in de Bijbel te lezen dat God je uit de slaap kan houden, tenminste zo lijkt het bij psalmdichter Asaf. Hij schrijft in psalm 77: ‘U laat me mijn ogen niet sluiten.’ Houdt God hem echt wakker? Als je de rest van de psalm leest, dan komt vooral het beeld naar voren van iemand die zich ernstig zorgen maakt. Zou God hem geen rust gunnen?

Jezus kon slapen, omdat Hij wist dat God zou waken

Jezus slaapt

Ook Jezus had zijn slaap nodig, dat is een mooi voorbeeld van hoe Hij volkomen mens was. Hij ging slapen als het nodig was, zelfs als anderen gevaar zagen naderen. In Marcus lezen we over een storm. Jezus is met zijn discipelen onderweg. Met een boot steken ze het meer over. Golven beuken tegen de boot en de boot loopt vol water. Maar Jezus blijft rustig. ‘Hij lag achter in de boot op een kussen te slapen’ (Marcus 4: 38). Kan het Hem dan niets schelen dat de discipelen in paniek zijn en dat ze dreigen te vergaan? Iets verderop in de tekst blijkt dat Jezus hen een lesje wilde leren: hebben jullie zo weinig moed? Geloven jullie nog steeds niet? Jezus kon slapen, omdat Hij wist dat God zou waken en dat de storm Hem zou gehoorzamen. Aan het eind van Jezus’ leven is het net andersom; dan moet Jezus de discipelen wakker maken in Getsemane. Zij komen Hem niet te hulp en begrijpen niet wat er aan de hand is: ‘Konden jullie niet één uur met mij waken?’ (Matteüs 26:40).

Lees ook: 7 feiten en fabels over slapen
Lees ook: 7 feiten en fabels over slapen

Waken

Slaapt God zelf ook weleens? Psalm 121 vertelt ons van niet, Hij sluimert zelfs niet. Hij houdt de wacht over ons leven, voor altijd. Ik moet denken aan de Latijnse spreuk die vroeger het korpsbrevet van de Nederlandse politie sierde: vigilat ut quiescant: hij waakt opdat zij rusten. Zoals dat ook geldt voor verpleegkundigen op de intensive care van het ziekenhuis, de brandweerman die paraat is, of een soldaat op zijn uitkijkpost. Vigilat ut quiescant is psalm 121 in een notendop. Waar zouden we nog van wakker liggen als de Schepper alles in handen heeft?

Noodkreet

Maar hoe zit het dan met de hartenkreet die we in Psalm 44 tegenkomen? ‘Word wakker, Heer, waarom slaapt U?’. Zou God dan toch slapen? Moeten we Hem zo nu en dan wakker schudden en vragen of Hij naar ons wil luisteren? Is Hij blind en doof voor wat er aan de hand is? Het lijkt sterk op de scène in de boot: discipelen die Jezus in paniek wekken en denken dat Hij niet weet dat gevaar dreigt. God sluimert niet, Hij slaapt niet. Hij weet precies wat er speelt en we hoeven God niet wakker te maken. De noodkreet uit de psalm komt als een boemerang bij de vraagsteller terug. Zou God slapen, of is er een andere reden dat hij niets van Hem merkt? Vertrouwt hij erop dat God op Zijn tijd van zich zal laten horen?

Welterusten

Als je het moeilijk vindt om rustig te gaan slapen, is Spreuken 3: 24 een tekst om op de muur te schrijven: ‘Je hoeft niet bang te zijn wanneer je slapen gaat, je slaap zal vredig zijn.’ En dan: licht uit, welterusten!

Beeld: Tineke Verhoeff

Geschreven door

Marco van der Straten

--:--