Ga naar submenu Ga naar zoekveld

Word toch eens volwassen!

Deel:

Nu hij zijn dertigste levensjaar is ingegaan, bezint Alain zich. Volwassen worden; hoe doe je dat eigenlijk? 

Mijn verjaardag valt in het begin van het jaar. Dan heb ik altijd een paar weemoedige dagen waarin ik me even bezin op mijn leven. Dit jaar was het erger: het is mijn laatste jaar als twintiger, én mijn eerste volle jaar als fulltime freelancer. Weinig is zeker, veel ligt nog open. En wat moet ik weten of gedaan hebben voordat ik dertig word?

Wie mij kent, weet dat ik me nooit zoveel gelegen laat liggen aan leeftijd. Ik speel nog hetzelfde type Nintendo-spelletje als toen ik negen was, maar heb ook een vriendin die dertien jaar ouder is dan ik.
Dit zag ik altijd als het grote geheim: de advertenties willen je wijsmaken dat jeugdigheid het Grote Ideaal is. Smeer dit op je gezicht en zie er jonger uit! Koop deze gadget en je bent de hele dag lekker zoet! Intussen wijzen alle wijzen der aarde je juist op de ouderdom. Wijsheid komt met de jaren! Gedenk te sterven!

Sterfelijk, maar ook geboortelijk

In de onbelangrijke dingen mag je de jeugdigheid nastreven, dacht ik dus, maar voor de zaken die ertoe doen moet je juist reflecteren op je sterfelijkheid. Zowel het christendom waarmee ik opgroeide als de Griekse filosofie die ik op school leerde, was heel goed met lijden en sterven. Dat is immers het enige dat ons allen bindt: dat we ooit overlijden.

Fout, zo leerde filosoof Hannah Arendt mij. Want we hebben toch net zo goed allemaal gemeenschappelijk dat we geboren zijn? We zijn allemaal sterfelijk, maar ook geboortelijk. In ons allemaal schuilt de drijvende kracht van creëren, ontwikkelen, ongeziene dingen zichtbaar maken. Een gezond mens is een leven lang bezig met geboren worden. Dit las ik in een dwars boek van filosofe Susan Neiman, die de ideeën van Arendt aanhaalt en verder uitwerkt. Neiman pleit voor volwassen worden als noodzakelijk proces voor ons allemaal. Niet jeugdig blijven of mijmeren over de dood – grow up!

Blijven opgroeien

De levenslustige oproepen van deze filosofes vinden in tweede instantie genoeg weerklank in mijn christelijke denkkader. Het belangrijkste ritueel (de doop) en het belangrijkste feest (Pasen) gaan over wedergeboorte en een nieuw leven. Geen tijd om cynisch te worden of gelaten, geen tijd om me te verdoven met zoete vrome liedjes en geen tijd om bij de vragen van het lijden te blijven hangen. Tijd om door te blijven groeien, want ieder leven wordt steeds vernieuwd.

In de Bijbel klaagt de schrijfster van de Brief aan de Hebreeën dat de gelovigen daar het verzaakt hebben om geestelijk volwassen te worden:

Het is met u zover gekomen dat u weer aangewezen bent op melk in plaats van vast voedsel.

Twintig eeuwen voor Hannah Arendt en Susan Neiman werd er in de Bijbel al opgeroepen: blijf steeds weer die kosmische geboortekracht aanboren om als mens gezond op te groeien. Maar wat betekent dat dan, volwassen worden en blijven opgroeien? Voor Neiman zit het hem hierin:

Een gezonde volwassene weet dat de wereld anders is
dan de wereld zou moeten zijn.

De kunst is om elk aspect van die zin moedig onder ogen te zien.

Baby’s en pubers

Ik moet me niet als een baby laten afleiden door speelgoed en hebbedingetjes, zodat ik wegkijk van alles wat er maar onaf is aan de wereld. Me niet in slaap laten sussen door religieuze, politieke of commerciële leugenaars die me vertellen dat alles mooi en fijn is zolang ik naar hen luister. Ik moet zelfs af van het populaire mantra dat juist zo volwassen klinkt: ‘Het is wat het is (en dat is goed)’. Nee! Zegt Susan Neiman. Het is zeker wat het is, maar het is kinderachtig vluchtgedrag om daar altijd maar een vals vredig glimlachje bij te trekken. Soms is de realiteit een gotspe, en dat is helemáál niet goed.

Ik moet me echter ook niet als een puber gedragen. Zo woest om de desillusies van de realiteit dat ik agressief word. Dat ik schamper ga lachen om alle idealen, om alles wat mooi, edel, lief, waarachtig en dus weerloos is. Ik moet mijn teleurgestelde rechtvaardigheidsgevoel niet afreageren door middel van destructieve ideologieën. Een domme revolutie achternalopen, mezelf omgeven met valse zekerheden of doen alsof ik nergens meer in geloof, zodat ik geen wrijving meer hoef te ervaren.

De kerken zitten ook vol met zulke baby’s en pubers. Van een lijdelijk ‘stil maar wacht maar’ tot de valse beloften van radicale gebedsgenezers tot de zwarte kousen die de hoop voor de mensheid allang hebben laten varen. Allemaal onvolwassen manieren om weg te kijken van het feit dat de wereld mooier zou kunnen en moeten zijn, maar dat niet is. Oh, grow up!

De uitdaging

Volwassen zijn is recht in het gezicht van de pijnlijke realiteit kijken.
Volwassen zijn is voluit vasthouden aan het ideaal van de wereld zoals ze zou moeten zijn.
Volwassen zijn betekent: het gat tussen ‘zo is het’ en ‘zo zou het moeten zijn’ eerlijk erkennen, maar nooit accepteren.

Die uitdaging tot moed, geboortelijkheid en volwassenheid gaat me mijn hele dertigste levensjaar (en lang daarna) bezighouden. Onwillekeurig doet het me denken aan het beroemde gebed dat Reinhold Niebuhr zou hebben geschreven:

God, grant me the serenity to accept the things I cannot change,
courage to change the things I can,
and wisdom to know the difference.

God, schenk mij de kalmte om te aanvaarden wat ik niet kan veranderen,
de moed om te veranderen wat ik kan veranderen,
en de wijsheid om het verschil hiertussen te zien.

Geschreven door

Alain Verheij

--:--