‘Icoon zwarte Jezus is wake-upcall voor de kerk’

Wat is er mis met een witte Jezus?
Remmelt Meijer: “Een witte Jezus personaliseert onbewust dat de witte cultuur het dichtst bij Jezus staat. Ik heb Surinaamse vrienden die zeggen: ‘Was ik maar lichter, want licht is beter.’ Als zij dan ook nog een witte Jezus zien op een plaatje, helpt dat niet echt om dichter bij God te komen. Als Jezus mens is geworden voor iedereen, dan is er alle reden Hem ook maar eens donker af te beelden.”

Is dit icoon een aanklacht tegen de kerk?
“Ik vind dat de kerk moet opstaan tegen onrecht en tegen institutioneel racisme. Daarom slaan we het icoon op 31 oktober, Hervormingsdag, symbolisch op de deur van de kerk in Nederland. Daarmee willen we aandacht voor vragen als: Wie is Jezus in de kerk? Hoe kijkt Hij naar een samenleving waar nog steeds institutioneel racisme aanwezig is? Is Hij zo wit als Hij vaak is voorgesteld? En wat betekent het als Jezus ook zwart kan zijn? Kunnen we Hem dan ook vertrouwen? Liefhebben? Gehoorzamen? Zo willen we het gesprek in witte kerken voeren en een brug slaan naar gekleurde mensen. Uiteindelijk hoop ik dat het mensen verbindt rond deze plaat. Dat we naar het icoon kijken, stil worden, bidden, maar misschien ook schuld belijden als we elkaar tekortdoen en tekortgedaan hebben.”

Hoogstwaarschijnlijk was Jezus niet wit, maar ook niet zwart…
“Dat klopt. Maar maken we soms onze afbeeldingen niet te beperkt? Te soft, te eenzijdig, te Europees? Dan moet je toch opnieuw naar Hem kijken? Ik heb het nodig om naar een donkere Jezus te kijken en opnieuw te vragen: wie is Jezus voor mij? Ik denk dat het mijn godsbeeld verrijkt, omdat God groter is dan één kleur. Het gaat over de veelkleurigheid van God.”

De vraag wie Jezus ís, overstijgt toch eigenlijk de discussie over hoe Hij eruitzag?
“Elke vorm waar wij Hem in gieten, schiet tekort. Ook een zwarte Jezus is niet de Jezus die Hij was. Dat is ook maar een interpretatie. En met al die interpretaties versmallen we ons beeld van Hem. Maar als Jezus echt vlees geworden is, overstijgt dat elke kleur en elke cultuur. Dus laten we onze afbeeldingen daar af en toe aan aanpassen, om dat te vieren met elkaar. Want het is niet een probleem, het is iets om te vieren. En ja, dan is een witte Jezus prima. Maar laat er dan ook een bruine en een zwarte Jezus zijn.”

U koppelt dit icoon aan Hervormingsdag. Maarten Luther veegde juist de vloer aan met beelden.
“Dat doet de zwarte Jezus natuurlijk ook met alle witte beelden. De zwarte Jezus veegt de vloer aan met de eenzijdigheid in onze beeldvorming. Het is dus vooral een beeldenstorm in ons hoofd. En natuurlijk moet je ook dit beeld relativeren. Maar laten we er vooral spiritueel naar kijken, zoals een icoon bedoeld is.” 

Beeld: Jedi Noordegraaf