Adrenaline én afwisseling op de spoedeisende hulp: ‘Hoe gekker, hoe leuker!'

Achteraf kan ze er wel om lachen. Maar in de beginjaren van haar medische carrière liep Christien (1981) vaak tegen een hardnekkig vooroordeel aan. “Als vrouw ben je altijd zuster, totdat je dokter blijkt te zijn”, zo vat ze die onvergetelijke ervaring samen. “Verpleegkundige is trouwens ook een supermooi vak. Als ik niet was ingeloot voor de studie geneeskunde, zou ik hbo-v hebben gedaan.”

Nog helemaal blond

“Maar toen ik jonger en nog helemaal blond was, had ik soms wel een halfuur met patiënten zitten praten, waarna ze vroegen: ‘Kan ik de dokter ook nog even zien?’ Ze dachten: zo’n jonge meid, dat is een zuster. Terwijl ik toen al dokter was!”

Waarom werk je al jarenlang op de SEH, de afdeling Spoedeisende Hulp?

“Ik vind dit het interessantste stukje werk dat je als dokter kunt doen én het is wat mij betreft de leukste afdeling in het ziekenhuis. In een kort maar cruciaal moment kun je echt iets voor mensen betekenen. Als kind wilde ik altijd kinderchirurg worden, maar tijdens mijn werk als arts-assistent chirurgie merkte ik dat spoedzorg me veel meer trok. De variatie aan patiënten en de snelle beslissingen spraken me zo aan, dat ik van chirurgie ben overgestapt naar de spoed.”

Geen seconde spijt?

“Absoluut niet. De enorme afwisseling en de dagelijkse onvoorspelbaarheid van het werk maken dit – voor mij – het ideale vak. Van kinderen met brandwonden en ernstig gewonde verkeersslachtoffers, tot stokoude mensen met een gebroken heup die niet meer geholpen willen worden: we komen ze hier allemaal tegen.”

De naam zegt het al: alles draait om snelheid op jullie afdeling. Is het stressvol?

Christien, werkzaam bij Treant in Emmen, aarzelt even: “Dat vind ik een lastige… Door ervaring raak je wel gewend aan een bepaalde mate van stress. En het klinkt voor patiënten misschien vreemd, maar voor ons geldt: hoe gekker, hoe leuker!”

Hoe uitdagender de situatie, hoe groter de kick?

“Precies. Stel, ik krijg een ernstig zieke patiënt op de spoed. Dan denk ik meteen: wat kan ik doen om het verschil te maken? Een geweldige uitdaging, die ik graag aanga. Veelvoorkomende gevallen zijn ook leuk, maar minder spannend. Juist situaties die je minder vaak aantreft, zijn voor ons de krenten in de pap.
Als we jonge dokters hebben die nog verder opgeleid moeten worden, zeg ik weleens gekscherend: ‘Doe mij maar een auto te water met een onderkoelde drenkeling die gereanimeerd moet worden…’ Als het er écht om spant, kun je des te meer van betekenis zijn. Juist op de spoed kun je een verschil maken, in die eerste contacten met patiënten.”

Een vinkjescultuur

Zitten er ook minder leuke kanten aan haar werk? “Nou,” reageert ze met een zucht, “de administratie is bij ons de laatste tien jaar wel een vinkjescultuur geworden. Als je bepaalde handelingen verricht of juist niet, alles moet je noteren.”

Waarom?

“Om achteraf te kunnen bewijzen dat je de patiënt vooraf hebt geïnformeerd, alles hebt uitgevraagd. Als je iets niet afvinkt, krijgt het ziekenhuis er later via de zorgverzekeraar geen vergoeding voor. Die administratieve last neemt nog steeds toe. Wel begrijpelijk aan de ene kant, maar het slokt steeds meer tijd op. Dan denk ik: als je wéét welke opleiding spoedeisendehulpartsen hebben gedaan, mag je er toch van uitgaan dat we ons werk goed en precies volgens protocol doen?”

Als SEH-arts heb je maar vluchtig contact met patiënten?

“Dat klopt. Al zijn er ook wel mensen die we met enige regelmaat terugzien. Maar dat zijn de uitzonderingen.”

Het grote voordeel

Op de vraag of dat vluchtige een nadeel is, antwoordt ze: “Soms wel, als je echt heel leuk of prettig contact hebt. Maar het grote voordeel is dat je een bepaalde categorie patiënten mist die je op de andere afdelingen en poli’s wél vaak terugziet. Bijvoorbeeld mensen die problemen met hun bloedvaten hebben en toch blijven roken en drinken. Het is best lastig om daar ‘chronisch behandelaar’ van te zijn. Als arts móét je deze mensen behandelen, maar zelf doen zij niets ten gunste van hun ziekte. Dan ben ik blij dat ik alleen maar het ‘eerste hulp’-contact heb.”

Leer je gaandeweg steeds beter omgaan met echt heftige situaties, zoals kinderen die onder je handen overlijden?

Peinzend: “Ik weet niet of je daar echt mee om leert gaan, want dat is en blijft heftig. Alleen… omdat je elkaar als team ook steeds beter leert kennen en er samen over kunt praten, kun je het misschien wel beter een plek geven dan in het begin. Een kinderreanimatie vind ik het meest heftig. Als een kind – ondanks alles wat je doet – overlijdt, blijft dat je bij. Dan voel je aan alles: zo hoort het niet te zijn.”

Speelt daarbij mee dat je zelf moeder bent?

“Dat denk ik wel, ja. Tegelijk zal de ene arts of verpleegkundige het anders beleven dan de andere. Sinds ik kinderen heb, vind ik het bijvoorbeeld ook moeilijker als ik ernstig zieke kinderen op de spoed krijg.”

Huil je weleens op je werk?

“Soms laat ik een traan, ja. Bijvoorbeeld als je slecht nieuws moet vertellen aan de nabestaanden van iemand die overlijdt. Zeker als dat een kind is, of een tiener. Maar echt openlijk huilen?”

Na een korte stilte: “Ik herinner me één keer dat ik een flink potje heb staan huilen, samen met een verpleegkundige. Dat was bij een jonge meid, van 18. Zij had een suïcidepoging ternauwernood overleefd, en stierf alsnog onder onze handen op de spoed. Binnen het uur. De eerste tien minuten kon ik nog met haar spreken, daarna gleed ze weg. Ik zag de doodsangst in haar ogen, en tegelijk die doodswens... Dat greep me enorm aan.”

Kom je ook agressie tegen op de spoed?

“Niet dagelijks, maar wel zeer regelmatig. Je merkt toch dat de maatschappij aan het veranderen is. Mensen die niet willen wachten, of vinden dat het allemaal te lang duurt… Ooit sloeg een verwarde patiënt me keihard op mijn kaak, precies op de plek waar ik een ontsteking had. Toen heb ik ook gehuild van de pijn. Agressie komt steeds vaker voor. Net als klachten, trouwens.”

Je hebt een bloedserieuze baan, met een enorme verantwoordelijkheid. De spoed is waarschijnlijk geen plek waar je lol kunt hebben, of toch wel?

“Gelukkig wel! Eigenlijk heb je bijna elke dag wel plezier met je team, en soms ook met de patiënt. Een collega van me heeft ooit een bevalling op de parkeerplaats gedaan, nota bene bij een collega-arts die bij ons werkte. Zoiets lijkt me ook weleens leuk om mee te maken. Maar elke dag is er bij ons wel iets om van te genieten.”

Contact met patiënten

“Wat dit vak mij brengt? Dan denk ik allereerst aan het contact met patiënten. Daar geniet ik enorm van. Eigenlijk moet ik zeggen: de méns achter de patiënt, en hoe het met hem of haar gaat, los van het ziek-zijn. Ook daarin kun je iets voor de ander betekenen.
Op de spoed komt bijvoorbeeld iemand met kanker en hoge koorts. Dan kun je zeggen: antibiotica tegen de koorts, en dat is het. Maar het is fijn om dan nog even door te praten, om te ontdekken: wat is er voor deze patiënt nog meer nodig? Of gewoon even een echt gesprek, het meeleven zeg maar.”

Je bent christen. Speelt je geloof een grote rol in je werk?

“Ik denk dat ik dit niet zozeer met woorden, maar vooral met mijn daden wil laten zien. Iedereen in het ziekenhuis wil goed werk afleveren, maar ik vind het belangrijk om toch nét wat meer aandacht voor de patiënt te hebben, of wat meer liefde in mijn werk te leggen, of een collega de helpende hand te bieden. En als iemand enorm scheldt en zomaar God of Jezus roept, zeg ik iets als: ‘Nou, Hij doet jou dit niet aan, hoor!’ Maar het ziekenhuis is natuurlijk geen plek om mensen te bekeren. Ik ben gewoon aan het werk. En ik hoef het niet alleen te doen, als je begrijpt wat ik bedoel. Op lastige momenten doe ik soms een schietgebedje.”

Loop je weleens tegen ethische dilemma’s aan?

“Eigenlijk niet. Dat is wel een voordeel van de spoed: zaken als abortus of euthanasie kom je op onze afdeling niet tegen.”

Wat hoop je dat de kijkers van ‘Op de spoed’ vooral meekrijgen?

“Met name in de medische wereld leeft het vooroordeel dat er bij ons in Drenthe medisch gezien maar weinig te beleven valt. In deze EO-serie zie je dat hier juist van alles te beleven is. Ik werk graag mee aan Op de spoed, om te laten zien wat er in Emmen allemaal gebeurt, hoe interessant ons vak én hoe ontzettend leuk onze afdeling is. En hoe boeiend werken in de zorg kan zijn. Natuurlijk zie je als kijker maar een fractie van wat wij allemaal doen. Maar die fractie is volgens mij al fascinerend genoeg.”

'Op de spoed': vanaf woensdag 21 mei 2025 te zien om 21.30 uur, op NPO 1.