Alle informatie uit aflevering 5: Simson en Delila

Maar als je zoveel kracht hebt, is het natuurlijk ook een hele uitdaging die in toom te houden. Bovendien heeft Simson een zwak voor vrouwen en dan in het bijzonder voor Filistijnse vrouwen. En laat hij nou net door God gezonden zijn om Israël te bevrijden van die Filistijnen. Een van zijn geliefden is Delila, die tot drie keer toe heeft geprobeerd te achterhalen waarin nou zijn grote kracht schuilt. Maar tot drie keer toe heeft Simson haar voorgelogen.

Het verhaal van Simson

Richteren 16: 15-22; 25-30
[15] ‘Hoe kun je zeggen dat je van me houdt?’ zei Delila. ‘Je vertrouwt me niet eens! Tot drie keer toe heb je me voor de gek gehouden in plaats van me te vertellen waarin je geweldige kracht schuilt.’  [16] Zo bleef ze hem dag in dag uit met verwijten bestoken en drong net zo lang aan tot hij het niet meer uithield en bezweek.  [17] ‘Nog nooit heeft een scheermes mijn hoofd aangeraakt,’ vertrouwde hij haar toe. ‘Dat is omdat ik al vanaf de moederschoot als nazireeër aan God gewijd ben. Als mijn hoofdhaar zou worden afgeschoren, zou mijn kracht me in de steek laten en zou ik net zo zwak zijn als ieder ander.’  [18] Delila voelde dat hij ditmaal de waarheid had verteld en stuurde de Filistijnse vorsten de boodschap: ‘Deze keer moet u zelf komen, want nu heeft hij mij de waarheid toevertrouwd.’ Ze kwamen naar haar toe en brachten het geld voor haar mee.  [19] Zodra Simson in haar schoot in slaap was gevallen liet ze een van de Filistijnen binnenkomen, en in diens bijzijn schoor ze Simsons zeven haarvlechten af. Daardoor week zijn kracht en zo maakte zij hem weerloos.  [20] ‘De Filistijnen zijn er om je te halen, Simson!’ riep ze. Simson werd wakker en wilde opspringen en zich losrukken, net als de vorige keren, want hij wist niet dat de HEER hem verlaten had.  [21] Maar de Filistijnen grepen hem, staken zijn ogen uit en voerden hem mee naar Gaza, geboeid met bronzen ketenen. In Gaza werd hij in de gevangenis gezet, waar hij meel moest malen.  [22] Maar zijn afgeschoren haar begon meteen weer aan te groeien.
De Filistijnen hielden een groot feest ter ere van hun god
 
[25] Ze waren in een steeds vrolijker stemming geraakt, en ten slotte had iemand voorgesteld: ‘Laten we Simson erbij halen, dan kunnen we lachen.’ Simson werd uit de gevangenis gehaald en moest om de feestgangers te vermaken tussen de zuilen van de tempel gaan staan.  [26] Hij vroeg aan de jongen die hem geleidde: ‘Zet me zo neer dat ik de zuilen kan aanraken waarop de tempel rust, dan kan ik daartegen steunen.’  [27] De tempel was vol mensen, onder wie de Filistijnse stadsvorsten, en er waren ook nog zo’n drieduizend mannen en vrouwen op het dak geklommen om naar Simson te kijken en hem uit te jouwen.  [28] Maar Simson riep de HEER om hulp en bad: ‘HEER, mijn God, denk toch aan mij! Geef me alstublieft nog eenmaal genoeg kracht, zodat ik me voor minstens één van mijn beide ogen op de Filistijnen kan wreken.’  [29] Voorzichtig betastte hij de twee middelste steunpilaren van de tempel, zette zich met beide handen schrap [30] en riep uit: ‘Mijn dood zal de dood zijn van de Filistijnen!’ Toen duwde hij uit alle macht. De tempel stortte in en alle aanwezigen, ook de stadsvorsten, werden bedolven. Zo maakte Simson bij zijn dood meer slachtoffers dan tijdens zijn hele leven.

Simson populair uit de film

Simson is waarschijnlijk de eerste oudtestamentische held die op het witte doek verscheen. In 1903 was er de korte stille film Samson et Dalila van Ferdinand Zecca uit de Franse Pathé-studio.
Daarna nog tientallen verfilmingen, waaronder de beroemdste: Samson and Delilah van Cecil B. DeMille (1949).

De weergave van deze video vereist jouw toestemming voor social media cookies.

Toestemmingen aanpassen

In de trailer hoor je waarom het verhaal zo vaak verfilmd is: “The strongest man in all history, challenged and defeated the most dreaded army in the world” en “See as he saw: the orgies of barbaric pagans”
 
In deze periode zijn Bijbelse verfilmingen zeer populair, omdat het rechtenvrije verhalen zijn en omdat het de mogelijkheid biedt om veel seks en geweld te laten zien. Dit was vanwege de Production Code (Hays Code) verder niet goed mogelijk. Andere Bijbelse films uit die periode zijn David & Bathseba (1951) en Sodom & Gomorra (1962).
 

Muziek over Simson

Bob Dylan zingt in Tombstone Blues (1965) over Cecil B. DeMille en de film Samson and Delilah.
 
Now I wish I could give Brother Bill his great thrill
I would set him in chains at the top of the hill
Then send out for some pillars and Cecil B. DeMille
He could die happily ever after

Delilah als femme fatale

De rol van Delilah is heel interessant. Ze is verleidelijk en waarschijnlijk Filistijnse. Simson weet dondersgoed dat dit niet goed gaat, maar toch laat hij zich verleiden. In de muziek wordt veel gewaarschuwd of zelfs haat geuit richting de Delilahs van deze wereld.

Sam and Delilah van George Gershwin and Gershwin uit de musical Girl Crazy uit 1930 is een waarschuwing voor zulk soort verleidelijke vrouwen.

Fragment: Sam and Delilah - Ella Fitzgerald (1959)
But one day, so they tell us
His true wife, he did crave

Delilah, she got jealous
And she tracked him, and hacked him
And dug for Sam a grave

It's always that way with passion
So cowboy, learn to behave
Or else, you're liable to cash in
With no tombstone on your grave

KISS  - Modern Day Delilah legt Delilah het zwijgen op:
“I know the way you made the others break / But loving me would be your last mistake (..) Now you'll pay / Queen to slave, loves decayed / Delilah”

Tom Jones – Delilah zingt:
“I could see, that girl was no good for me / But I was lost like a slave that no man could free”. Vervolgens krijgt het verhaal een vrij bloederige wending:

Fragment: Delilah – Tom Jones (1968)
At break of day when that man drove away I was waiting
I crossed the street to her house and she opened the door
She stood there laughing
I felt the knife in my hand and she laughed no more
 
My, my, my Delilah
Why, why, why, Delilah?
So before they come to break down the door
Forgive me, Delilah, I just couldn't take any more

Femme Fatale natuurlijk een groot ding in de filmgeschiedenis: Het filmcliché van de femme fatale speelt vooral een grote rol in de film-noir (jaren 40/50), met als meest klassieke voorbeeld Double Indemnity van Billy Wilder (1944)

Andere beroemde voorbeelden: Xenia Onatopp (gespeeld door Famke Janssen) in James Bondfilm GoldenEye van Martin Campbell (1995) en Basic Instinct van Paul Verhoeven (1992) met Sharon Stone als femme fatale.

Wat dreef Delilah?

Wat zijn de drijfveren van Delilah om Simson ten val te brengen?

Samson et Dalilah van Camille Saint-Saëns (1876). Het stuk is gebaseerd op een libretto van Ferdinand Lemaire

Volgens deze versie handelt Dalilah uit liefde voor haar volk, goden en haat tegenover de Hebreërs.
Aan het einde van de eerste acte, verleidt Delila Simson met een dans en vervolgens zingt het bekend geworden lied Mon cœur s'ouvre à ta voix 

Fragment: Mon cœur s'ouvre à ta voix
 Mon cœur s'ouvre à ta voix
Comme s'ouvrent les fleurs
Aux baisers de l'aurore
Mais, ô mon bienaimé
Pour mieux sécher mes pleurs
Que ta voix parle encore
Dis-moi qu'à Dalila
Tu reviens pour jamais
Redis à ma tendresse
Les serments d'autrefois
Ces serments que j'aimais
Ah, réponds à ma tendresse
-Moi, verse-moi l'ivresse
Réponds à ma tendresse
Réponds à ma tendresse
Ah, verse-moi, verse-moi l'ivresse

Mijn hart gaat open voor jouw stem
Als de bloemen opengaan
Door de kussen van de dageraad
Maar, oh mijn geliefde
Om mijn tranen beter te drogen
Moge uw stem weer spreken
Vertel me dat je voor altijd
Terugkomt bij Dalila
Vertel nogmaals aan mijn tederheid
De beloften van het verleden
Deze beloften waar ik van hield
Ah, reageer op mijn tederheid
- Schenk me extase
Beantwoord mijn tederheid
Beantwoord mijn tederheid
Ah, schenk mij, schenk mij extase

Later heeft de band Muse dit lied verwerkt in hun nummer I Belong to You (+Mon cœur s'ouvre à ta voix) (2009) 

Op het einde zet Dalila Simson nog een extra keer voor schut door uit de doeken te doen hoe ze hem verleidde en dat ze nooit van hem gehouden heeft. Dit doet ze aan de hand van het lied Laisse-moi prendre ta main
Laisse-moi prendre ta main
Et te montrer le chemin,
Comme dans la sombre allée
Qui conduit à la vallée,
Le jour où suivant mes pas
Tu m’enlaçais de tes bras!
Tu gravissais les montagnes
Pour arriver jusqu’à moi,
Et je fuyais mes compagnes
Pour être seule avec toi.
Souviens-toi de nos ivresses!
Souviens-toi de mes caresses!
L’amour servait mon projet!
Pour assouvir ma vengeance
Je t’arrachai ton secret:
Je l’avais vendu d’avance!
Tu croyais à cet amour,
C’est lui qui riva ta chaîne!
Dalila venge en ce jour
Son dieu, son peuple et sa haine!

Laat me je hand pakken
En je de weg wijzen
Zoals in het donkere steegje
Die naar de vallei leidt,
De dag in mijn voetsporen
Je omhelsde me met je armen!
Je beklom de bergen
Om bij mij te komen
En ik rende weg van mijn metgezellen
Om alleen te zijn met jou.
Denk aan onze dronkenschap!
Onthoud mijn liefkozingen!
Liefde diende mijn doel!
Om mijn wraak te stillen
Ik heb je geheim van je weggerukt:
Ik had het van tevoren verkocht!
Je geloofde in deze liefde
Die heeft je ketting vastgeklonken!
Delilah wreekt zich op deze dag
Haar god, haar volk en haar haat!

Zelfmoordterrorist avant la letter

Eigenlijk is Simson een zelfmoordterrorist. Is het daarmee nou een held of eigenlijk een verachtelijk figuur? Je kunt ook vragen stellen over zijn motieven, die zijn niet per se heel hoogdravend: “Geef me alstublieft nog een keer de kracht zodat ik me minimaal op een van mijn ogen kan wreken’.

In Samson van George Frideric Handels (1743) wordt Simson offer vooral gevierd, als ultieme gave aan God. Het muziekstuk is gebaseerd op John Miltons Samson Agonistes (1671)

May ev'ry hero fall like thee
May ev'ry hero fall like thee,
Through sorrow to felicity!

Bring the laurels, bring the bays 
Strew his hearse and strew the ways!

Glorious hero, may thy grave
Peace and honour ever have,
After all thy pains and woes,
Rest etemal, sweet repose!

Simson als archetype van de superheld met een duistere kant

Simson is ongelofelijk sterk en is dus een soort superheld avant la lettre. Daarmee is hij een inspiratie voor het superhelden-genre. Een paar kenmerken:

Superkracht heeft een bron:

• Lang haar bij Simson
• Green Lantarn heeft een magische ring
• Spider-Man is gebeten door een spin
• The Hulk is blootgesteld aan kernenergie

Die bron is ook een fatale zwakte:

• Simson zijn temperament ook niet onder controle heeft (zie Richteren 15 voor het verhaal over de ezelskaak)
• The Hulk heeft eigen kracht en woede ook niet onder controle
• Superman komt van planeet Krypton en raakt verzwakt door kryptoniet

Held speelt voor eigen rechteren worstelt met dark side

• Blijkbaar gaat dat altijd hand in hand: grote kracht én zwakte. Maar het is ook juist de zwakte die de held herkenbaar en dramatisch interessant maakt.

Overige kunst

Beeldend:

• Peter Paul Rubens, Simson em Delila, 1609
• Rembrandt van Rijn, The blinding of Samson, 1636
• Lovis Corinth, De Blinde Simson, 1912

 Literatuur

• Samson Agonistes van John Milton
• Suske en Wiske en De kale kapper

Muziek

• Hallelujah van Leonard Cohen (“she broke your throne and cut your hair”)
• Samson in New Orleans van Leonard Cohen
• Gouge Away van The Pixies
• Run Samson Run van Neil Sedaka
• Fire van The Pointer Sisters/Bruce Springsteen
• Hair van PJ Harvey
• Samson van Regina Spektor
• If I Had My Way I’d Tear the Building Down van Blind Willie Johnson
• Samson and Delilah van The Greatful Dead

Deze én andere afleveringen van Scheppingsdrift vind je hier.