"Als je God afschaft, dan wordt de overheid de nieuwe God"

De Graaf was samen met de voormalig theoloog des vaderlands Stefan Paas te gast in de podcast om te spreken over charismatische leiders, in aanloop naar de verkiezingen van 17 maart.

Een lange tijd speelde de overheid een veel minder grote rol dan tegenwoordig, zegt De Graaf. "In de negentiende eeuw werd heel veel nagedacht over vrijheid. Mensen dachten heel erg na: hoe kunnen wij, als burgers, zelf meedenken en meebouwen aan de gemeenschap."

Dit ging via kerken, vakbonden, politieke partijen, de vrouwenbeweging, vertelt De Graaf. "Tegenwoordig is dat maatschappelijke veld best wel leeg. We zitten tegenwoordig op onze zolder achter een scherm te Twitteren dat de overheid het allemaal fout doet."

Brieven aan Fortuyn

De overwaardering van politici kwam bijvoorbeeld aan het licht in de tijd van Pim Fortuyn. De Graaf herinnert zich een boek van Clemens van Herwaarden, die een boek schreef over de vermoordde politicus. Historicus Van Herwaarden analyseerde brieven die naar Fortuyn werden gestuurd. "Als je dat leest, dat is hartverscheurend. Mensen delen hun zieleroerselen. Alleen jij, Pim kunt ons redden."

Natuurlijk kon Fortuyn, net als elke andere politicus, het verdriet van mensen niet oplossen. "Hierdoor voelen mensen zich nog verder buitengesloten." Politici zijn ook maar mensen, vindt De Graaf. "Politici houden niet van je. In de politiek gaat het niet over liefde, maar over hoopvol doormodderen."

Politiek als religie

Politiek ligt hier heel dicht bij religie, zegt theoloog Stefan Paas. "Als je God afschaft, dan wordt de overheid de nieuwe God", schreef filosoof G.K. Chesterton honderd jaar geleden. 

Daarom benadrukt Paas dat je de machten zoveel mogelijk gescheiden moet houden: "In de Bijbel stond de koning al onder de wet, terwijl in veel volken de koning zelf God was en alles kon maken. Hou de machtsuitoefening en wijsheid uit elkaar. Zodra de overheid ons gaat vertellen wat het goede leven is, krijg je problemen. De overheid moet recht betrachten maar niet je vriendje worden."

De Ongelooflijke Podcast

De Ongelooflijke Podcast is een podcast van de EO. Journalist David Boogerd en Theoloog Des Vaderlands Stefan Paas voeren verdiepende gesprekken met spraakmakende gasten. Een boeiende podcast over de relevantie van het geloof in een steeds ongeloviger Nederland. Eens in de twee weken verschijnt op vrijdag een nieuwe aflevering.

Abonneer je op De Ongelooflijke Podcast en mis geen enkele aflevering. Luisteren kan via de NPO Radio 1 website, app, iTunes, Google Podcasts en Stitcher.