Ga naar submenu Ga naar zoekveld

Bewust naïef

Deel:

Rikko Voorberg geeft op de vroege ochtend inspiratie om de dag bewust te beginnen. Hij leest om 6 uur de teksten uit een oud kerkelijk leesrooster en zo rond 7 uur deelt hij de gedachte die dan op-popt. Elke werkdag.

Bewust naïef

Het is donker, de dagen worden zichtbaar korter. Hier en daar heeft iemand een lichtje aangeknipt, mijn zoontje speelt al met Lego. Veel te vroeg wakker.

Al bijna anderhalf jaar geleden ben ik gewoon maar begonnen. Zes uur opstaan. Vijf uur eerst nog, maar dat was écht niet vol te houden. Opstaan. Op m’n balkon gaan staan. Turen naar de hemel die elke ochtend er anders uitziet en durven te geloven gezien te zijn, bedoeld. Een kort gebed en dan de teksten van de dag. Pure willekeur die teksten, tenminste zo voelt het. Ze hebben in elk geval niet iets met de dag te maken. Niet bedoeld, nooit. Daarvoor is het rooster te oud. En dan is er dus vertrouwen. Het vertrouwen dat de tekst wel iets geeft en het vertrouwen dat er mensen zijn die het waarderen als je de gedachte die er uit opkomt deelt. Het vraagt om een soort naïviteit, bewuste naïviteit.

Geen vuiltje aan de lucht

Gisteren bracht iemand me op dat woord door te refereren aan Ricoeur die de term seconde naïvité introduceert. Hij heeft het daarbij over geloofsfases en zegt dat geloven begint met eerste naïviteit: alles voor waar aannemen wat er staat. Onze kinderen kunnen dat. Volstrekt vanzelfsprekend zeggen dat God voor ons zorgt. ‘En heel goed ook’, voegt dan de oudste vrolijk toe en hamert verder met zijn mes op zijn bord, op zijn glas en op de tafel. Tevreden met de herrie die het produceert.

Wonderen zijn vanzelfsprekend, Jezus is opgestaan en God heeft ons gemaakt. Geen vuiltje aan de lucht. Daarna beginnen we na te denken. We nemen een kritische afstand en betrekken alles wat we leren van de harde realiteit op de dingen die we geleerd hebben van geloof. Dat zorgt voor wrijving. Dat is één van de redenen waarom sommige anti-religieuzen vinden dat een kind niet moet worden geïndoctrineerd. Maar die wrijving hoort, lieve humanist. Het is deel van het opgroeien.

Velen blijven in deze fase, zegt Ricoeur. Kritisch – afstandelijk, ironisch of cynisch. En dat is een goede en belangrijke fase. Alleen wel een fase, liefst. Daarna, zegt Ricoeur, voor authentieke religie is tenslotte het gevoel nodig van geroepen zijn, een irrationeel element waar je bewust jezelf aan overgeeft. Het irrationele wordt een plaats toebedeeld, nadat het erkend is door de ratio als irrationeel, maar noodzakelijk. En daarmee is het niet helemaal irrationeel meer. Het is bewust geworden.

Het vereist een bepaalde naïviteit om te te geloven dat geloven een goed idee is

In een tijd dat sommige christenen hakenkruizen gebruiken om hun punt te maken, dat ‘Amerika great again’ is en dat alle homo’s, joden en buitenlanders aangepakt zullen worden, vereist het een bepaalde naïviteit om te blijven geloven dat geloven een goed idee is. In een tijd waarin het common sense wordt dat Europa geen vluchtelingen meer op wil nemen en op kan nemen, vereist het een bepaalde naïviteit om het gewoon te doen. Werkelijk geloven dat er een God is die je ziet en je bedoelt en niet van plan is de wereld te laten vergaan linksom of rechtsom, is al naïef. Besluiten dat je onderdeel bent van zijn plan om die wereld daar te brengen is dat helemaal.

‘Bedenk wel’ zegt Jezus, ‘ik zend jullie als schapen onder de wolven. Wees dus scherpzinnig als een slang en behoud de onschuld van een duif.’ Goed bewust van wat er speelt, genoeg kritische afstandelijkheid tot het eigen verhaal en de wereld gehad om te weten hoe mensen denken en wat er mis kan gaan en toch onschuldig blijven. Niet de in-onschuld-was-ik-mijn-handen-onschuld van Pilatus, die staat voor: Ik ga iets slechts doen maar het is niet mijn schuld, kijk maar ik kon niet anders. Maar die van Jezus van Nazareth: ‘Ik deel een verhaal wat staatsgevaarlijk is, niet omdat ik de staat wil ondergraven, maar omdat het ontmaskert waar het voor staat. De gevolgen neem ik voor lief, sterker nog: ik kies ervoor. Het zij zo.’

Jezus vervolgt: ‘wanneer ze je uitleveren (om berecht te worden vanwege je gevaarlijke ideeën), vraag je dan niet bezorgd of hoe je moet spreken en wat je moet zeggen, dat zal je worden gegeven.’

Bewust irrationeel

Bewust irrationeel, dat heet vertrouwen. En is de basis van wat geloven is. Het richt zelf geen schade aan, het ontkent dat wat anderen ‘realiteit’ noemen waar je nou eenmaal mee moet dealen en het houdt hoop. Dat is geloof. Dat is irrationeel, maar niet meer als de kinderen. Velen van ons kennen de kritische afstandelijkheid, scherpzinnig als slangen. Nu nog de onschuld van de duif oefenen. Vertrouwend op de duivenhouder die ze uitstuurt en graag weer thuis ontvangt. Goede vlucht.

Jeremia 36:27 – 37:2

1 Korintiërs 14:1-12

Matteüs 10:16-23

Geschreven door

Rikko Voorberg

--:--