Boe­ken­pod­cast: Dido Michielsen over ‘Lichter dan ik’

In ‘De Eerste Zin’, de boekenpodcast van EO-Visie, vertelt Dido Michielsen over de totstandkoming van haar boek. “Het is gemodelleerd naar mijn betovergrootmoeder, een Javaanse. Ze was de eerste in die tak van mijn familie die gemengd bloed voortbracht, wat wij nu dus Indische mensen noemen.”

Twee dochters met een Javaanse

Over de Hollander met wie Isah – zoals Dido haar noemt in het boek – twee dochters kreeg, is genoeg te vinden in het Nationaal Archief. Deze Gey van Pittius stamt uit een voornaam patriciërsgeslacht dat militairen en handelslieden voorbracht. “Maar nergens staat dat hij twee dochters had met een Javaanse,” aldus Dido.

'Lichter dan ik'

Ze koos er daarom voor om in 'Lichter dan ik' juist het perspectief van de Javaanse njai te kiezen. Een unicum in de Indische Letterkunde, “ik ben het niet eerder tegengekomen.” Sinds de afschaffing van de slavernij rond 1860, werd het nemen van een njai – “een huishoudster annex bijzit” – steeds vaker aangeprezen bij Nederlandse mannen. “Er zaten veel voordelen aan. Als een man een njai had, bleef hij rustig. Njai’s werden ook wel woordenboeken genoemd, omdat ze konden praten met de inheemse bevolking. Ze konden het huishouden regelen, en ze zorgden ervoor dat de mannen geen akelige ziektes opliepen. Nederlanders vonden het een ideale oplossing. De Engelsen deden er trouwens niet aan, die vonden het eigenlijk nogal schandalig.”

Een oude njai vertelt

In ‘De Eerste Zin’ leest Dido een fragment voor uit haar roman. Ze kiest een beeldend beschreven en ingrijpend moment: Isah gaat op zoek naar andere njai’s om erachter te komen wat haar te wachten zou kunnen staan. Een oude njai wil haar dat wel vertellen. Wat ze hoort, stelt haar niet gerust.

‘Keurig protestants’

Zijdelings komen ook de godsdienstige verschillen tussen de Gey en Isah aan bod. Dido, “keurig protestants opgevoed”, kreeg in haar jeugd veel uit beide werelden mee. Zoals het Indische bijgeloof. “Je mag bijvoorbeeld je nagels knippen niet na zonsondergang, want dan wens je je ouders dood. Mijn ouders zijn dood, maar toen ik het pas deed, voelde het toch als een verzetsdaad. Ik zou ook niet snel een paraplu openklappen binnenhuis, want daarmee laat je boze geesten binnen.” Bang werd ze niet van al het bijgeloof. “Ik ben ermee opgegroeid.”

Tijdscapsule

Het schrijven van dit meesterlijke verhaal vond Dido “heel erg leuk. Ik heb veel verhalen, foto’s en voorwerpen om me heen verzameld. Mijn werkkamer werd een soort tijdscapsule, de personages stonden om me heen terwijl ik aan het schrijven was.” En Isah? “Ik heb het idee dat ik haar goedkeuring heb gekregen.”

Beeld: Harold Pereira

Beluister de podcast hieronder of via Google of Spotify