De 6 betekenissen van Pinksteren
Wat betekent Pinksteren eigenlijk?
Niet-christenen kennen Pinksteren vooral van de tweede Pinksterdag – als ze vrij hebben… Maar waar hebben we die vrije dag eigenlijk aan te danken? En wat betekent Pinksteren voor gelovigen?
Het christelijke Pinksterfeest stamt af van een Joods feest. Eerst wordt het begin van de oogst gevierd, met het binnenhalen van de eerste gerst. Vijftig dagen later wordt gevierd dat de oogst is afgerond, met het binnenhalen van de eerste tarwe. Die hele periode is feestelijk (dat heet de Omertijd of het Wekenfeest), maar de laatste dag is het grote slotfeest (genaamd Sjavoeot) en daarop is ook het christelijke Pinksterfeest begonnen.
Waarschijnlijk in het jaar 33 gebeurt er namelijk iets bijzonders. De eerste studenten van Jezus (die vijftig dagen daarvoor is gestorven en opgestaan) zijn bij elkaar, dan gaat het hard waaien, ze krijgen vlammetjes op hun hoofd en ze gaan in allerlei onbekende talen spreken. Dat is nogal wat natuurlijk! Wat betekent dit? Hoe heeft dit later in het christendom een plek gekregen?
1. God kan via iedereen spreken
God sprak eerder vooral via speciaal aangestelde figuren, zijn profeten. Die hadden ‘de heilige Geest’, zoals dat heette: God werkte heel intiem in hun binnenste. Jezus had die heilige Geest al eens gekregen, nu ervaren zijn eerste studenten dat ook. Vanaf dit moment kan alle alledaagse gelovigen dit gebeuren. Iedereen is dus een ‘profeetje’ geworden en kan iets van God aan je doorgeven. Pinksteren heet daarom ook wel: de ‘uitstorting’ van de heilige Geest: zoals je water ‘uitstort’ in een vat, zo vulde hij toen de gewone mensen.
2. God gaat internationaal
God had eerder een unieke band met Israël. Het meest over wie hij was en wat zijn bedoelingen waren, had hij juist aan dit ene volkje onthuld. Deze methode zegt iets over zijn karakter: blijkbaar werkt God het liefst in het klein en voorzichtig. Nu is een nieuwe fase aangebroken: deze bijzondere onthullingen over wie God is, die tot een climax zijn gekomen in Jezus, worden nu beschikbaar voor alle culturen. Dat wordt ook gesymboliseerd in het feit dat de pelgrims die uit allerlei landen komen, Jezus’ studenten toch elk in hun eigen taal horen spreken. Inderdaad wordt het christendom ook de eerste multiculturele en internationale religie.
Pinksteren is de oprichtings-vergadering van de grootste beweging ooit
3. God gaat via de kerk werken
Als Jezus is gekruisigd en opstaan, volgt een periode van vijftig dagen waarin zijn studenten zich bezinnen. Ze leren de laatste dingen die nog nodig zijn om straks zelfstandig te kunnen opereren. Na Pinksteren laat Jezus zich veel minder meer zien: we kennen alleen nog zijn verschijning aan Paulus. Vanaf nu werkt God niet allereerst via de profeten, Israël en Jezus, maar via de kerk en de gewone mensen. Pinksteren is de oprichtingsvergadering van de grootste beweging ooit, het geboortefeestje van de kerk.
4. God stuurt je van binnen bij
Sjavoeot was voor de Joden ook het feest van de Wetgeving. Pesach viert dat ze bevrijd zijn uit Egypte en vijftig dagen later kregen ze op de Sinaï hun wet. Ook dat ging gepaard met veel wind- en vuur-effecten, die je in het klein nu weer terugziet in het eerste christelijke Pinksterfeest. Maar de wet was een extern iets: een soort ‘babysitter’ (zoals Paulus het noemt) die je aanstuurt. Als deze ‘opvoeding’ is voltooid, kan de wet in je ‘binnenste worden gegrift’: je krijgt meer vrijheid om je eigen leven in te richten op basis van Jezus’ leven.
De mensen raken niet verdeeld, maar God schept een nieuwe eenheid
5. God schept een nieuwe eenheid
Er is een mooie ‘echo’ in het verhaal van Pinksteren met een ander heel oud verhaal: van de torenbouw van Babel. Daar wordt verteld dat ooit de mensen tot de hemel wilden reiken en een gigantische toren bouwden, maar daar werd een stokje voor gestoken: ze gingen andere talen spreken, zodat ze niet meer konden samenwerken. Met Pinksteren gebeurt eigenlijk het omgekeerde: de mensen gaan niet zelf naar boven, maar God komt naar beneden, en de mensen raken niet verdeeld, maar God schept een nieuwe eenheid. Ze leren elkaars taal kennen en worden een nieuw volk, namelijk een religieuze eenheid, die alle culturen overstijgt. Christenen ervaren dit ook als ze in heel andere landen medegelovigen ontmoeten en dan een diepe verwantschap herkennen.
6. God kan je Jezus-achtig maken
Jezus betekent een totaal nieuwe fase in de geschiedenis van de mensheid. Hij bracht een nieuwe werkelijkheid binnen: waarbinnen hier op aarde wel degelijke volstrekte liefde en eeuwige leven mogelijk is. Dat bleek bij zijn kruisiging en opstanding. In de vijftig dagen voor Pinksteren moesten zijn studenten het vooral met ontmoetingen doen en met de verhalen hierover, maar nu werkt deze Jezus (via de heilige Geest) direct in hun binnenste. Je hoeft nu niet alleen hard te leren en te werken om op Jezus te gaan werken, je hebt ook een soort direct ‘lijntje’ met de hemel: die nieuwe realiteit werkt ook in jezelf.
Geschreven door
Reinier Sonneveld
