'De nieuwe Vermeer': 'Het kostte me bloed, zweet en tranen’

Marianne Barmentloo schilderde ‘De drie Maria’s aan het graf’

8 maart 2023 · Leestijd 4 min ·

· ·

Een van de deelnemers aan het tv-programma De nieuwe Vermeer (MAX) is Marianne Barmentloo. (54) Zij ging de uitdaging aan om een onbekend werk van Vermeer tot leven te brengen. “Ik had zoiets nog nooit gedaan.”

Johannes Vermeer is een van de bekendste kunstenaars van Nederland. Zijn schilderijen hangen in toonaangevende musea over de hele wereld. Zes van zijn doeken zijn echter verdwenen, door de jaren heen zoekgeraakt, gestolen of vergaan. Ze staan slechts in een paar zinnen omschreven op oude veilinglijsten.

Verdwenen werken van Vermeer

In het tv-programma De nieuwe Vermeer (MAX) brengen creatievelingen en professionele kunstenaars uit heel Nederland deze verdwenen werken tot leven. Elke aflevering staat in het teken van een van de verdwenen schilderijen. In de uitzending van 12 maart staat het werk De drie Maria’s aan het graf centraal.

“Ik had bewust gekozen voor dit werk van Vermeer," vertelt Marianne. "De drie Maria’s aan het graf vertellen het prachtige verhaal van Pasen dat ik graag wilde uitwerken. Het begon met het maken van een schets. Normaalgesproken schilder ik objecten of dieren na, bijvoorbeeld vanaf een foto. Maar dit was een totaal andere manier van werken. Ik moest echt vanuit het niets beginnen.”

De drie Maria's aan het graf

“De drie Maria’s aan het graf is ook nog eens het grootste werk van de zes verdwenen schilderijen van Vermeer. Mijn schildersdoek had dan ook flinke afmetingen: 1.60m x 1.40m. De opdracht was om in de geest van Vermeer maar met eigen interpretatie een schilderij te maken. Ik moest dus echt in de huid van Vermeer kruipen en mijn eigen stijl loslaten. Een hele uitdaging; ik had zoiets nog nooit gedaan. Soms wist ik het echt even niet meer. Het heeft me heel wat bloed, zweet en tranen gekost om dit enorme doek tot leven te wekken.”

Symboliek

“Het schilderij bevat veel persoonlijke symboliek. Vooral in de sleutelfiguur Maria, de moeder van Jezus. Ik ben zelf moeder van twee dochters. Onze jongste parel Lina heeft een zeldzame gen-afwijking waardoor ze speciale en intensieve zorg nodig heeft. Een jaar geleden maakte ik een foto van haar gebalde knuistjes. Lina is heel tenger, en haar vingers waren haast knokig. Dat beeld van Lina’s handen heb ik verwerkt in de radeloos ineen geklemde vuisten van Maria. Ze staat bij het graf, en in haar wanhoop en verdriet kijkt ze naar de engel. Waar is haar zoon? De engel vertelt Maria dat Jezus leeft en de dood heeft overwonnen. We mogen straks weer Pasen vieren! Deze wetenschap geeft mij iedere dag weer de kracht door te knokken en de moed om, ondanks alles, toch de mooie dingen te blijven zien. Om te blijven vechten voor de beste zorg voor onze Lina in deze vaak harde wereld.”

De vuisten van Maria symboliseren de knuistjes van Lina. Credits: Marianne Barmentloo.

“In het doek heb ik naast de handen van Maria nog veel meer symboliek verwerkt. De krokussen in de hand van de engel staan bijvoorbeeld symbool voor nieuw leven. Het olielampje als teken van het eeuwige licht en de onsterfelijkheid van Christus. De opgaande zon en het stromende frisse water als beeld voor een nieuwe dag, een nieuw begin. De olijfboom staat voor overwinning. Iedereen kan er iets uit halen wat voor hem of haar van waarde is en dat vind ik een mooie gedachte.”