Sluit je aan

Inloggen bij eo

Praat je mee? Als je bent ingelogd, kun je reacties plaatsen en gesprekken volgen.

Door in te loggen bevestig je dat je de Algemene Voorwaarden en Privacyverklaring van de EO hebt gelezen en begrepen.

Hulp nodig?

Check de veelgestelde vragen.

Uitgelichte afbeelding
© Shutterstock

Deze 5 Bijbelboeken verdienen meer aandacht

29 juli 2018 · 08:24

Update: 19 november 2024 · 16:09

Klaagliederen, Amos, Habakuk – het zijn Bijbelboeken die onder het stof verdwenen lijken te zijn. In Visie gaan vijf ambassadeurs deze zomer de barricaden op voor hun favoriete Bijbelboek.

‘Amos leert mij God beter kennen’

“Als ik Amos lees, leer ik God beter kennen," zegt Gert van de Weerd. "In dit Bijbelboek – tussen alle andere Bijbelboeken een van de zogenaamde kleine profeten – maakt Hij bekend wat Zijn plan is. Er staat in dat het einde verhaal is voor Israël en Juda, maar dat er aan het eind der tijden een keer ten goede komt. Amos legt uit wat er gaat gebeuren en daarbij noemt hij ook dingen die nu nog moeten plaatsvinden. Er komt iemand die de verbondsbreuk gaat helen. Volgens ons was dat Christus, maar ze wezen Hem af. Als dat niet lukt, zegt Amos, rest er een doemscenario voor Israël. 

Amos is volgens mij geen Bijbelboek uit voorbije jaren

Dit soort overwegingen passen niet in de leer van de meeste kerken. Toch heeft ook een rabbi het boek Amos zo uitgelegd. Hij zei: ‘Wij hebben het fout gedaan. Gods verbond is verbroken.’ Volgens hem krijgt Israël een herkansing. Tegelijk waarschuwt hij het volk ervoor dat er vervolgingen met veel slachtoffers komen als het zijn leven niet betert. Amos zegt dat de schapen van de bokken gescheiden worden en de ongelovigen gedood. Een rest van Israël beërft daarna het messiaanse rijk.
Amos is volgens mij dus geen Bijbelboek uit voorbije jaren. Het moet het volk Israël begeleiden tot het eind der tijden.” 

Gert van de Weerd (72) is eigenaar van Johannus Orgelbouw. Hij bestudeerde de afgelopen 36 jaar meerdere uren per dag de Bijbel en schreef acht verklaringen over de profeten. 

‘Judas is ook een tijdje afgehaakt’

“Verrassend aan de brief van Judas," betoogt Michel van Heijningen, "is dat de schrijver in vers drie uitlegt dat hij eerst een troostbrief wilde schrijven, maar dat het een brandbrief werd. Een bijzondere zin die ik ontdekte, is: ‘Houd vast aan Gods liefde.’ Eerder in de brief roept Judas zijn lezers op de juiste leer vast te houden en anderen te redden. Je kunt dit dus niet vrijblijvend lezen. Voor mij is de kernboodschap van dit boekje dat we alert moeten zijn op de leer, en waakzaam wanneer het gaat over het behoud van onszelf en van anderen.

We praten snel dingen goed die volgens de Bijbel eigenlijk niet kunnen

De gemeenteleden aan wie Judas schrijft – het is niet bekend wie dat zijn – misbruiken de genade van God ‘als voorwendsel voor losbandigheid’. De genade is een vrijbrief om maar raak te leven. In 2018 leven we niet meer zo los van de wereld als vijftig jaar geleden. Als ik dan deze brief lees, merk ik dat de schrijver ook mij aanspreekt. We praten snel dingen goed die volgens de Bijbel eigenlijk niet kunnen. De genade gebruik je dan als dekmantel.

Naast alle waarschuwingen geeft Judas mij ook reden tot hoop. Dat zit hem vooral in zijn eigen persoon. Hij stelt zich voor als ‘dienaar van Jezus Christus en broer van Jakobus’, maar hij is ook een broer van Jezus. In het evangelie lees je dat Jezus’ broers niet in Hem geloofden. Zelf is Judas dus ook een tijdje afgehaakt, maar later is hij er toch bij gekomen. Dat geeft zijn boodschap extra kracht.” 

Michel van Heijningen (42) is voorganger in de hervormde gemeenten Dorkwerd en Wijnjewoude. Vorig jaar maakte hij een serie preken uit het Bijbelboek Judas.

‘Habakuk vraagt het gewoon’

Habakuk is een fantastisch boek en het is ook nog eens lekker kort," stelt Nienke Boone. "Om het te begrijpen, moet je iets meer van de context weten waarin de profeet leeft. Een slechte koning heeft de macht in Israël. Hij rooft, doodt, en buit mensen uit. Daarom stuurt God de Babyloniërs op Zijn volk af. Ze gebruiken geweld en het volk lijdt onder hun onderdrukking. Habakuk vraagt aan God hoe dit kan. 

Het is een vraag die ik herken. Als ik onrecht zie, komen er allerlei vragen bij me op. Maar kun je daar God op bevragen? Habakuk doet het gewoon. Hij vraagt: ‘Hoelang moet ik nog om hulp roepen terwijl U niet luistert?’ en: ‘Waarom moet ik zo veel ellende meemaken?’ Deze directe manier van vragen maakt God niet boos; Habakuk krijgt antwoorden.

Als ik onrecht zie, komen er allerlei vragen bij me op

Habakuk weet dat God recht zal doen. Hij verwoordt dat mooi in vers 17 en 18 van hoofdstuk 3: ‘Al zal de vijgenboom niet bloeien, al zal de wijnstok niets voortbrengen, (...) toch zal ik juichen voor de HEER, jubelen voor de God die Mij redt.’ 

Van de zogenaamde kleine profeten is Micha de bekendste, vanwege de Michacampagne die gebaseerd is op Micha 6:8. Deze verzen vormen een mooie basis voor een Habakukcampagne. Het uitschreeuwen naar God én voor Hem juichen – Habakuk leert het me allebei.” 

Nienke Boone (26) werkt als projectleider bewustwording bij Woord en Daad. Ze zet zich in voor een rechtvaardige wereld.  

Mooie teksten zoeken in Klaagliederen

“Prachtige teksten staan er in Klaagliederen, maar je moet ze wel een beetje zoeken," erkent Andries Knevel. "Kijk maar naar Klaagliederen 3:22-23: “Genadig is de HEER: wij zijn nog in leven! Zijn ontferming kent geen grenzen. Elke morgen schenkt Hij nieuwe weldaden. – Veelvuldig blijkt Uw trouw!”

Klaagliederen 3 is het meest favoriete hoofdstuk van de vijf, als ik tenminste afga op teksten uit Klaagliederen die in meditaties en preken worden geciteerd. Omdat hoofdstuk 3 nogal afsteekt tegen de hoofdstukken 1, 2, 4 en 5, licht het extra fraai op. In de andere vier hoofdstukken van Klaagliederen wordt vooral – inderdaad – geklaagd. Het zijn heftige teksten, waarin de ondergang van het rijk van Juda in 586 wordt beweend, en waarin God voor een deel de schuld krijgt. 

In dit boekje vind je de mens in zijn naaktheid en God in Zijn grootheid

Als je de gedichten in de hoofdstukken 1, 2, 4, en 5 leest, raak je onder de indruk van het enorme leed dat het volk van Juda is aangedaan. Tegelijk mis je ook wel een beetje een besef van ‘schuld’ bij hen. En dan opeens is er dat gedicht in Hoofdstuk 3. Eigenlijk zou je eerst de andere vier gedichten in Klaagliederen moeten lezen. Donker en depressief zijn ze, met nauwelijks enig uitzicht. 

Klaagliederen 3 is een geloofshoofdstuk, zoals er meer hoofdstukken in de Bijbel staan waarin een verlossing wordt geprofeteerd terwijl er nog niets te zien is. Misschien moet ik zeggen: in dit boekje vind je de mens in al zijn naaktheid en God in al Zijn grootheid.”

 Andries Knevel (66) is EO-presentator en theoloog.

‘God gaat Job boven de pet’

“Helemaal onbekend is het Bijbelboek Job niet," geeft Elsbeth Gruteke toe. "Maar zeg nu eerlijk: wat weet je meer van Job dan dat hij alles verloor? Wist je ook dat Job een prachtig Hebreeuws gedicht is dat ons allerlei vragen voorhoudt die nog altijd hoogst actueel zijn? Dat hij ons iets vertelt over wie God is? Mijn enthousiasme voor Job is de afgelopen tijd flink aangewakkerd.

Dat heeft alles te maken met wat hij ons te zeggen heeft. Het verhaal van de man die door een weddenschap tussen God en de Satan alles verliest, maar aan het einde van het verhaal twee keer zo rijk is, gaat over een belangrijke vraag. Kunnen wij belangeloos in God geloven? Geloven wij in God omdat Hij ons zegent of geloven we in Hem omdat Hij God is? Job en zijn vrienden proberen Hem te vangen in een zelfbedacht systeem dat ervan uitgaat dat God op een duidelijke manier handelt. Iedereen die goed doet, wordt gezegend – iedereen die slecht is, wordt gestraft. 

Kunnen wij belangeloos in God geloven?

Job ontdekt dat God zich niet laat vangen in dit soort menselijke, onbarmhartige bedenksels. God neemt Job mee op een reis door de kosmos. Daarna moet Job erkennen dat God hem boven de pet gaat. Hij buigt en erkent dat God God is en hij een mens. Job blijkt de weddenschap trouwens goed te hebben doorstaan. Hij gelooft in God om wie Hij is, niet om wat Hij geeft.”

Elsbeth Gruteke is predikant van de Protestantse Gemeente van Zeewolde en radiopresentator van de EO. 

Beeld: Shutterstock

Deel dit artikel: