Durf naar de ander om te kijken
In de vierde uitzending van ‘Soep, Sores en Soelaas’ zien we het verhaal van Hans. Inmiddels gaat het goed met hem, maar een tijdje geleden was dat minder. Na het overlijden van zijn vrouw voelt hij zich overweldigd en raakt hij het overzicht kwijt. Hij begint overlast te veroorzaken en voelt zich bedreigd door buurtbewoners. Hans is niet de enige: Verwarde personen zijn steeds meer onderdeel van het straatbeeld. Elk jaar komen er zo’n 100.000 meldingen bij politie, ambulancedienst en het Leger des Heils. Volgens ervaringsdeskundige Toon Walravens begint het probleem vaak al vóór dit soort meldingen.
“Iemand met onbegrepen gedrag op straat was ooit misschien eenzaam in huis”
Toon was ooit zelf verward, of zoals we het voor de juiste beeldvorming beter kunnen noemen: Hij toonde ‘onbegrepen gedrag’. Nu leidt hij toekomstig hulpverleners op en samen met andere experts denkt hij mee, hoe we mensen met onbegrepen gedrag beter kunnen ondersteunen. “Iemand met onbegrepen gedrag op straat was misschien ooit eenzaam in huis, begon tegen zichzelf te praten en ging later de buren en anderen ontlopen. In die situatie heb ik zelf ook gezeten. Als we al eerder naar de ander omkijken kunnen we sommige situaties al eerder ondersteunen.”
“Als hulpverlener ben je meer dan alleen een vriendelijk gezicht”
Het verhaal van Hans is een goed voorbeeld van iemand die op tijd is opgevangen. Door de overlast die hij ’s nachts met zijn muziek veroorzaakt, moet hij zijn woning uit. Iets wat hem nog meer het gevoel geeft dat hij er alleen voor staat. Juist op dat moment neemt zijn begeleider Remon de tijd om hem te helpen met verhuizen; Hij geeft Hans daarmee het gevoel dat hij gehoord en geholpen wordt. “Als hulpverlener ben je meer dan alleen een vriendelijk gezicht. Je zoekt die opening om de ander te bereiken en vervolgens te ondersteunen zonder boven diegene te staan.” Zo licht Toon toe.
Papieren tijger
De wet ‘verplichte GGZ’ moet ervoor zorgen dat mensen die in een verwarde toestand of crisis verkeren en een gevaar beginnen te vormen voor zichzelf en anderen, indien nodig gedwongen kunnen worden om hulp te ontvangen. De wet stimuleert dat die hulp vanuit huis wordt geregeld, hoewel dat in sommige gevallen niet kan. Er is veel kritiek op de wet gekomen; Het zou leiden tot gevaarlijke situaties voor hulpverleners en een bureaucratische werking hebben. Toon beaamt de complexiteit van de wet, maar hij ziet ook de waarde ervan: “Het is een papieren tijger, vol protocollen die je de creativiteit als hulpverlener regelmatig ontnemen. Maar als je kijkt naar het idee erachter, dan is het initiatief goed te begrijpen. Door iemand in zijn bekende omgeving te houden kun je de zorg verdelen over de hulpverlener en gemeente met ondersteuning van naasten. Eerder werd iemand opgenomen tot hij stabiel was, vervolgens teruggezet in de oude situatie; en kon de ellende opnieuw beginnen. Daar is niet iedereen mee geholpen.”
“Het is zo belangrijk dat mensen zich gehoord voelen”
De situatie in Nederland is volgens Walravens aan het verbeteren. “Maar we zijn er nog lang niet. Er worden steeds meer specialisten opgeleid. Onder andere vanuit de GGD zijn er mensen die signalen uit de buurt nalopen, die kijken zorgvuldig hoe het met iemand gaat. Met alle methodieken, protocollen en theoretische kennis produceren we geen gram liefde. Juist als maatschappij zouden we een deel kunnen opvangen. Door te bellen, een kopje koffie te drinken en contact te maken, ook wanneer dat moeizaam gaat is het zo belangrijk dat mensen zich gehoord voelen. Tegenwoordig kunnen we onszelf online altijd voorzien van allerlei gemakken en lijken we daarmee gelukkig te zijn. Het signaal van groeiende eenzaamheid gaat daar recht tegenin. Juist als we oog voor elkaar houden kunnen we meer bereiken voor de ander én onszelf.
