Een goede God is weinig overtuigend

Dit is de moeder van alle argumenten tegen God. Hoe kan een christen geloven dat God tegelijk goed is en almachtig? Hoe kan God goed zijn en niet ingrijpen, terwijl miljoenen Joden werden vermoord in gruwelijke concentratiekampen? Hoe kan het dat het kwaad wel in de schepping lijkt geweven: de leeuw doodt de gazelle? En, dichterbij, hoe kan een goede God mensen laten sterven aan kanker?

Niet lang geleden keek ik de film Manchester by the sea, die bij de laatste Oscars nog in de prijzen viel. Ergens halverwege [spoiler alert] loopt de hoofdpersoon – vader van drie kleine kinderen – in een kille nacht terug naar zijn huis. Dan ziet hij vlammen. En de brandweermannen die zijn schreeuwende vrouw het huis uit slepen. De vrouw die schreeuwt om haar kinderen die niet meer kunnen worden gered. Sinds ik vader ben, kan ik dit soort scènes emotioneel nauwelijks aan. Hoe kun je verder leven als dit gebeurt? En waarom laat God dit gebeuren? Want dit gebeurt. Elke dag misschien wel.

Zwijgen
De diepte van deze vraag over God en het kwaad maakt woorden of argumenten al gauw te veel. Al eeuwen worstelen mensen met deze vraag. Het boek Job is misschien wel de oudste – ook Job verloor zijn kinderen. En het beste wat zijn vrienden deden, was zwijgen. Toen ze begonnen te praten, werd de ellende alleen maar groter.

Vernuftig redeneren
Daarom ben ik sceptisch over tegenargumenten. Er zijn boeken genoeg die dit proberen. Slimme mensen te over die vernuftig redeneren om te laten zien dat dit wel kan kloppen. Mij overtuigen ze niet. Ik denk dat er geen antwoord is op deze vraag. Ik weet niet waarom God dit toe laat. Ik snap er niets van. Het klopt niet.

Klinkt vreemd
Er is nog een vrouw in de bijbel die haar kinderen verloor. Naomi, de schoonmoeder van Ruth. Ze is ook een soort Job. Alles kwijt: haar man, haar zoons, haar status, haar geld. Zij zegt dan iets wat ons misschien wat vreemd in de oren klinkt: ‘De Heer heeft zich tegen mij gekeerd’ (Ruth 1:13).

Onverwoestbaar baken
Op de een of andere manier helpt mij dit. Het heeft iets troostends. Het zijn niet de woorden van Jobs vrienden: ‘Het is jouw schuld.’ Het zijn ook niet de woorden van de moderne vrienden van Job die zeggen: ‘God zal dan wel niet bestaan.’ Die woorden helpen niet. De eerste beladen je met schuld, de tweede maken je hopeloos. Maar Naomi heeft God nog. Als een soort onverwoestbaar baken. Ze heeft nog iets om tegen te schreeuwen. ‘Mijn God, mijn God, waarom hebt U mij verlaten?’ Het zijn geen woorden die iets uitleggen of goed praten. Het zijn woorden die God God laten zijn en de pijn de pijn. Het zijn woorden die zwijgen.