Ga naar submenu Ga naar zoekveld

Film ‘Les invisibles’: wat waardeloos lijkt, blijkt kostbaar

In deze wereld heb je zo nu en dan enorm behoefte aan verhalen van hoop en liefde. Jaap-Harm stuitte op zo’n verhaal in de bioscoop. 'Les invisibles' is een humoristisch warm eerbetoon aan mensen die anders onzichtbaar zouden blijven.

Deel:

Van de vrouw op crocs en met een bruin gebit wil ik best – als ik contant geld op zak heb – een Straatkrant kopen. En de man in z’n jaren 80-jas met woeste baard kan rekenen op een kleine bijdrage voor een overnachting als hij daarom vraagt. Nou ja, meestal dan. Als ik ze niet op tijd heb kunnen ontwijken, want anders mijd ik zulk contact graag als de pest. 

Gevoelens van ongemak duiken op. Geef ik echt om die ander of koop ik mijn schuldgevoel af? Helemaal plaatsen kan ik het niet. Misschien is het dit: ik ken deze mensen niet. Die ander heeft geen gezicht, krijgt niet echt gestalte en hoe zou ik me kunnen verhouden tot zo iemand? Waarschijnlijk is het precies dat wat regisseur Louis-Julien Petit wil uitdrukken met de titel van zijn film Les invisibles. Die daklozen zijn de onzichtbaren van onze maatschappij. Daar kun je niks mee en als je maar lang genoeg volhoudt, hoef je er ook niks meer mee. 

Bruin gebit, woeste baard

Juist daarom is Les invisibles zo’n prachtige en waardevolle film. Daklozen, dat is geen categorie waarin je mensen kunt onderbrengen om ze vervolgens te vergeten. Nee, daklozen zijn unieke individuen met hun eigen dromen en verlangens. Hun eigen verhaal. Alsof je op de achterkant van een vodje een schets van Van Gogh ontdekt. Dat wat je geen blik waardig wilde gunnen, blijkt kostbaar. 
Wie alleen ‘de dakloze’ ziet, loopt het gevaar dat schijnbaar waardeloze vel bij het oud papier te leggen. Wie oog krijgt voor ‘de mens’, weet dat zulk gedrag in elk opzicht dom zou zijn. Achter de crocs en het bruine gebit, de woeste baard en de jaren 80-jas gaat zo’n uniek mens schuil. En maar weinigen zullen willen ontkennen dat ieder mens intrinsiek waardevol is. 

Zonder overdreven vroom over te willen komen, zou ik willen stellen dat ieder mens zoveel waard is als een Van Gogh, omdat daarin iets van God zelf oplicht. In een van de herberijmingen die Psalmen voor Nu maakte van de psalmen staat de zinsnede ‘O HEER, onze Heer, Uw handtekening staat prachtig onder heel de wereld. U hebt de mens een ereplaats gegeven. Bijna aan God gelijk, zo mag hij leven.’ In theorie geloof ik dat, in de praktijk kan ik nog een hoop leren op dat gebied en Les invisibles hielp me daarbij.

In het nauw 

Centraal in de film staat een opvang voor dakloze vrouwen. Elke dag zijn ze daar welkom voor een douche en een dak boven hun hoofd. Het is een bont gezelschap. Jong en oud, met verschillende huidskleuren en allerlei achtergronden. Het probleem is alleen dat de maatschappelijk werksters niet slagen de doelen te bereiken die nodig zijn om in aanspraak te blijven komen voor subsidie. Er moet gere-integreerd worden. De vrouwen moeten terug de maatschappij in. Als dat bij meer van negentig procent van hen niet het geval blijkt te zijn, dreigt het sluiten van de subsidiekraan. In dat geval moeten de vrouwen naar een andere opvang, zo’n vijftig kilometer verderop. Maar hoe zou dat kunnen, als ze geen auto hebben of geld voor de bus? 

De vrouwen raken nog verder in het nauw als het tentenkamp waar ze ’s nachts verblijven schoongeveegd wordt door de politie. De leiding van de dagopvang besluit tot een noodgreep. Tegen de regels in organiseren ze een plek waar de vrouwen dag en nacht kunnen verblijven. Tegelijkertijd zetten ze vol in op manieren hun cliënten weer een zichtbare plek in de maatschappij te geven. Het is daar dat de daklozen van flat characters steeds meer round characters worden. (tekst gaat verder onder de video)

De weergave van deze video vereist jouw toestemming voor social media cookies.

Toestemmingen aanpassen

Betere wereld boven persoonlijk geluk

Centraal hierin staan, wat mij betreft, de maatschappelijk werkster Audrey en de dakloze vrouw Chantal. De eerste geeft zich met hart en ziel voor haar werk en houdt daardoor amper tijd over voor een privéleven. De idealist die een betere wereld voorrang geeft boven persoonlijk geluk. 

De tweede is de goudeerlijke vrouw die enkel zichzelf kan zijn. Daar heeft ze geen opleiding voor nodig. Wat ze wel heeft zijn twee rechterhanden. Scooters, wasmachines, broodroosters: wat het ook is, Chantal repareert het. Een ideale uitgangspositie voor het vinden van een baan, ware het niet dat Chantal steeds doodleuk vermeldt dat ze dit geleerd heeft in de gevangenis. Waar ze zat omdat haar man haar sloeg, wat ze niet langer kon verdragen waarna ze hem doodsloeg. 
Een opgepoetste versie van haar leven komt niet over haar lippen. Liever eerlijk werkloos, dan met een leugentje om bestwil een baan in gerommeld. Het is een pijnlijke tragiek in zulke droge en liefdevolle humor verpakt dat je lacht, terwijl je eigenlijk zou moeten huilen. 

Les invisibles is een eerbetoon 

Hoe het verhaal zich verder ontwikkelt, kun je het beste zelf gaan bekijken. Les invisibles geeft prachtig zicht op de levens van de vrouwen en doet dat met veel humor. Dat kun je plat vinden of afleidend van waar het echt om gaat, maar ik kan er niets anders in zien dan een eerbetoon aan mensen die anders onzichtbaar zouden blijven. Het feit dat de meeste rollen geacteerd worden door vrouwen die zelf op straat leven of geleefd hebben, sterkt me in die gedachte. Dit is geen goedkoop effectbejag, maar medemenselijkheid in de vorm van een film. 

Met als een van de hoogtepunten een scène tegen het eind van de film. Opnieuw worden de vrouwen weggestuurd van een plek waar ze tijdelijk verbleven. Buiten staat de bus te wachten waarin ze afgevoerd zullen worden. Een lange rij matrassen vormt de verbinding tussen het gebouw waar ze woonden en die bus. Aan weerszijden staan politie-agenten opgesteld om alles in goede banen te leiden. Een vernederende afgang op het eerste gezicht, totdat blijkt dat Les invisibles er een catwalk van maakt. Dit zijn geen onzichtbare daklozen, maar zichtbare modellen. Vrouwen die gezien mogen worden. Met een opgeheven hoofd bewandelen ze de route die voor hen is uitgestippeld. Niemand kan hen meer hun waardigheid ontnemen. Laat de camera’s maar flitsen. Applaus. Hier zet God zijn handtekening onder.

Nu in de bioscoop: Les Invisibles | tragikomedie | Regie: Louis-Julien Petit| Met: Patricia Mouchon, Khoukha Boukherbache, Bérangère Toural, e.a. 

Geschreven door

Jaap-Harm de Jong

--:--