Filmrecensie: 'Hallelujah: Leonard Cohen, A Journey, A Song'

Ironisch, want aanvankelijk was ‘Hallelujah’ een flop. Het album waarop de song verscheen, Various Positions (1984), werd door zijn platenmaatschappij afgewezen en uiteindelijk zonder publiciteit uitgebracht. Pas na een jaar of tien groeide ‘Hallelujah’ uit tot een hit, dankzij (mooier gearrangeerde) coverversies van zangers als John Cale en Jeff Buckley.

De documentaire Hallelujah: Leonard Cohen, A Journey, A Song (nu online te huur) onderzoekt de ontstaansgeschiedenis van het nummer, en de impact ervan. Cohen-fans zullen het meeste al wel weten, maar voor wie het lied beter kent dan de vertolker, is het een mooie introductie.

Naast de melodie is het natuurlijk vooral de mysterieuze tekst van ‘Hallelujah’ die intrigeert, vol Bijbelse verwijzingen, maar ook somber en erotisch geladen. Waar gáát het nou allemaal over? Waarom raken zo veel mensen ontroerd door die gefrustreerde lofzang, zozeer zelfs dat hij veelvuldig klinkt tijdens bruiloften en begrafenissen? Cohen kon het zelf ook niet helemaal verklaren. Hij had er in ieder geval wel heel hard zijn best op gedaan: na jarenlang schaven had hij ten slotte wel 150 coupletten geschreven. Live introduceerde hij vaak hele nieuwe stukken – sommige expliciet religieus, andere juist heel menselijk, over liefdesverdriet en seks. Die combinatie van het aardse en mystieke, toch vrij uniek in de popmuziek, typeert eigenlijk zijn hele oeuvre.

Cohen was zijn leven lang een spirituele zoeker. Hij was een gelovige Jood, maar leefde bijvoorbeeld ook een poos in een zenklooster. In een citaat vat hij zijn geestelijke reis – én de inhoud van het lied – mooi samen: “Je kijkt om je heen en ziet een wereld die ondoorgrondelijk is. Als reactie kun je je vuisten ballen of halleluja zeggen. Ik doe het graag allebei.”