Filmtip: Bonhoeffer als actieheld?

Dat belooft niet direct veel goeds. Dietrich Bonhoeffer (1906-1945) staat weliswaar bekend om zijn verzet tegen het naziregime, maar was ook een uitgesproken pacifist, die worstelde met de vraag of geweld ooit geoorloofd is. Zet deze film hem nu neer als een soort actieheld, die moorden pleegde voor de goede zaak?

Dat blijkt gelukkig mee te vallen. Het verhaal is dik aangezet en hier en daar flink speculatief, maar lijkt de geschiedenis ook weer niet ál te veel geweld aan te doen. We krijgen eerst wat vormende momenten mee uit Bonhoeffers jeugd: hij groeit op in een liefdevol gezin, heeft een hechte band met zijn tweelingzus, verliest een oudere broer in de Eerste Wereldoorlog. Dan spoelen we vooruit naar een bezoek dat hij als student brengt aan de VS, waar hij geïnspireerd raakt door het activisme van de Afro-Amerikanen. Eenmaal terug in Duitsland gaat Bonhoeffer zich steeds feller uitspreken tegen het oprukkende fascisme. In de oorlog raakt hij betrokken bij het verzet, en zelfs bij een complot om Hitler om te brengen. Uiteindelijk, kort voor de bevrijding, wordt hij gedood in een concentratiekamp.

Die sensationele poster en ondertitel zullen we maar toeschrijven aan een overijverig marketingteam. Zo bont maakt de film zelf het dus niet. Toch is het best begrijpelijk dat de makers veel kritiek hebben gehad, onder meer van Bonhoeffers nabestaanden. Want subtiel wordt het allemaal niet gebracht. De zeer Amerikaanse stijl van het drama is tot daaraan toe, maar dat Bonhoeffers complexe theologie wordt gereduceerd tot wat simpele oneliners is echt wel pijnlijk.

Als biografische introductie is Bonhoeffer heus geen onaardige film. Een aantal scènes, zeker tegen het slot, is oprecht ontroerend. Voor oningewijden is het alleen wel aan te raden om na afloop nog wat extra onderzoek te doen naar de theoloog en zijn opvattingen.

Bonhoeffer
Regie: Todd Komarnicki. Met o.a. Jonas Dassler en Moritz Bleibtreu. Kijkwijzer: 12 (geweld, taal, discriminatie) Nu in de bioscoop.