Ga naar submenu Ga naar zoekveld

‘Geef je kind én jezelf ruimte’

Ga de strijd aan tegen perfectionisme

Nederlandse kinderen groeien op in een complimentenmaatschappij. Ze worden voortdurend geprezen om hun prestaties. Daarmee leggen we onbedoeld de lat hoog. En dat kan leiden tot een ongezonde vorm van perfectionisme.

Deel:

Er worden steeds hogere eisen gesteld aan kinderen,” vertelt Ina Kamsteeg. Ze is orthopedagoog en werkzaam bij de christelijke GGZ-instelling Eleos. “Zowel in het onderwijs als in het gezin.” Volgens Ina is de hang naar perfectie groot en hechten ouders steeds meer aan goede prestaties op school en in hobby’s. Kinderen voelen al die verwachtingen haarfijn aan. Voor sommigen is dat geen probleem. Maar als het kind er gevoelig voor is, kan het zomaar faalangst ontwikkelen. Ze durven ergens niet meer aan te beginnen omdat ze bang zijn dat het niet goed genoeg zal zijn. “Je ziet het zowel bij jongens als bij meisjes,” zegt Ina. “Maar bij meisjes komt perfectionisme makkelijker aan het licht. Zij uiten het door zich terug te trekken en te huilen. Jongens vertonen eerder negatief gedrag. Ze worden baldadig, waardoor de aandacht uitgaat naar het gedrag in plaats van het onderliggende probleem.”

Complimentenmaatschappij
Steeds maar complimenten geven, is een van de manieren waardoor perfectionisme of faalangst getriggerd wordt. Ina heeft het over een heuse ‘complimentenmaatschappij’: “Complimenten geven is op zichzelf goed. Maar veel positieve opmerkingen zijn gericht op prestaties. Ouders zeggen dan: ‘Die goal die jij maakte, was fantastisch!’ Terwijl een compliment over het proces een veel positievere uitwerking heeft: ‘Wat hebben jullie leuk samen gesport!’ Natuurlijk mag je als het bijvoorbeeld gaat om school bepaalde verwachtingen hebben, maar zorg dat je daarin de balans vindt.” 

Laat het misgaan
Helemaal voorkomen dat je kind perfectionistisch wordt, kan volgens Ina niet. “Het kan ook gewoon genetisch zijn.” Maar je kunt je kind wél helpen. Het belangrijkste is dus om niet te pushen. Maar ook het wegmoffelen van faalervaringen is niet goed voor ze. Een voorbeeld: een kleuter bouwt een blokkentoren die genadeloos dreigt om te vallen. Veel ouders zijn dan geneigd in te grijpen zodat de toren toch blijft staan. Maar volgens Ina moet je het juist laten misgaan. “Bespreek daarna wat er gebeurde en laat je kind het nog een keer proberen. Zo leert het dat het niet erg is als dingen niet lukken.”
Het belangrijkste is volgens de orthopedagoog dat je je kind accepteert zoals hij is, en niet om wat hij doet. “Wanneer je dat uitstraalt, kan dat heel veel ontspanning en zelfvertrouwen geven.” Als ouders zelf perfectionistisch zijn, moeten ze extra oppassen, erkent de orthopedagoog. De eigen prestatiedrang kan gemakkelijk overgedragen worden op de kinderen. Het kan verleidelijk zijn om die powerpointpresentatie waar je kind een paar uur aan gewerkt heeft, nog nét wat perfecter te maken. 

Ad-geloven-portal-liggend
‘Perfectionisme kan een boost geven maar ook verlammen’ 

Supermoedersyndroom
Carianne Ros is christentherapeut en personal coach en ziet in haar praktijk veel ouders die zelf worstelen met perfectionisme. “Perfectionisme kán je een enorme boost geven en je helpen heel veel uit jezelf te halen. Dat is mooi. Maar het kan je ook verlammen.” Dat gebeurt volgens haar als er een negatieve ondertoon is. “In onze westerse maatschappij móéten we presteren. Zeker moeders kunnen daar last van krijgen. Dat komt omdat zij meestal relationeler ingesteld zijn dan mannen en vaker de neiging hebben te pleasen. Ik noem dat wel het ‘supermoedersyndroom’ en het is absoluut een vorm van perfectionisme.” Carianne beschrijft de ‘supermoeder’ als een vrouw met een gezin en een baan, die elke week wil sporten, haar vrienden en familie regelmatig opzoekt en een taak in de kerk en op school heeft. En dan hebben we het nog niet eens over het bijhouden van alle social media-contacten en andere informatiestromen. De supermoeder wil al die taken perfect doen. Ze legt de lat voor zichzelf heel hoog. “Dan leef je in een heel snel tempo. Als blijkt dat je niet alle ballen hoog kunt houden, kan dat een enorm gevoel van falen geven.” Volgens de coach heeft dat zeker effect op de opvoeding. Want vaak moet het hele gezin mee in die prestatiedrang.

Geef je kind ruimte
Carianne: “Perfectionistische ouders zouden zichzelf deze vraag moeten stellen: ‘Gun ik het mijn kind om te ontspannen en gewoon wat te klooien?’ Want niet alles hoeft nut te hebben. Kijk eens goed naar je zoon of dochter. Welke talenten heeft hij of zij? Laat je kind die talenten in eigen tempo ontwikkelen. Geef je kinderen én jezelf ruimte.” 

Tekst: Arenda Vermeulen 
Beeld: Kalma Design 

--:--