Ga naar submenu Ga naar zoekveld

Giovanca Ostiana: ‘Door gospel kun je contact maken met God’

'Gospel is altijd positief'

Black gospel is méér dan een koor met donkere mensen in lange jurken. De muziek staat aan de basis van een rijke muziekgeschiedenis, verbindt, geeft kracht én is een middel om contact te maken met God – dat stelt zangeres en presentatrice Giovanca Ostiana. In de EO-podcast ‘Searching for the Soul’ gaat ze met haar collega Henk van Steeg op zoek naar de ziel van black gospel.

Deel:

Bij Giovanca Ostiana (43) thuis staat vrijwel altijd gospelmuziek op – af en toe afgewisseld met Kinderen voor Kinderen voor haar dochtertje. “Gospel zorgt voor een bepaalde vibe”, vertelt Giovanca. “Voor je ziel, maar ook in de ruimte. Het is altijd hoopvol. Ik luister het ’s ochtends en als ik naar bed ga. Vaak Afrikaanse gospel, van die heel ritmische – dan gooien we er dansjes op los.”

Het ontstaan van gospel

Gospel – afgeleid van good spell, wat goed nieuws betekent – is een genre binnen de christelijke muziek. Binnen gospel zijn er allerlei smaken zoals country, blues, traditioneel, modern, black en niet-black gospel. Waar black gospel vooral bekendstaat als vaak vrolijke, oppeppende muziek, heeft het een pijnlijke afkomst: het ontstond in de slaventijd.

“Mensen in de slavernij zongen op de plantages spirituals over hun pijn en wanhoop. Het nummer Ain’t But Me Onegaat bijvoorbeeld over dat ze startten met z’n negenen en er uiteindelijk maar één iemand overbleef. Er ontstond in die tijd een soort verzetsbeweging, Underground Railroad, met mensen als de ontsnapte ex- slavin Harriet Tubman, die andere slaven hielpen ontsnappen van het zuiden van de VS naar het noorden en uiteindelijk Canada. Nummers als Go Down Moses en Wade in the water werden toen gezongen om contact te houden, als een soort codetaal: ‘zo laat moet je bij die uitkijkpost zijn.”

Op een gegeven moment maakten slaven kennis met het geloof van de slaveneigenaar, veelal het christendom. Daar namen de slaven hun eigen tradities in mee. Zo ontstaat het soort gospel dat lijkt op wat we nu kennen, qua geluid en type zang. Langzaam werd het een manier om je geloof te uiten, maar bepaalde nummers blijven altijd die ziel behouden van wat er vroeger is gebeurd.”

Liefde voor gospel

Giovanca weet niet anders dan dat er gospel in huis wordt gedraaid. “Mijn vader was groot muziekfan. Hij had ríjen met cassettebandjes en lp’s. Als je ‘s avonds laat naar het toilet ging en je zag een lampje branden, was hij nog met plakkertjes bezig cassettebandjes te archiveren. Hij luisterde naar Aretha Franklin, Mahalia Jackson en The Blind Boys from Alabama.”

In Victory Outreach ontdekte ik waar het geloof echt voor bedoeld is: voor iedereen, zonder oordeel

“In de kerk zongen we Glorieklokken – later Opwekkingsliederen – maar dat typeerde ik niet als gospel. Rond mijn vijftiende vond ik dat het allemaal wat ‘opgespicet’ kon worden en ging ik met mijn tante en nichtjes naar de Victory Outreach-kerk, midden in Amsterdam. De kerk ving daklozen en verslaafden uit de buurt op. In de dienst kon je zo naast iemand zitten met een dranklucht en urine aan zijn broekspijpen. Daar ontdekte ik waar het geloof echt voor bedoeld is: voor iedereen, zonder oordeel. Door de ambiance en het gospelkoor – waarin ooit ook Berget Lewis zong – leek het net New York, ik voelde me té hip. In die tijd ontwikkelde ik m’n eigen gospelsmaak en luisterde ik veel naar The Clark Sisters, DC Talk en The Winans.”

Bovennatuurlijke muziek

“Muziek kan veel doen: troosten, verbinden, oppeppen, resoneren met hoe groepen mensen zich voelen. Maar gospel is ook een communicatiemiddel met God. Als je even de woorden niet weet om te bidden, kun je door gospel – vaak Bijbelteksten en gebeden – te luisteren of te zingen, contact maken met God. Ik denk dat mensen niet helemaal beseffen hoe krachtig dat kan zijn.

Berget Lewis zei in de podcast: ‘Als je een nummer als I rather have Jesus than silver and gold zingt, maar het niet meent, dan hoor je dat.’ Je moet een bepaalde overtuiging hebben, wil gospel aankomen. Gospel is naar boven gericht, dan krijg je als het ware bovennatuurlijke muziek. Seculiere artiesten proberen dat soms te evenaren, maar het zal nooit hetzelfde klinken. Denk aan Amazing Grace door Aretha Franklin. In de gospel krijg je akkoorden, intervallen en stemmen waarvan muziekdocenten en musicologen zouden zeggen: ‘Technisch gezien klopt het niet, maar het is geniaal.’ Omdat je helemaal loslaat wat voor de mens is bedoeld en je boven jezelf uitstijgt, gaan ‘foutjes’ bijna meesterlijk klinken.”

Verschillende beleving

“Net als bij andere muziekgenres heeft gospel voor iedereen een andere uitwerking. Henk (van Steeg, medepresentator van de podcast, red) en ik zijn ongeveer even oud en lezen uit dezelfde Bijbel, maar hebben een verschillende achtergrond, waardoor we heel anders naar gospelnummers luisteren. Gekleurde mensen uiten zich van nature op een andere manier, die je ook ziet als ze een feestje vieren of verdriet verwerken. Dat nemen ze mee in gospel.”

Ik zou iedereen gunnen om te voelen wat ik voel bij gospel, maar je kunt het niet afdwingen

“Ik denk dat het heel Nederlands is om lastig in vervoering te kunnen raken. Binnen bepaalde kaders durven mensen zich wel heel erg te uiten – zoals tijdens een voetbalwedstrijd – maar over het algemeen is het toch ‘doe maar normaal, dan doe je al gek genoeg’. Stel dat een voorganger twee keer dezelfde dienst houdt over Psalm 23, in Brooklyn en op de Bijbelbelt. In New York zitten mensen op dat moment misschien wel huilend op hun knieën, op links wordt iets geschreeuwd en op rechts begint iemand te zingen – en op de Bijbelbelt zit iedereen waarschijnlijk muisstil te luisteren. Het een is niet beter of heiliger dan het ander. Het wordt op een andere manier beleefd. Dat vind ik ontzettend interessant.

Giovanca Gospel

Ik zou het iedereen gunnen om te voelen wat ik voel bij gospel, maar je kunt het niet afdwingen. Laatst zei de taxichauffeur: ‘Ik heb nooit een stap in de kerk gezet, maar ik kan enorm van gospel genieten’. Dat vind ik alleen maar mooi. Geloof komt door het horen van het Woord en in gospel zit vaak het Woord. Het luisteren naar die positieve boodschappen moet ergens z’n vruchten afwerpen. Van gospel is nog nooit iemand slechter geworden.”

Gospelalbum Giovanca

Giovanca is iedere dinsdag te zien als EO-presentatrice bij talkshow OP1, een rol die ze met overtuiging vervult, maar zingen is toch haar eerste liefde. “Op het moment dat covid-19 de boel overnam, zat ik volop in een tour. Ik kan niet wachten om weer op de bühne te staan. Op het podium ben ik de meest zorgeloze en echte versie van mezelf.

Ik heb altijd gedacht dat ik geen gospel kon zingen, omdat ik daar het type stem niet voor heb. Dat laat ik nu pas een beetje los, mede door nieuwe gospelartiesten als Jonathan McReynolds. Het gaat niet meer om wat voor stemgeluid je hebt. Wat mij betreft hebben we het ook niet meer over black gospel en niet-black gospel, maar gewoon over gospel. Ik vind het nu kleuroverstijgend. Het is wel gaan kriebelen om een eigen album te maken. Wie weet!”

Gospel als lifestyle

Tot die tijd kan ze haar liefde voor gospelmuziek kwijt in de podcast Searching for the Soul, waarin ze samen met Henk van Steeg in gesprek gaat met bekende namen uit de gospelwereld zoals Berget Lewis en Shirma Rouse. “Ik wil mensen laten zien dat gospel niet een of ander gimmickgenre is, maar ook een overtuiging en lifestyle. En ik wil meegeven dat je er niet altijd een of ander hoogstaand gebed uit hoeft te gooien om contact te maken met God. Het kan soms ook laagdrempeliger, door gospel te zingen of op te zetten. Gospel gaat nooit over ‘we gaan met z’n allen naar de Filistijnen’, het is altijd positief. Het komt goed, je bent niet alleen.”

Een van haar favoriete nummers is Running to You van Todd Dulaney. “Wat er ook gebeurt, ik zal altijd mijn weg naar U vinden, is de boodschap. Ik doe veel met m’n verstand, de lat ligt ontzettend hoog voor mezelf. Dan vergeet ik soms dat ik het bij Hem mag neerleggen. Dit nummer is een reminder. Het is niet altijd makkelijk, maar ik houd mijn blik op U gericht.”

Lees ook: Jonny dient God met zijn jazzmuziek

Luister hier naar the podcast Searching for the Soul. Meteen gospelmuziek opzetten? De podcast stelde een eigen Spotify-afspeellijst samen met de mooiste gospelnummers.

Foto: Anne-Marie Kok (Focus74)

Geschreven door

Eline van Lindenberg

--:--