Ga naar submenu Ga naar zoekveld

Hoe goed ken jij je mobiele telefoon?

Een blik achter de schermpjes

We staan ermee op, en gaan ermee naar bed. We vertrekken nooit van huis zonder en denken tientallen keren per uur aan hem: onze telefoon. Maar hoe goed kennen we hem eigenlijk? Visie ontleedt de telefoon.

Deel:

Voor een goudmijn hoef je niet per se de wereld rond te reizen, want hoeveel oude mobiele telefoons liggen er niet bij jou op zolder te verstoffen?

Goudmijn in je broekzak

Telefoontjes zitten vol grondstoffen, zoals koper, zilver en… goud! In iedere telefoon zit zo’n anderhalve euro aan goud, en uit het goud van tweehonderd telefoons kun je zelfs een ring maken. Klein detail: je haalt het er niet zomaar uit: het goud zit in dunne laagjes op de koperbedrading in de chips, omdat het goed geleidt, niet op andere metalen reageert én niet roest.

Tegelijkertijd voorspellen experts dat koper, zilver, boor en goud in de komende honderd jaar op kunnen raken. De oplossing? Recyclen. Elk jaar worden er nu wereldwijd twee miljard telefoons geproduceerd. Dat betekent dat we elk jaar net zo veel telefoons moeten recyclen. Helaas halen we dat bij lange na nog niet: volgens de Nederlandse organisatie Closing the loop ligt het recyclingpercentage op dit moment rond de twintig procent. Sterker nog: misschien is er inmiddels al meer goud boven de grond te vinden – in onder andere elektronica – dan dat er nog onder de grond zit. Recycling wordt daarom ook wel urban mining genoemd: de grootste goudmijn vind je misschien wel in een drukke stad, in onze broekzakken.

Straling

Een veelgehoorde angst is dat je kanker kunt krijgen of onvruchtbaar kunt worden door de straling die je mobiele telefoon uitzendt. Maar is dat waar?

Het woord ‘straling’ heeft voor veel mensen een negatieve lading. De eerst associatie die vaak bovenkomt, is die met ioniserende straling zoals röntgenstraling. Deze straling heeft zo’n kleine golflengte en hoge energie, dat ze DNA in je cellen kapot kan maken. Maar de elektromagnetische straling van mobieltjes heeft een andere golflengte en aanzienlijk minder energie: het valt in de categorie radiogolven – de straling die het al langer dan een eeuw mogelijk maakt dat we radio kunnen luisteren.

Facebook en adverteerders weten al ontzettend veel van je zónder je af te luisteren (beeld:
Facebook en adverteerders weten al ontzettend veel van je zónder je af te luisteren (beeld: Unsplash). Credits: ANP.

Hoe dan ook, het effect van straling blijft nog wel even onderwerp van onderzoek. We gebruiken de mobiele telefoon pas sinds eind jaren negentig. Tot nu toe is er geen toename van het aantal hersentumoren te bespeuren, maar daarmee is het nog niet uitgesloten dat mobiel bellen een hersentumor kan veroorzaken. Hersentumoren ontwikkelen zich uiterst langzaam. Daardoor kan het vele jaren duren voor een verband aan het licht komt. Maar tot nu toe is er geen overtuigend bewijs dat de straling van je mobieltje schadelijk is: de meeste studies zijn geruststellend in plaats van alarmerend.

Aangezien een effect nog niet is uit te sluiten, classificeerde de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) de straling van mobiele telefoons als “mogelijk kankerverwekkend”. Maar dat geldt óók voor uitlaatgassen, barbecueën en koffiedrinken. Het lijkt er voorlopig dus nog op dat je je telefoon ’s nachts met een gerust hart op je nachtkastje kunt leggen. Of… misschien toch niet. Het is namelijk wél bewezen dat een smartphone in de slaapkamer een goede nachtrust en het seksleven geen goed doet. Maar dat heeft verder niets te maken met straling.

Luistert-ie af?

Stel: gisteren vertelde je iemand dat je een horloge wilt kopen. En vandaag scrol je door Facebook, en voilà: een advertentie met precies het uurwerk dat je zoekt. Puur toeval, of ben je afgeluisterd?

Een logische gedachtegang, vindt hoogleraar datawetenschappen aan de Universiteit Tilburg. “Als je een advertentie ziet en je hebt het nog nooit eerder opgezocht, denk je al gauw dat ze dit alleen kunnen weten door je af te luisteren,” zei hij in februari 2020 bij EenVandaag op NPO Radio 1. Maar zo simpel ligt het niet. In de eerste plaats omdat het wettelijk verboden is. Je microfoon mag alleen gebruikt worden voor spraakberichten. Ten tweede weten Facebook en adverteerders al ontzettend veel van je zónder je af te luisteren, want je laat met je onlinegedrag meer digitale sporen na dan je denkt. Al heb je een volledig leeg Facebook-profiel – een like van een vriend is al genoeg aanleiding om een advertentie op je tijdlijn te laten verschijnen. Of zoeken opvallend veel mensen in je regio naar horloges? Ook dat zou de advertentie kunnen verklaren.

Bovendien speelt ook ons brein een belangrijke rol. Je herkent het vast: als je een elektrische fiets wilt kopen, zie je ze opeens overal rondrijden. Frequency illusion, heet dat. Die fietsen waren er waarschijnlijk eerder ook al, maar nu ga je er onbewust naar op zoek. En zo valt een advertentie met een elektrische fiets je dan ook eerder op.

Beeld: ANP

Geschreven door

Arianne Ramaker

--:--